Mükellefler, dava açma süresi içerisinde diğer haklarını da kullanabilirler mi?
Mükellefler, dava açma süresi içerisinde diğer haklarını da kullanabilirler mi?
MuhasebeDR
-
5.09.2015 16:50:
Mükellefler, dava açma süresi içerisinde diğer haklarını da kullanabilirler
213 sayılı VUK'nun ilgili hükümlerine göre mükellefler vergi ve ceza ihbarnamelerine karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde birçok yasal haklarını kullanabilirler.
İhbarnamelerin mükelleflere veya ceza sorumlularına tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yasal hakların kullanılması gerekmektedir. Nitekim, bu konularla ilgili ayrıntılı açıklamalar vergi ve ceza ihbarnamelerinin arka kısmında yer alan açıklamalar kısmında ayrıntılı olarak sıralanmıştır. Biz buna vergi ve ceza ihbarnameleri ile ilgili mükellef hakları açıklamaları diyebiliriz.
1) VERGİ ZİYAI, USULSÜZLÜK VE ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARINDA İNDİRİM (VUK MD.376):
İkmalen, resen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkını içeren vergi ve ceza ihbarnamelerinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde mükellefler VUK md.376 haklarını kullanabilirler. Buna göre, vergi ziyaı cezalarında kesilen cezanın binci defada yarısı; müteakiben kesilenlerde ise 1/3'ü indirilebilir.
Öte yandan, özel usulsüzlük veya usulsüzlük cezalarında mükellef veya vergi sorumlusu ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı kanunda belirtilen türde teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeyeceğini bildirirse gerekli 1/3 nispetinde indirim yapılır. Vade bu takdirde toplamda 5 ay uzamış sayılır.
2) UZLAŞMA HAKKI (TARHİYATTAN ÖNCE VE SONRA) :
Mükellefler kendilerine tebliğ edilen vergi ve ceza ihbarnamelerine karşın ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ilgili tarhiyat sonrası uzlaşma komisyonlarına müracaat ederek uzlaşma talep edebilirler.
Öte yandan, tarhiyat öncesi uzlaşma, tarhiyat sonrası uzlaşmadan farklı bir indirim olanağı getirmektedir. Tarhiyat öncesi uzlaşmada ortada tebliğ edilmiş herhangi bir ihbarname yoktur. Tarhiyat öncesi uzlaşmada düzenlenen vergi inceleme raporuna göre gerekli uzlaşma istenmektedir. Burada 3 kat kesilen vergi ziyaı cezaları tarhiyat öncesi uzlaşmaya konu edilemez.
Tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakerelerinde uzlaşmaya varılamamış olması halinde mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma isteminde bulunamazlar. (213 sayılı VUK ek md.11) Örneğin, vergi inceleme raporlarında yer alan vergi ve vergi ziyaı cezaları üzerinden mükellefe tarhiyat öncesi uzlaşma için uzlaşma günü olarak örneğin 1.8.2015 tarihi belirlenmiş olsun. Mükellef belirlenen gün olan 1.8.2015 tarihinde uzlaşmaya katılmayıp, uzlaşmanın sağlanmadığını düşünelim. Veya mükellef uzlaşmaya katılıp, sunulan teklifleri kabul etmediği takdirde daha sonra vergi dairesinden vergi ve ceza ihbarnamelerinin düzenlenerek tebliğ edilmesi beklenilecektir. Tarhiyat öncesi uzlaşmaya katılıp uzlaşmaya varamayan mükellef daha sonra ikinci bir uzlaşama olanağı verilmez. Bu aşamadan sonra mükellefin geriye ya dava açma hakkı veya 213 sayılı VUK md. 376 hükmünü talep etme olanağı mevcuttur.
3) İHBARNAMELERİN TEBLİĞİ ÜZERİNE KULLANILABİLECEK YASAL HAKLAR 30 GÜN İÇERİSİNDE KULLANILABİLİR VEYA MALİ TATİL - ADLİ TATİL VEYA MÜCBİR SEBEP VAR İSE DURUM FARKLILIK ARZ EDER:
Genel olarak, yasal haklar ihbarnamelerin tebliğ edildiği tarihi izleyen tarihten itibaren 30 gün içerisinde kullanılabilir.
