Konsinye Mallarda Satış Sistemi, İşleyişi ve Avantajları (Sedat Eryürek, SMMM, Bağımsız Denetçi) 05.05.2015
Bugün Sizlere, konsinye satış sisteminin ne olduğu, işleyişini, ticari bakımından avantajlarını, Bu bağlamda Yeni Borçlar Kanunu ve Vergi Kanunları bakımından hukuki boyutunu irdelemeye çalışacağım.Konsinye mal satışları; Bir satıcının, başka bir satıcıya,(dağıtıcıya veya komisyoncuya) malını herhangi bir bedel almadan, belirlenen fiyat üzerinden satıldığı zaman, bedelinin ödenmesi şartını içeren satış sistemi olarak tanımlamak mümkündür.
Başka bir anlatımla, konsinye olarak satışa sunulan malların gönderen tarafından belirlenen fiyatlarla müşterilere satılmak üzere veya satılmadığı takdirde iade edilmek üzere yollanan mallar olarak tanımlamak mümkündür.
Konsiye Mal Satış Sistemi; Pazar paylarının hızla daraldığı ve rekabetin hızla arttığı günümüzde; üreticiler, ithalatçılar, satıcılar ve alıcılar, pazar paylarını genişletebilmek, mevcut pazar paylarını kaybetmemek ve mallarını ulusal marka yapabilmek için bu satış sistemini benimseme yoluna gitmektedirler.
Konsinye mal satış sisteminde, üçlü bir ilişki söz konusu olup; Konsinye malı satan(Konsinyör), konsinye malı alan(konsinyi), gönderilen mal ise (konsinye) olarak ifade edilmektedir.
Konsinye mal satış sistemini benimseyen, alıcı firmaların ticari bakımdan sahip olacakları avantajları şu şekilde sıralamak mümkündür; Birincisi, firmalarda nakit akışı yönünde bir rahatlama meydana gelir ve yöneticilerin stressiz bir ortamda karar vermelerini sağlar. İkincisi, firmalar az sermaye ile daha fazla mal grubu buldurma imkânına kavuşur. Ayrıca müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılama sorunları en asgariye iner. Üçüncüsü,firmaların satıcılara sadece sattığı mallardan dolayı ödeme yükümlülüğü doğar. Dördüncüsü, firmanın malı sattığında ve sadece karı oranında Katma Değer Vergisi yükümlülüğü doğar.
Madalyonun öbür yüzünde yer alan; Satıcıların konsinye mal satış sistemini benimsemeleri halinde, ticari bakımdan sahip olacakları avantajları şu şekilde sıralamak mümkündür; Birincisi, mevcut pazar paylarının koruması ve pazar paylarının artması ayrıca bunun yansıması olarak üretim kapasitesinin artmasına olanak verir, ikincisi depo ve benzeri giderlerden başka bir anlatımla sabit giderlerin azalmasına yol açması üçüncüsü ise satıcının kendine sadık alıcılar portföyü oluşturarak, gelecek de yaşanacak ekonomik krizlerden en asgari ölçüde zararla atlatmasını sağlar.
Konsinye satış işlemlerinin hukuki boyutu Borçlar kanunun 532 ve 546’ıncı maddelerinde yer almakta olup, Konsinye mal satış sistemini kullanmak isteyen firmaların mutlak suretle noter aracılığı ile sözleşme yapmaları gerekmek de olup, ileride çıkacak ticari antlaşmazlıklarda sözlü olarak yapılan antlaşmaların delil niteliği taşıma gücünün zayıf olduğu göz ardı edilmemelidir. Konsinye suretiyle yapılan mal satışlarında satıcı alıcıya malın mülkiyet hakkını devir etmediğinden her iki tarafın devlete karşı vergi yükümlülükleri doğmamakta olup; Ancak alıcı malı sattığı anda devlete karşı vergi yükümlülükleri doğmaktadır..
Konsinye Satış İşlemlerinde Vergisel Açıdan Aşağıda Belirtilen Hususlara Azami Özen Gösterilmesi Gerekmektedir.
- Satıcı malı yollarken, Vergi Usul Kanunun 230’uncu maddesinin beşinci fıkrası çerçevesinde mutlak suretle sevk irsaliyesi düzenlemeli ve sevk irsaliyesinde malın konsinye mal olduğu belirtmelidir. Eğer alıcı, malı satıcının işyerinde teslim almışsa, sevk irsaliyesini kendisi düzenlemeli ve sevk irsaliyelerinde, malın konsinye mal olduğunu belirtmelidir.
- Alıcı, malı sattığında, kendi fatura düzenlemek istiyorsa, faturayı düzenlediği tarihten itibaren yedi gün içinde, satıcının kendisine fatura düzenlemesini sağlamalıdır.
- Alıcı, malı sattığında, sevk irsaliyesi düzenleyip satıcının fatura düzenlemesini istiyorsa sevk irsaliyesini düzenlediği tarihten itibaren yedi gün içinde satıcının malın faturasını düzenlemesini sağlamalıdır.
- Satıcı, fatura düzenlerken, alıcının malı sattığı tarihi mutlak suretle fatura üzerinde belirtmelidir.
- Konsinye satış sözleşmesi yapmayan firmalar Vergi İncelemelerinde Katma Değer Vergisi matrahı ve cezası ile mutlak suretle karşılaşmaktadırlar. Bu nedenle Yeni Borçlar Kanunu’nun 532 ve 546’ıncı maddeleri çerçevesinde kendi aralarında mutlak suretle sözleşme yapmaları önem arz etmektedir.
- Katma Değer Vergisine tabii mallarda Satıcının malı alıcıya yollarken, Katma Değer Vergisi Kanunun 10.maddesin D fıkrası çerçevesinde malı yollaması gerekmektedir.
Karlılığın azaldığı ve rekabetin kıyasıya yaşandığı günümüz ortamında, konsinye satış sistemi hem alıcılar hem de satıcıların benimsediği, bir sistem haline gelmekte; olup bu sistem doğrultusunda çalışmak isteyen işletmelerin, konsinye satış sisteminin hukuki boyutunu sağlam temeller üzerine oturtturmaları, ileride kendileri aleyhlerine çıkabilecek olumsuzlukların önüne geçecektir.
SEDAT ERYÜREK SMMMBAĞIMSIZ DENETCİ