Polis ve Jandarma İşçi Tespiti Yapabilir mi? (Remzi Acar)

Polis ve Jandarma İşçi Tespiti Yapabilir mi? (Remzi Acar, Mali Müşavir)

Değerli okuyucularımız;Sosyal güvenlik kurumunda hepimizin bildiği üzere 5510 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle beraber cezai işlemler de farklılık kazanmaya başladı. 5510 sayılı kanunun 102. Maddesinde:

“Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle belirtilen fiiller için idari para cezası tahakkuk etmektedir.” Bunlardan en çok karşılaşılan ve makalemizin konusunu oluşturan Polis ve Jandarma tarafından düzenlenen tutanaklara istinaden Sosyal Güvenlik Kurumunun uyguladığı cezai işlemlerdir. SGK tarafından bu cezai işlemleri yapılıp yapılmayacağı konusunu inceleyelim.

Sosyal güvenlik Kurumu 5510 sayılı yasanın (Mülga altıncı fıkra: 13/2/2011-6111/40 md.) (Değişik yedinci fıkra: 17/4/2008-5754/50 md.); “Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca, fiilen yapılan denetimler sonucunda veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden ya da kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde veya kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıştığı anlaşılan sigortalılara ait olup, bu Kanun uyarınca Kuruma verilmesi gereken belgelerin yapılan tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde, bu belgeler Kurumca re’sen düzenlenir ve muhteviyatı sigorta primleri Kurumca tespit edilerek işverene tebliğ edilir. İşveren, bu maddeye göre tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde, ilgili Kurum ünitesine itiraz edebilir. İtiraz, takibi durdurur. İtirazın reddi halinde, işveren kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Yetkili mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz. Mahkemenin Kurum lehine karar vermesi halinde, 88 inci ve 89 uncu maddelerin prim borcuna ilişkin hükümleri uygulanır.”

SGK yukarda belirtilen maddeyi gerekçe göstererek cezai işlem uygulamaktadır. 5510 Sayılı yasaya göre kesilen cezalarda; SGK yasal olarak ısrar edip cezai işlemler için yapılan itirazları belirtilen kanun maddesini dayanak göstererek reddetmektedir.

Oysa ;KAMU İDARELERİNİN DENETİM ELEMANLARINCA YAPILACAK TESPİTLER HAKKINDA YÖNETMELİK ile bu işlemlerin akışı açık ve net bir şekilde izah edilmiştir.İlgili yönetmeliğin

Madde 4: Yönetmelikte kimlerin yetkili olduğu belirtilmektedir.

d) “Kamu idareleri denetim elemanı: Kamu idarelerince tabi oldukları kanun ve diğer mevzuat uyarınca ülke, bölge ve il düzeyinde denetim, soruşturma ve inceleme yetkisi verilmiş denetim elemanı sıfatına haiz kişiler”Şeklinde tanımlanmıştır.

Madde 5 “Kamu idarelerinin denetim elemanları, kendi mevzuatları gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü soruşturma, denetim ve incelemeler sırasında, işyerlerinde (Değişik ibare:RG-17/4/2010-27555) çalıştırılanların Kanun gereği sigortalı olup olmadığını tespit ederek sigortasız çalıştırılanları ve Kanuna göre sigortalı sayılanların prime esas kazançlarının veya sigortalı gün sayılarının eksik bildirilmesine ilişkin tespitlerini en geç bir ay içinde Kuruma bildirirler.(2) Sigortalı olması gerekenlerin sigortasız çalıştırıldığının veya sigortalı olması gerekenlerin Kuruma bildirimi yapılmadığının ya da sigortalı gün sayılarının ve prime esas kazanç tutarlarının eksik bildirildiğinin tespit edilmesi durumunda, örneği Yönetmelik ekinde bulunan fiili tespit veya kayıt inceleme tutanağı düzenlenerek, bağlı bulunduğu birimin üst yazısı ekinde tespit yapılan işyerinin bulunduğu Kurumun ilgili ünitesine intikal ettirilir.