İhbarnamelerin tebliğ edilmesinden sonra dava açma süresi, VUK md. 376 talep süresi, uzlaşma süresinin sonu 1-20 Temmuz tarihleri arasında kalabilir. Veya 20 temmuz 30 ağustos aralığında adli tatil süresine tekabül etmiş olabilir. Bu gibi durumlarda dava açma süresi adli tatilin bitiminden itibaren 7 gün daha uzar. Örneğin, dava açma süresi 1-20 temmuz aralığında kalmış ise dava açma süresi 27 temmuza kadar uzar. Burada mali tatil 20 temmuzda bitmiş olduğu için 20 temmuzdan sonra 7 gün daha süre verilerek ekleme yapılmaktadır.
213 sayılı VUK'nun 13. Maddesinde yer alan mücbir sebepler varsa mücbir sebep hali ortadan kalkıncaya kadar süreler çalışmaz. 213 sayılı VUK'nun 13. Maddesinde yer alan mücbir sebep olarak şunları sayabilir. (vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak şekilde, yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler, kişinin iradesi dışında ortaya çıkan mecburi gaybubetler, ölüm, vs)
Mükellef uzlaşma sırasında uzlaşmadan vazgeçip VUK md.376 indirim talebini isteyebilir.
Mükellef önce VUK md.376 talebinde bulunarak daha sonra bu talebinden cayıp vergi davası açma hakkını kullanabilir.
Mükellef, tarhiyat öncesi uzlaşmaya katılıp, uzlaşmada mutabık kalınmış ise üzerinde uzlaşılan vergi cve cezalar için daha sonra dava açma olanağı yoktur. Bu kuralın tek istisnası vergi hatası olabilir. Vergi hatası varsa, üzerinde uzlaşma sağlansa bile uzlaşma geçerli sayılmaz.
Üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar, 30 gün içerisinde ödenmesi gerekir. 30 gün içerisinde ödeme yapılmazsa uzlaşma kararı bozulmaz. Sadece vadeden sonra her ay için gecikme zammı uygulanır.
Dava açma müddeti içerisinde (mali tatil, adli tatil dahil) 213 sayılı VUK md. 376 hükmü gereği indirim talebinde bulunulabilir. Burada dikkate edilecek tek konu ihbarnamenin tebliğ tarihinden sonra 30 günlük süre mali tatil veya adli tatil müddetleri içerisinde kalabilir.
Mükelleflere tebliğ edilen ihbarnameler üzerinde 30 gün içerisinde dava açılmamış veya dava süresi kaçırılmış olabilir. Bu gibi durumlarda 5 yıllık tarh zamanaşımı içerisinde ve ortada vergi hatası da mevcut ise, 213 sayılı VUK md.116 hükmüne göre düzeltme talep edilebilir. (Bkz. 213 sayılı VUK md.116-124)
İhbarnamelerin tebliği mutlak surette usule uygun ve yetkili kişilere yapılması zorunludur. Usulsüz tebligatlar her aşamada iptal ettirilebilir. Tebligatların daha sonraki süreçlerden usulsüz yapıldığı tespit edilirse başa dönülerek işlemler tümüyle iptal olunur.
4) MÜKELLEFLER VERGİ YARGISINDA DAVA AÇIP DAVA DEVAM EDERKEN VAZGEÇİP VUK 376 İNDİRİM TALEP EDEMEZLER VEYA UZLAŞMA İSTEMİNDE BULUNAMAZLAR
Kendisine vergi ve ceza ihbarnamesi tebliğ edilen gerçek veya tüzel kişiler, vergi sorumluları, sorumluluk sıfatıyla tarhiyata maruz kalan mali müşavirler, yeminli mali müşavirler, mirasçılar, kanuni temsilciler vs. ikincil amme borçluları vergi yargısına giderek dava açmaları halinde; davadan vazgeçip VUK 376 veya tarhiyat sonrası uzlaşma isteminde bulunamazlar.
Özetle, bütün yasal hakların ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde kullanılması gerekir. Bu gibi durumlarda 30 günün sonu mali tatil veya adli tatile denk gelirse bu durum dikkate alınmalıdır. Örneğin, kendisine 1 temmuz 2015 tarihinde vergi ve ceza ihbarnamesi tebliğ edilen kimse normal şarlarda 30 gün içerisinde VUK md.376 talep etmesi gerekir. 30 günün sonu mali tatil ve adli tatil dolayısıyla 7 eylüle sarkmaktadır. Bu durumda, mükellef mali tatil ve adli tatil nedeniyle dava açma süresi içerisinde VUK md.376 indirim talebi dahil olmak üzere diğer hakların da dava açma süresi içerisinde kullanabilir.
Dr. Mustafa Alpaslan
İŞTEKOBİ