Geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilerek usulsüzlük cezası kesilebilir mi?

Değerli okurlarımız, bilindiği üzere vergi daireleri bir çok mükellefe farklı gerekçelerle (ev alıp sattın, araba alıp sattın gibi) mükellefiyet tesis ederek geriye yönelik özellikle yüklü miktarlarda özel usulsüzlük cezası kesebilmektedir.

Bunun son uygulamasını birden fazla araç alıp satanlar için yapılan işlemlerde gördük. Örneğin, 2011 yılının Ocak ayında iki araç alıp satan biri, 2012 ve 2013’te de ikişer araç alıp satmış ise (toplamda 3 yılda 6 araç) vergi daireleri ticari faaliyette bulunulduğundan bahisle, 2011 yılının Ocak ayından itibaren mükellefiyet tesis ederek beyannameler verilmediğinden ve bildirimler yapılmadığından 3 yıl için mükelleflere çok ciddi tutarlarda usulsüzlük cezası kesebilmekte idi ve halen de bu gibi durumlarda ceza kesmeye devam ediyor. Bu tür mükellefiyet tesislerinde usulsüzlük cezaları öyle boyutlara ulaşabiliyor ki, örneğin 6 araçtan 12 bin TL kar ettiği varsayılan bir mükellefe 50-100 bin TL gibi usulsüzlük cezası kesilebiliyor.

Vergi daireler bu cezaları kesiyor ama vergi mahkemeleri daireler gibi düşünmüyor. En son İstanbul 11’inci Vergi Mahkemesi 27.06.2014 tarihli 2013/3379 Esas Numaralı ve 2014/1573 Sayılı Kararında;

“… 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun "Yetki" başlıklı mükerrer 257'nci maddesinin 4  üncü fıkrasında," ... vergi beyannameleri ve bildirimlerin, şifre, elektronik imza veya diğer güvenlik araçları kullanmak suretiyle internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verilmesi, beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususlarında izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, beyanname, bildirim ve bilgilerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu zorunluluğu beyanname, bildirim veya bilgi çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibarıyla ayrı ayrı uygulatmaya Maliye Bakanlığı'nın yetkili olduğu" hükmüne yer verilmiş, aynı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinde, bu Kanunun 86, 148, 149, 150, 256 ve 257’nci maddelerinde yer alan

zorunluluklar ile mükerrer 257’nci madde uyarınca getirilen zorunluluklara uymayanlar hakkında özel usulsüzlük cezası kesileceği, bu hükmün uygulanması için, bilgi ve ibraz ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tayin olunan sürede cevap verilmemesi, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi durumunda haklarında Kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesinin şart olduğu, ancak, bu ödevlerin yerine getirilmesine ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığınca yapılan düzenleyici idari işlemlerle duyurulması halinde, ilgililere ayrıca yazılı olarak bildirilme şartı aranmayacağı düzenlenmiştir.

Dosyanın incelenmesinden, … Ortaklığı hakkında düzenlenen 26/09/2012 tarih ve … sayılı vergi tekniği raporuyla, 2010, 2011 ve 2012 yıllarında sahte belge komisyonculuğu yaptığı tespit edilen …in sahte belge organizasyonunun üyeleri olduğu, bu nedenle … Ortaklığı adına geçmişe yönelik mükellefiyet tesis ettirildiği, ortaklığın 2012/01 ilâ 12 dönemlerine ilişkin gelir (stopaj) vergisi ve Katma Değer Vergisine ilişkin beyannameleri süresinde ve elektronik ortamda vermemesi nedeniyle özel usulsüzlük cezalarının kesildiği anlaşılmaktadır. İdari cezalar için de geçerli olan, cezayı gerektiren fiilin tüm unsurları tamam olmadan failin cezalandırılamayacağı yolundaki genel ceza hukuku ilkesi uyarınca 213 Sayılı Yasanın mükerrer 355'inci maddesinde yaptırıma bağlanan hususların kanuni süresi içerisinde elektronik ortamda verilmemesi fiilinin tamamlanması; failin, fiilin ilgili bulunduğu dönemde tüccar sıfatını taşımasının yanı sıra bundan ayrı olarak bu dönemde adına tesis edilmiş bir mükellefiyet kaydının bulunmasına da bağlı olmakla ve olayda, faaliyetini mali idarenin bilgisi dışında bıraktığı dönemden sonra saptanarak adına mükellefiyet tesis edilen yükümlünün beyanname vermesi gerektiği belirtilen dönemlerde mükellefiyet kaydı bulunmaması ya da re'sen tesis edilen mükellefiyet kaydından haberdar olmaması nedeniyle cezayı istilzam eden fiilin tüm unsurlarıyla oluştuğundan bahsedilemeyeceği, başka bir ifadeyle ilgili dönemlerde anılan ticari faaliyetinden dolayı mükellefiyet kaydı bulunmayan ya da re'sen tesis edilen mükellefiyet kaydından haberdar olmayan davacının o tarihlerde ilgili dönem beyannamelerini yasal süresinde verme fiilini gerçekleştirmesinin olanaklı bulunmadığı sonucuna varılmış olup, geçmişe dönük olarak tesis edilen ve davacının sonradan haberdar olduğu re'sen mükellefiyete istinaden ilgili dönem beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde ve elektronik ortamda verilmediği gerekçesiyle 213 Sayılı Yasanın mükerrer 355'inci maddesi uyarınca kesilen davaya konu özel usulsüzlük cezalarında yasal isabet bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle davanın kabulüne; davaya konu özel usulsüzlük cezalarının kaldırılmasına…” oybirliği ile karar vermiştir.

Bu karar önemli bir karardır ve ticari faaliyetten elde edildiği varsayılan gelirin çok çok üzerinde usulsüzlük cezaları kesilmesi engellenmektedir. Karar hakkaniyete uygun bir karar olmuştur ve vergi dairelerinin bu tür durumlarda usulsüzlük cezası kesmesi Hazineye gelir sağlamayacağı gibi, dosya masrafı ve Avukatlık ücreti nedeniyle yük getirecektir.