Mükellefler, dava açma süresi içerisinde diğer haklarını da kullanabilirler mi?

Mükellefler, dava açma süresi içerisinde diğer haklarını da kullanabilirler mi?

Mükellefler, dava açma süresi içerisinde diğer haklarını da kullanabilirler

213 sayılı VUK'nun ilgili hükümlerine göre mükellefler vergi ve ceza ihbarnamelerine karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde birçok yasal haklarını kullanabilirler.

İhbarnamelerin mükelleflere veya ceza sorumlularına tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yasal hakların kullanılması gerekmektedir.  Nitekim,  bu konularla ilgili ayrıntılı açıklamalar vergi ve ceza ihbarnamelerinin arka kısmında yer alan açıklamalar kısmında ayrıntılı olarak sıralanmıştır.  Biz buna vergi ve ceza ihbarnameleri ile ilgili mükellef hakları açıklamaları diyebiliriz.

1) VERGİ ZİYAI, USULSÜZLÜK VE ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARINDA İNDİRİM (VUK MD.376):

İkmalen, resen  veya idarece  tarh  edilen  vergi veya  vergi farkını  içeren  vergi ve ceza ihbarnamelerinin  tebliğ  tarihinden  itibaren  30 gün içerisinde mükellefler VUK md.376 haklarını  kullanabilirler.  Buna göre, vergi ziyaı cezalarında kesilen cezanın binci defada yarısı; müteakiben kesilenlerde ise 1/3'ü indirilebilir.

Öte yandan,  özel usulsüzlük veya usulsüzlük cezalarında mükellef veya vergi sorumlusu ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı kanunda belirtilen türde teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay  içinde ödeyeceğini bildirirse gerekli 1/3 nispetinde indirim yapılır. Vade bu takdirde toplamda 5 ay uzamış sayılır.

2) UZLAŞMA HAKKI (TARHİYATTAN ÖNCE VE SONRA) :

Mükellefler kendilerine tebliğ  edilen vergi ve ceza ihbarnamelerine karşın ihbarnamenin tebliğ  tarihinden  itibaren  30 gün içerisinde  ilgili  tarhiyat  sonrası  uzlaşma  komisyonlarına müracaat  ederek uzlaşma talep  edebilirler.

Öte yandan, tarhiyat  öncesi uzlaşma,  tarhiyat  sonrası uzlaşmadan  farklı bir  indirim  olanağı  getirmektedir.  Tarhiyat  öncesi uzlaşmada  ortada tebliğ  edilmiş herhangi bir ihbarname yoktur.  Tarhiyat  öncesi uzlaşmada düzenlenen vergi inceleme raporuna göre gerekli uzlaşma  istenmektedir.  Burada 3 kat  kesilen vergi ziyaı  cezaları tarhiyat  öncesi uzlaşmaya konu  edilemez.

Tarhiyat  öncesi uzlaşmanın  temin edilememiş  veya uzlaşma müzakerelerinde  uzlaşmaya varılamamış olması  halinde  mükellefler  tarhiyat  sonrası  uzlaşma isteminde bulunamazlar. (213 sayılı  VUK ek md.11) Örneğin,  vergi inceleme raporlarında yer alan   vergi ve vergi ziyaı cezaları üzerinden   mükellefe tarhiyat  öncesi uzlaşma için  uzlaşma günü olarak   örneğin 1.8.2015 tarihi belirlenmiş olsun. Mükellef belirlenen gün olan  1.8.2015 tarihinde uzlaşmaya katılmayıp,  uzlaşmanın  sağlanmadığını  düşünelim.  Veya mükellef uzlaşmaya katılıp, sunulan teklifleri kabul  etmediği takdirde  daha sonra vergi dairesinden  vergi ve ceza ihbarnamelerinin  düzenlenerek  tebliğ edilmesi  beklenilecektir.  Tarhiyat  öncesi uzlaşmaya katılıp  uzlaşmaya varamayan mükellef  daha sonra  ikinci  bir uzlaşama olanağı  verilmez.  Bu aşamadan  sonra mükellefin  geriye  ya dava açma hakkı  veya  213 sayılı  VUK md. 376  hükmünü talep etme  olanağı  mevcuttur.

3) İHBARNAMELERİN TEBLİĞİ ÜZERİNE KULLANILABİLECEK YASAL HAKLAR 30 GÜN İÇERİSİNDE KULLANILABİLİR VEYA MALİ TATİL - ADLİ TATİL VEYA MÜCBİR SEBEP VAR İSE DURUM  FARKLILIK ARZ EDER:

Genel olarak, yasal haklar ihbarnamelerin tebliğ edildiği tarihi izleyen  tarihten  itibaren   30 gün içerisinde kullanılabilir.

