Elektronik Sözleşmelerde Damga VergisiSözleşmenin her iki tarafının veya taraflardan birinin irade beyanının yazı, görüntü, ses ve diğer verilerin sayısallaştırılması yoluyla meydana geldiği ve bu şekilde karşı tarafa iletildiği sözleşmeye elektronik sözleşme denilmektedir.
Elektronik sözleşmeler aynı klasik usuldeki sözleşmeler gibi tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları ile doğar. Elektronik sözleşmeleri klasik usuldeki sözleşmelerden ayıran en önemli unsur, elektronik sözleşmelerin elektronik bir biçimde akdedilmeleridir. Elektronik sözleşmelerin hukuki niteliği ve konusu klasik usuldeki sözleşmelerle aynıdır. [1]
6098 sayılı Borçlar Kanuna’ na göre, yazılı şekilde yapılması öngörülen sözleşmelerde borç altına girenlerin imzalarının bulunmaları zorunlu tutulmuştur. Bu sebeple, aksi öngörülmedikçe, güvenli elektronik imza ile gönderilen metinlerin yazılı şekilde yapılmış sözleşme yerine geçeceği belirtilmiştir. Bu kanuna istinaden yazılı şekle tabii tutulan sözleşmeler klasik usuldeki sözleşmeler gibi elektronik ortamda kurulabilecek ve elektronik olarak imza edilebilecektir.
Ancak elektronik sözleşmelerin taraflar arasında e-posta ile kurulmasının hukuken geçerli bir ispat vasıtası olabilmesi için tarafların “ kayıtlı elektronik posta(KEP)” adreslerinin olması gerekmektedir. [2]
Genel olarak sözleşmeler kanunla sınırı çizilmiş olmak kaydı ile damga vergisine tabi tutulabilmektedir. Damga vergisi kanunu görünürde kağıtları vergilemekle birlikte asıl hedef alınan şey, bu kağıtların temsil ettiği hukuki işlemdir. Kağıtlar hukuki işlemin gözle görülebilir ve dokunulabilir şeklidir. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle kağıtlar elektronik ortamlarda oluşturulmaya başlanmıştır. Bu sebeple damga vergisi kanunun tanımındaki kağıt terimi buna göre uyarlanmıştır.
Damga vergisi Kanunun’ nun 1. Maddesinin 2. Fıkrası uyarınca “kağıtlar” terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen veya elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek belgeleri ifade etmektedir. ( Verginin mükellefinin ise kağıtları imza edenler olduğu ancak resmi daireler ile kişiler arasındaki işlemlerde verginin mükellefinin kişiler olduğu belirtilmiştir.)[3]
Elektronik sözleşmelerin damga vergisine tabi olabilmesi için;-Damga Vergisi Kanunu'na ekli 1/I Sayılı tabloda yer alması gerekmektedir.
-Elektronik sözleşmenin doğrudan veya sözleşmenin içeriğindeki birim, fiyat gibi verilerden dolaylı olarak tespit edilebilecek parayı ihtiva etmesi gerekmektedir.
-Sözleşmenin güvenli elektronik imza ile kurulmuş olmalıdır.
İnternet sitelerinde özellikle satışın sonunda alınacak ürünler veya kullanılacak hizmetler için sağlayıcı tarafından hizmet koşullarını bildiren ve onay istenilen sözleşmeler yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak bu sözleşmeler ya "şartları kabul ediyorum" kutucuğuna tıklama ya da "kabul ediyorum/onaylıyorum" butonuna tıklama ile kurulmaktadır. Dolayısıyla Elektronik İmza Kanunu'nun da belirtilen imza tanımına uymayan bu tarz onaya tabi sözleşmeler belirli bir parayı içerse dahi, imzadan yoksun olacağından damga vergisine tabi olmayacaktır.
- E-posta yolu ile kurulacak sözleşmelerin ise kayıtlı e-posta ile KEP sistemi üzerinden güvenli elektronik imza ile oluşturulması gerekmektedir. Damga Vergisi Kanunu, ispat veya ibraz edilebilecek türden belgeleri kanun kapsamına almıştır. KEP sistemi dışında sıradan e-posta hesapları ile güvenli elektronik imzadan yoksun olarak oluşturulacak elektronik sözleşmeler asli ispat vasıtası niteliğinde olmayacağından damga vergisine de tabi olmayacaktır.
[4]Maliye Bakanlığı elektronik imzalı sözleşmelerde ,belli bir tutarının altında kalanları damga vergisi istisnasına tabi tutabilir. (Örneğin; fatura kesme sınırının altında olanları. 2016 yılı için 900,00 TL ). Veyahut damga vergisi matrahına hesaplarken sözleşme bedelinin %50’sine istisna uygulayabilir.
Bu şekildeki uygulamalar hayata geçirildiği takdirde internet ortamda nihai tüketiciye yapılan satışlar hem kayıt altına alınmış hem de tüketici elektronik imzalı sözleşme yapmaya teşvik edilmiş olur. En azından tüketici ispat aracı olarak elektronik imzadan ve KEP sisteminden yararlanmayı bir koruyucu kalkan gibi görür.
[1] Turan Şahin, “Elektronik Sözleşmelerin Kuruluşuna İlişkin İrade Beyanları ve Bu Beyanların Geri Alınması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı:95, 2011, s.332.[2] Bilal Levent Ertaş, “Elektronik Sözleşmelerin Kuruluşu ve Damga Vergisine Tabiyeti”, Lebib Yalkın Dergisi, Ocak 2016, Sayı:145, s.7.[3] Nuri Değer, “En son şekliyle Damga Vergisi Uygulaması”, Ankara: TURMOB Yayınları No:352, 2. Baskı, 2008, s.20.[4] Bilal Levent Ertaş, “Elektronik Sözleşmelerin Kuruluşu ve Damga Vergisine Tabiyeti”, Lebib Yalkın Dergisi, Ocak 2016, Sayı:145, s.11.Can TürkerSMMM, Bağımsız Denetçi
[email protected]HÜRSES