Büro görevlisi temizlik işinde görevlendirilirse ne olur? (Ahmet Metin Aysoy, SGK E.Başmüfettişi)İşveren, büro görevlisini temizlik işinde görevlendirirse, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı doğar mı?
Bu konuda Yargıtay’ın güncel kararı, iş hayatında rastlanabilecek bu duruma ışık tutar mahiyettedir.(18.3.2014 Y.22.HD E.2014/153, K.2014/6458)
‘’Dava, kıdem tazminatı ile yıllık izin ücret alacağının tahsili istemine ilişkindir. Somut olayda; her ne kadar taraflar arasındaki iş sözleşmesi ve görev tanımında davacının temizlik işçisi olarak çalışacağı belirtilmiş ise de; davacı işçinin asıl işverene ait işyerinde çalışma süresinin başlangıcından itibaren büro elemanı olarak çalıştırıldığı tanık beyanları ile sabittir. Toplu ya da bireysel iş sözleşmesi, personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ile işyeri uygulamasından doğan işçi ve işveren ilişkilerinin bütünü, çalışma koşulları olarak değerlendirilmelidir. Kanunda mutlak emredici herhangi bir hüküm bulunmaması şartıyla, çalışma koşullarını belirleyen kaynaklar arasında çatışma olması durumunda, işçinin yararına olan düzenleme ya da uygulamanın, çalışma koşulunu oluşturduğu kabul edilmelidir. Bu durumda somut uyuşmazlık açısından, taraflar arasındaki iş sözleşmesinde belirlenmiş olan çalışma şartı ile işyerindeki fiili uygulamadan kaynaklanan çalışma koşulları arasında çatışma bulunduğundan ve fiili uygulama ile oluşan çalışma koşullarının işçinin yararına olduğu anlaşıldığından, fiili uygulama ile belirlenen görevin geçerli olduğu kabul edilmelidir. İşyerinde, büro görevlisi olarak çalışan davacı işçinin temizlik işinde görevlendirilmesi üzerine, çalışma koşullarında esaslı nitelikte değişiklik yapıldığı gerekçesi ile gerçekleştirdiği feshin haklı nedene dayandığı sabittir. Saptanan bu durum karşısında kıdem tazminatı istemi yönünden davanın kabulü gerekirken reddine karar verilmesi isabetsizdir.’’
Sonuç:
İşveren, büro görevlisini temizlik işinde görevlendirirse, çalışma koşullarında esaslı nitelikte esaslı nitelikte değişiklik yapıldığı gerekçesi ile işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı doğar.
İşçi, bu nedenle iş sözleşmesini feshederse, kıdem tazminatı ile yıllık izin ücret alacağının ödenmesini talep etme hakkına sahip olur.
5-Toplu işten çıkarmanın geçerli sebebe dayanıp dayanmadığı nasıl belirlenir?
İşletmeniz zarar ediyor; küçülme kararı aldınız. Personel sayınızı azaltmak amacıyla, toplu işten çıkarma uyguladınız. İşten çıkarılan işçiler, iş sözleşmelerinin feshedilmesinin geçerli sebebe dayanmadığını ileri sürerek işe iade davası açtılar.
Toplu işten çıkarmanın geçerli olup olmadığını belirlemede kullanılması gereken kriterlerYargıtay 22. Hukuk Dairesinin 2.10.2013 tarih ve E.2013/23857, K.2013/20559 sayılı Kararında belirtilmiştir.
‘’Dava, feshin geçersizliği ve işe iade istemine ilişkindir. Somut olayda, davacının iş sözleşmesi davalı şirketin bir dönemi büyük zarar ile kapatması, zararın sonraki yılın ilk çeyreğinde de devam etmesi, şirketin mali yapısındaki olumsuz gidişat ve sağlık sektöründe son zamanlarda yaşanan olumsuz gelişmeler sebebi ile şirket organizasyonunun yeniden yapılandırılarak küçültülmesine karar verilmesi, toplu fesih süreci sonunda tazminatları ödenmek sureti ile feshedilmiştir. Fesih sebebine göre bilirkişi heyeti tarafından yapılan inceleme uyuşmazlığı aydınlatmaya yeterli değildir. Mahkemece aralarında insan kaynakları ile işletme ekonomisi alanlarında uzman olan bilirkişilerin de bulunduğu bilirkişi heyetiyle birlikte davalı işyerinde keşif yapılıp konuyla ilgili bütün kayıt ile belgeler incelenmeli ve işletmesel karar uyarınca istihdam fazlalığının ortaya çıkıp çıkmadığı, işverenin işletmesel kararı tutarlı uygulayıp uygulamadığı, feshin keyfi olup olmadığı ve feshin kaçınılmaz olup olmadığı ile feshe son çare olarak başvurulup başvurulmadığı hususlarında denetime elverişli açık ve ayrıntılı rapor alınmalıdır.’’
Sonuç :
Zarar eden işverenin, şirket organizasyonunu yeniden yapılandırarak küçültme yönünde aldığı işletmesel karar gereğince toplu işten çıkarma yapması üzerine, işten çıkarılan işçilerin dava açarak, iş sözleşmelerinin geçerli nedene dayanmaksızın feshedildiğini ileri sürmeleri durumunda mahkeme sürecinde;
İşletmesel karar uyarınca istihdam fazlalığının ortaya çıkıp çıkmadığı,
İşverenin işletmesel kararı tutarlı uygulayıp uygulamadığı,
Feshin keyfi olup olmadığı ve feshin kaçınılmaz olup olmadığı
Feshe son çare olarak başvurulup başvurulmadığı,
belirlenerek, işçilerin iş sözleşmelerinin feshedilmesinin geçerli nedene dayanıp dayanmadığı kararı verilecektir.
Ahmet Metin AysoySGK E.Başmüfettişi–AHMET METİN AYSOY’dan SOSYAL GÜVENLİK DOSYASI*MuhasebeDR.ComTÜRKİYE’NİN MUHASEBE DOKTORU