İhbarnamelerin  tebliğ edilmesinden  sonra  dava açma süresi,  VUK md. 376  talep  süresi, uzlaşma süresinin sonu  1-20 Temmuz tarihleri arasında kalabilir.  Veya 20 temmuz 30 ağustos aralığında adli tatil  süresine  tekabül etmiş olabilir.  Bu  gibi  durumlarda   dava açma süresi   adli tatilin bitiminden  itibaren  7 gün daha uzar.  Örneğin, dava açma süresi 1-20 temmuz aralığında kalmış ise dava açma süresi  27 temmuza kadar uzar.  Burada  mali  tatil 20 temmuzda bitmiş olduğu için   20 temmuzdan  sonra 7 gün daha süre verilerek  ekleme yapılmaktadır.

213 sayılı VUK'nun  13. Maddesinde yer alan  mücbir sebepler  varsa  mücbir sebep  hali ortadan   kalkıncaya kadar süreler çalışmaz. 213 sayılı  VUK'nun  13. Maddesinde yer alan mücbir sebep olarak  şunları  sayabilir. (vergi  ödevlerinden  herhangi birinin  yerine getirilmesine engel olacak şekilde, yangın, yer sarsıntısı  ve su  basması  gibi  afetler, kişinin  iradesi  dışında ortaya çıkan  mecburi  gaybubetler, ölüm, vs)

Mükellef uzlaşma sırasında  uzlaşmadan  vazgeçip VUK md.376 indirim talebini isteyebilir.

Mükellef önce VUK md.376 talebinde bulunarak  daha sonra bu talebinden  cayıp vergi  davası  açma hakkını  kullanabilir.

Mükellef,  tarhiyat  öncesi  uzlaşmaya katılıp,  uzlaşmada  mutabık kalınmış  ise  üzerinde uzlaşılan vergi  cve cezalar için daha sonra dava açma olanağı yoktur.  Bu  kuralın  tek  istisnası  vergi hatası olabilir.  Vergi  hatası  varsa,  üzerinde  uzlaşma sağlansa bile  uzlaşma geçerli  sayılmaz.

Üzerinde uzlaşılan  vergi ve cezalar,  30 gün içerisinde ödenmesi  gerekir.  30 gün içerisinde ödeme yapılmazsa uzlaşma kararı bozulmaz.  Sadece  vadeden  sonra  her ay  için  gecikme zammı  uygulanır.

Dava açma müddeti içerisinde (mali tatil,  adli tatil dahil)  213 sayılı VUK md.  376 hükmü gereği  indirim talebinde  bulunulabilir.   Burada dikkate edilecek tek konu  ihbarnamenin  tebliğ tarihinden  sonra  30 günlük  süre mali tatil  veya adli tatil  müddetleri  içerisinde kalabilir.

Mükelleflere tebliğ  edilen  ihbarnameler üzerinde 30 gün içerisinde dava açılmamış veya dava süresi  kaçırılmış  olabilir.  Bu gibi durumlarda  5 yıllık tarh  zamanaşımı  içerisinde ve ortada vergi hatası da mevcut ise, 213 sayılı  VUK md.116 hükmüne göre düzeltme talep  edilebilir.  (Bkz. 213 sayılı  VUK md.116-124)

İhbarnamelerin tebliği  mutlak  surette  usule uygun  ve yetkili kişilere yapılması  zorunludur.  Usulsüz tebligatlar her aşamada  iptal  ettirilebilir.  Tebligatların  daha sonraki  süreçlerden  usulsüz yapıldığı  tespit edilirse başa dönülerek  işlemler tümüyle iptal  olunur.

4) MÜKELLEFLER VERGİ YARGISINDA DAVA AÇIP DAVA DEVAM EDERKEN VAZGEÇİP VUK 376 İNDİRİM TALEP EDEMEZLER VEYA  UZLAŞMA  İSTEMİNDE BULUNAMAZLAR

Kendisine vergi ve ceza ihbarnamesi  tebliğ  edilen  gerçek  veya tüzel kişiler, vergi  sorumluları,  sorumluluk  sıfatıyla  tarhiyata maruz kalan  mali müşavirler,  yeminli  mali müşavirler,  mirasçılar,  kanuni temsilciler vs. ikincil  amme borçluları vergi yargısına giderek  dava açmaları halinde; davadan  vazgeçip VUK 376  veya tarhiyat sonrası  uzlaşma isteminde bulunamazlar.

Özetle,  bütün yasal hakların  ihbarnamenin  tebliğ  tarihinden  itibaren  30 gün içerisinde kullanılması  gerekir.   Bu  gibi durumlarda  30 günün sonu  mali tatil veya adli  tatile denk  gelirse  bu durum dikkate alınmalıdır.  Örneğin,  kendisine 1 temmuz 2015 tarihinde vergi ve ceza ihbarnamesi tebliğ  edilen kimse normal  şarlarda  30 gün içerisinde  VUK md.376  talep  etmesi  gerekir.  30 günün sonu   mali tatil ve adli tatil dolayısıyla  7 eylüle  sarkmaktadır.  Bu durumda, mükellef mali tatil ve adli tatil  nedeniyle  dava açma süresi içerisinde  VUK md.376 indirim talebi dahil olmak  üzere diğer hakların  da dava açma süresi içerisinde kullanabilir.

Dr. Mustafa Alpaslan 

İŞTEKOBİ