Madde 6 – (1) Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca 5 inci maddede belirtilen tespitler dikkate alınarak, işyerinde fiilen veya kayden çalıştırıldığı tespit edilen sigortalılar ile sigortalı sayılanların prime esas kazançlarının veya sigortalı gün sayılarının eksik bildirilmesine ilişkin fiili tespit veya kayıt inceleme tutanağı, ilgili ünite tarafından Kurum mevzuatına uygun olarak işleme alınır. Fiili tespit veya kayıt inceleme tutanağında eksiklik olması halinde, eksikliklerin kamu idaresinin denetim elemanlarınca tamamlanması amacıyla, tutanak bir yazı ekinde ilgili kamu kurum ve kuruluşuna gönderilir.

(2) İlgili kamu kurum ve kuruluşundan gelen yazıda belirtilen tespitler hakkında ayrıca denetim yapılmaksızın işlem yapılır.

(3) Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca yapılan soruşturma, denetim ve incelemelerden; kayıt ve belgelere dayanmaksızın çalıştığı belirlendiği halde, prime esas gün sayıları veya prime esas kazançları Kuruma bildirilmediği anlaşılan veya eksik bildirildiği tespit edilen sigortalıların geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik bir yıllık süreye ilişkin kısmı Kurumca yapılacak değerlendirmeden sonra dikkate alınır.

Madde 7 – (1) Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca 5 inci maddede belirtilen tespitler dikkate alınarak, fiilen veya kayden çalıştırıldığı tespit edilen sigortalıların Kuruma bildirilmeyen ya da eksik bildirilen sigortalı gün sayıları ve prime esas kazançları ile ilgili olarak;

a) Sigortalı işe giriş bildirgeleri,b) Aylık prim ve hizmet belgesi,

(2) Kuruma verilmesi gereken belgelerin, yapılan tebligata rağmen bir ay içerisinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde, bu belgeler Kurumca re'sen düzenlenir.

(3) İkinci fıkrada belgelerin Kurumca re’sen düzenlenmesi işverenlerin bu belgeleri Kuruma verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.Şeklinde belirtilmiştir.

Bu durum hukuken çeşitli davalara konu olmuştur.olmaya devam etmektedir. Madde metninde belirtildiği üzere İnceleme/Denetim yetkisi almış elemanların içinde Kolluk Kuvvetleri (Polis ve Jandarma v.b) bulunmamaktadır.

Bu hususta verilmiş mahkeme kararları mevcuttur. İstanbul 6. İdare Mahkemesi'nin E.2012/1285 sayılı kararında; “5510 Sayılı Kanun'un 59. Maddesi uyarınca kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılan denetimler ve incelemeler sırasında sigortasız çalıştırılanların tespiti halinde kuruma bildirilmesi yükümlülüğüne yer verildiği ve KAMU İDARELERİNİN DENETİM ELEMANLARINCA YAPILACAK TESPİTLER HAKKINDA YÖNETMELİĞİN 4. Maddesi'nin (d) fıkrasında belirtilen anlamda denetim sıfatına haiz olmayan polis memuru tarafından düzenlenen belgeler esas alınmak suretiyle başkaca geçerli tespit bulunmaksızın hizmet ihyası ile ilgili idari para cezası kesilmesinde hukuka uygunluk görülmemiştir."

SONUÇ:

Kanaatimizce; Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 5510 sayılı yasaya ek bir madde eklenerek değişiklik yapılmasıdır.Yada ilgili kurumlardan gelen yazıların ihbar olarak kabul edilip kanun ve yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen denetim elemanlarınca yapılan denetim sonrası düzenlenen belgelere istinaden cezai işlem başlatmasıdır. Aksi takdirde bu tür cezai işlemlerin mahkemelerce iptal edileceği aşikârdır.

Remzi Acar
Mali Müşavir

[email protected] 

[email protected]