Dikkat! Kapıcınızın oturduğu ev karşınıza tazminat olarak çıkabilir

Dikkat! Kapıcınızın oturduğu ev karşınıza tazminat olarak çıkabilir

Dikkat! Kapıcınızın oturduğu ev karşınıza tazminat olarak çıkabilir

Apartman görevlileri ya da genel olarak bilinen adıyla “kapıcılar” çalışma yaşamı içerisinde özel olarak korunan gruplar arasında. Kapıcıların asgari ücret düzeyi gelir ve damga vergisinden muaf tutuluyor. Bu vergilerden muaf olmaları,  asgari ücret alan bir çalışana göre daha yüksek ücret geliri elde etmelerine yol açıyor.

Örneğin, 1 Temmuz sonrasında asgari ücret alan bir kişinin eline 891.03 TL, bir apartmanda veya işyeri-sitede asgari ücretle çalışan bir kapıcının eline ise 963.40 TL geçmektedir.

Kapıcıların korunmasına ilişkin hususlar sadece asgari ücretle sınırlı değil. Özellikle kıdem tazminatı konusunda da avantajlılar. Kıdem tazminatı hesabı yapılırken, tüm çalışanlar için en son alınan brüt ücrete ek olarak düzenli yapılan ayni ve nakdi ödemeler de hesaba dahil edilir. Kapıcılar için de bu hesaplama geçerli olduğundan genellikle oturmakta oldukları evin kira bedeli de kıdem hesabına dahil edilir. Bu da daha yüksek kıdem tazminatı almalarına yol açmaktadır.

Evin rayiç kira bedeli...

Ülkemiz koşullarında birçok apartman veya sitede ev sahipleri kapıcıları için konut tahsisi yapmakta, ortak mülkiyet olan bu konutta kapıcıdan kira almamakta. Birçok ev sahibi bedelsiz olarak kapıcılarına oturması için verdikleri bu dairelerin, kapıcıyla yolları ayrıldığında, karşılarına “tazminat” olarak çıkacağının farkında değil. İş yasamıza göre, kapıcı konutunun rayiç kira bedeli kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınmaktadır. Yargı kararları da bu yönde. Bu konu ev sahipleri tarafından iyi bilinmediğinden, kapıcıların işten çıkarılması durumunda apartman veya site yönetimleriyle kapıcılar sırf bu yüzden mahkemelik olabilmektedirler.

Bu konuda temel husus şudur; kapıcının ücretsiz olarak oturduğu dairenin emsal kira bedeli belirlenir. Bu bedel genellikle o semtte veya bölgedeki evlerin kiraları dikkate alınarak yapılır. İşte bu şekilde belirlenen kira tutarı, ayni yardım olarak düzenli yapıldığı kabul edilerek, kıdem tazminatının hesaplanmasına esas ücrete ilave edilir.

Diyelim ki apartmanınızda kapıcınızı asgari ücret üzerinden sigortalı yaptınız, oturduğu evi de verdiniz. Apartman olarak bu evi bir başkasına kiralamış olsaydınız 400 TL alacaktınız. Bir iki yıl sonra kapıcıyı işten çıkarmak istediniz, kıdem tazminatı hesabı yaparken, en son asgari ücret düzeyinin üzerine bir de 400 TL’yi ekleyeceksiniz. Yani son asgari ücret üzerinden hesap edersek, bir yıl için brüt asgari ücret tutarı olan 1.134 TL’ye 400 TL eklendiğinde toplam 1.534 TL kapıcıya kıdem tazminatı olarak ödenecek. Bu hesaplama sadece bir yıl için yapıldığından konut tahsisinin ev sahiplerine bedeli de bu kadar olacak. Ancak bu kapıcının 10 yıllık kıdemi olduğunu var sayarsak, bu sefer sadece konut tahsisinin kıdem tazminatı farkı 4.000 TL’ye ulaşacaktır.

Sigortayı atlamayın!

Yine ülkemiz koşullarında bir kapıcının birden çok apartmana hizmet verebildiğini görüyoruz, biliyoruz. Bu şekilde çalışanların sigortalanma açısından diğer çalışanlardan farkı yok. Bir mahallede aynı veya farklı sokaklarda iki ya da üç apartmana yetişen bir kapıcı için o apartmanlarda geçirdiği süreler kadar, apartman yönetimlerinin bu kapıcıyı SGK’ya bildirmeleri sigortasını ödemeleri gerekir. Uygulamada genellikle, “Nasılsa diğer apartmanda sigortası var, o nedenle biz sigortasını yapmayalım” diyen apartman yönetimlerinin başı SGK’yla belaya girebilir. Sigortasız işçi çalıştırmak nedeniyle ayda 5.000 TL’yi bulan idari para cezalarıyla karşılaşabilirler.

Sonuç olarak, farklı apartmanlarda, farklı günlerde çalışan kapıcıların gittikleri her apartmanda ayrı sigortalarının olması gerekir. Her apartmanda aldıkları ücrete göre sigorta primleri hesap edilir.

İş sözleşmesi çok önemli

Bir başka hususda apartman veya site yönetimlerinin yazılı sözleşme yapmamaları. Apartman yönetimlerinin büyük bir bölümü çalıştırdıkları kapıcıyla sözleşme yapmıyorlar, aynı zamanda bir kısım kapıcı giderlerini kendileri karşılayabiliyorlar. Örneğin kapıcı dairesinin elektrik, su, doğalgazgiderleri apartman bütçesinden ödeniyor.

Diğer yandan ortada bir sözleşme var ve sözleşmede elektrik, su ve ısınma giderlerinin kapıcı tarafından ödeneceğine dair madde varsa bu giderleri kapıcı öder. Sözleşmede bu yönde bir madde yoksa apartman yönetiminin uygulaması esas alınır. Apartman yönetimi aynen konut tahsisinde olduğu gibi, kapıcı konutunun elektrik, su ve ısınma giderlerini apartman bütçesinden ödüyorsa ve bu uygulama düzenli hale gelmişse, bu şekilde uygulanması gerekir.

Apartman yönetimlerinin bir müddet sonra “biz bu harcamaları bundan böyle ödemeyeceğiz” deme hakkı bulunmuyor.

Kapıcının elektrik, su, doğalgazını kim ödeyecek?

Kapıcının elektrik, su, doğalgaz giderleri apartman yönetimlerince ödeniyorsa, konunun bir boyutu da kapıcı dairesinde olduğu gibi kıdem tazminatıyla ilgilidir. Eğer bu giderler apartmanca karşılanıyorsa, kıdem tazminatı hesabına bu giderlerin de dâhil edilmesi gerekmektedir. Yine apartman yönetimleri bu konuyu iyi bilmedikleri için yanlış hesaplama yapabilmekte, kapıcılarıyla mahkemelerde karşılaşmaktadırlar. Ancak, eğer sözleşme yapmış ve bu giderlerin kapıcı tarafından ödeneceği belirtilmişse, o zaman kıdem tazminatı hesabına bu giderler eklenmez.

Sonuç olarak, kapıcıların iş yasaları bakımından bir takım avantajları olmakla beraber, çalışma yasaları karşısında diğer çalışanlardan hiç bir farkı yoktur. Bir örnek vermek gerekirse, çalıştırdığınız kapıcınız kadınsa ve bir süre sonra doğum yapacaksa, on altı haftalık doğum iznini kullanması gerekir. Aynı şekilde, doğum sonrasında da altı aylık ücretsiz izin hakkı bulunmaktadır

Cem Kılıç

milliyet.com.tr