ÇİFT AYLIKLAR (ÖLÜM) KİMLER ALABİLİR ?
Çift aylıklar en karmaşa konulardan birisi, bunların temeli birden çok sosyal güvenlik sistemine sahip olmamız.
Genel olarak sayarsak;
PRİMLİ REJİM
1.10.2008 öncesi dönem;
-Emekli Sandığı,
-SSK
-Tarım SSK
-BAĞ-KUR
-Tarım BAĞ-KUR
-Banka Sandıkları ile Odalar Borsalar
1.10.2008 ve sonrası dönem ise
SGK,
-Banka Sandıkları ile Odalar Borsalar olarak sıralanabilir.
PRİMSİZ REJİM
Vazife nedeni ile ölen erler, 2330 ve 3713 sayılı kanun ve terörden doğan zararlar uyarınca yapılan ödemeler.
Primli rejimden yapılan ödemeleri de ikiye ayırmak gerekiyor. Bir günlük hizmeti de olsa kaza gibi durumlarda yapılan ödemeler GELİR ADI ALTINDA ödenirken BELİRLİ BİR SÜRE PRİM YATIRMAYI GÜN SAYISINI GEREKTİRENLER AYLIK ADI ALTINDA ödenmektedir.
ÖLÜM NEDENİ NE ZAMAN ÇİFT ÖDEME ALINABİLİR.
Açıklama Eşler bakımından aynı hak her zaman söz konusu iken çocuklar bakımından genelde kız çocukları anlaşılmalıdır.
Aşağıdaki her bir seçenek kendi içerisinde değerlendirilmelidir. Bunun dışında pek çok seçenek daha
bulunmaktadır.
Zaman zaman yargı kararları farklı sonuçlar verse de bilinen son yargı uygulamaları esas alınarak sonuçlar;
Kendi çalışmalarından emekli veya çalışır | Ölen Eşinden | Ölen Anne veya Babasından | Açıklama |
Alır | Alır | alamaz | (kendi sinden emekli) |
Kendi emekliliği yok | Alır (SSK) | Alamaz (SSK) | (her ikisi de SSK) ayrıca ölümlerden her ikisi de 1.10.2008 öncesi olmalı |
Kendi emekliliği yok | Alır (BAĞ-KUR) | Alamaz (BAĞ-KUR) | (her ikisi de BAĞ-KUR) ayrıca ölümlerden her ikisi de 1.10.2008 öncesi olmalı |
Kendi emekliliği yok | Alır SSK | Alır BAĞ-KUR | Çapraz alır, ancak ölümlerden her ikisi de 1.10.2008 öncesi olmalı |
Kendi emekliliği yok | Alır BAĞ-KUR | Alır SSK | Çapraz alır, ancak ölümlerden her ikisi de 1.10.2008 öncesi olmalı |
Kendi emekliliği yok | Alır | Alamaz | Ölüm 5510 döneminde ise |
Kendi emekliliği yok | Eşinin günü yetmiyor | Anne ve babadan her ikisinden de alır çok olanı tam diğerini yarım alır | Herhangi birinin ölümü 5510 dönemi yani 1.10.2008 ve sonrası |
Kendi Emekli veya çalışan | Alır Kocası SSK veya BAĞ-KUR alır | Alır Anne veya Baba Eski memur | 1.10.2008 öncesi memuriyete giren kişilerin çocukları tek Emekli Sandığı Dosyasından aylık alır. |
Kendi Emekli veya çalışmayan | Alır Ölen memur ise | Alamaz Memur Anne Baba | Emekli Sandığı dosyalarından biri seçilir, birden çok emekli sandığı dosyası ödeme yapmaz, zamanla bir dosyada diğer dosyaya geçiş yapılabilir. |
Malül Çocuk kız erkek bekar fark etmez çalışıyor | Evli eş yaşıyor | Anne Baba SSK veya BAĞ-KUR | Bu kişilerden 1.10.2008 öncesi sigortaya girmiş ise yani anne ve baba girmiş ise çalışan malül evli çocuk aylık alır |
Malül çocuk emekli | Evli | | Anne baba 1.10.2008 öncesi işe girmiş olsa da çocuk kendi emekli olunca aylık kesilir. |
Malül çocuk kendi çalışmalarından emekli veya çalışan | Evli | Anne-babadan yararlanamaz | 1.10.2008 ve sonrası işe giren anne-baba ölümünde kendi emekliliği olan veya çalışan çocuk yararlanamaz (öğrenciler farklı) |
Bu genel tablonun dışında şu hususlar eklenebilir.
Ölüm aylıkları ölenin sigortaya kendi primi nedeni ile borcu yok ise başvuru tarihinden geriye 5 yıllık birikmiş tutarı ile ödenir.
Borç veya borçlanması var ise ödemeyi takip eden başlar aylık.
Ölüm aylıklarında dağıtım kuralı eşe % 50 her bir çocuğa % 25 payı, anne baba ölmüş çocuklar ile, anne babadan biri ölmüş diğeri evlenmişlerin çocukların payı % 50 olarak hesaplansa da, asgari aylıkta tek hak sahibi % 80, çift hak sahibi % 90 kuralı olduğundan tek bir kız dahi bazen 1.600TL civarında aylık alabilir hale gelmektedir.
Ölüm aylığında hak sahiplerinden birinin sonrada gelmesi halinde önceki alanın aylığı işte bu nedenle azalmaktadır. Yüksek aylıklarda (Toplamı 3.000TL ve fazlası gibi) bu sorun oluşmaz. İşte öncekinin aylığının azaldığı durumda bazen azalan için geriye borç çıkarılır ve yeni gelene ödenir. Bu sıkıntıyı yaşamak istemeyen (örneğin anne-kıza) hak sahiplerine kanun geçmiş borçları yeni alınacak biriken aylıktan indirilmesini isteme hakkı tanımıştır. Bu istekte bulunulabilir.
Kanun hem çocuğundan hem anne babasından aylık alabileceklerin ne yapacaklarını her ikisini de isteme haklarını düzenlememiştir. Bunun yorumlanması gerekir. Kanaatimizce belirli bir düzeyin altında kalan aylıklar bakımından hem çocuktan hem anne babadan istek mümkün olabilmektedir.
İş kazası gibi, görev nedeni ile ölüm gibi hallerde ayrıca ikinci bir dosyadan hak kazanıldığı hatırlanmalıdır.
ABDÜLHALİM EKE
tezel.com