Türkiye'den emekli olan yurtdışında çalışabilir mi?

1 Ekim 2008 tarihinden önce Türkiye'de sigortalı olmuş kişiler eğer emekli olduktan sonra yurtdışında çalışmaya

başlarlarsa, aylıkları kesilmez. Ayrıntılar için ülkeler arasındaki ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri de büyük önem taşıyor.

1. Soru: Merhaba ben 1977 doğumluyum, 1993 sigorta girişim var. 1993-1997 tarihine kadar çıraklık eğitim okuluna gittim 1999'da üç ya da dört ay sigortam var. Şimdi ise 2000 yılından itibaren aynı işyerinde sigortam düzenli ödeniyor bu şartlarda ne zaman emekli olabilirim? (Cengiz Kaya)

Cevap: Çırak olarak çalıştığınız dönemde uzun vadeli sigorta kollarına prim yatırılmadığı için 1993'teki girişiniz emeklilik için dikkate alınmaz. Dolayısıyla 1999'daki girişiniz baz alınarak emekliliğiniz hesaplanır. Ancak sosyal güvenlik sisteminde bir günün bile önemi vardır. Eğer sigortanız 9 Eylül 1999 veya sonrasında başladıysa 60 yaşında 7 bin prim günüyle ve 25 yıl sigortalılık şartıyla, 8 Eylül 1999 ve öncesinde başladıysa 58 yaşında 5975 günle emekli olursunuz. Sigortalılık sürenizin ve yaşınızın dolmasına var. Prim gününüz dolacak ancak yaşı bekleyeceksiniz emekli olabilmek için.

2. Soru: İstanbul'da özel bir şirkette çalışmaktayım. Yaklaşık 2-3 ay içerisinde istifa edeceğim. Ancak işimle ilgili bir konu sebebiyle geçtiğimiz ay beni yurtdışında bir eğitime gönderdiler. Sizce ayrılırsam benden bu eğitimin ücretini veya herhangi bir ücreti talep etme hakları var mı?

Cevap: Konuyla ilgili yargı kararları işverenin işçisinden eğitim maliyetlerini isteyebileceği yönünde. Ancak işverenin işçiye küfür etmesi, ücretinin eksik ödenmesi veya fazla mesailerinin ödenmemesi nedeniyle işçinin istifa etmesi halinde işveren işçisinden eğitim maliyetlerini isteyemez. Yine işverenin işçiyi sağlık nedenleri ve zorunlu nedenlerle işten çıkarması durumunda da eğitim masrafları işçiden alınamaz. İşverenlerin işçilere verdikleri eğitimin sonunda belirli bir süre çalışmaya devam etmeleri şartı koymaları halinde bu sürenin ve gerekli bilgilerin işçiye yazılı olarak bildirilmesi ve işçinin de bu bilgilendirmeyi imzalayarak kabul etmesi gerekiyor. İş sözleşmesinde bu yönde bir hüküm varsa işçi eğitimin sonunda gerekli süre kadar işyerinde çalışmaya devam etmezse eğitimin maliyetlerine katlanmak durumunda kalabilir.

3. Memur olarak emekli olma fırsatı

Soru: Emekli Sandığı'na bağlı 10 yıl çalışan bir memur istifa ederse, Emekli Sandığı'na borçlanarak SSK ve Bağ-Kurlu olabilir diye okuduk. SSK'dan böyle bir şeyin olmadığını söylediler. Altı ayın dolmasına az kaldı. Nereye müracaat etmeliyiz ve ne yapmalıyız? (Elvan Şeber)

Cevap: 1 Ekim 2008 sonrası ilk kez memur olanlar, 5510 sayılı Kanuna tabi oldukları için, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu uyarınca düzenlenmiş isteğe bağlı iştirakçilikten yararlanamazlar. Bu nedenle ancak 1 Ekim 2008’den önce ilk kez memur olmuş, en az 10 yıl memurluk yapmış ve ayrıldıktan sonra SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olarak çalışmamış ve en geç 6 ay içerisinde SGK’ya başvurmuş kişilerin isteğe bağlı iştirakçi olması mümkündür. İsteğe bağlı iştirakçi olan kişiler bu şartları sağlarlarsa dışarıdan kendi keseneklerini ödeyerek Emekli Sandığı'na tabi emekli olabilirler. Ancak SSK ve Bağ – Kur’lu olarak borçlanma gibi bir durum söz konusu değil. İsteğe bağlı iştirakçi olarak devam etmeseniz bile zaten isteğe bağlı sigortalı olarak Bağ-Kur’a tabi prim ödeyebilirsiniz. Ancak isteğe bağlı iştirakçi olarak memur statüsünde emekli olmak daha avantajlıdır. Dolayısıyla şartları sağlıyorsanız Emekli Sandığı'na kendiniz kesenekleri ödeyerek memur statüsünde emekli olabilirsiniz.

4. Aylıklarında kesilme yapılmıyor

Soru: Merhaba 29/08/2006'da emekli oldum, 5-6 ay sonra Almanya’ya gidip orada çalışmaya başlayacağım, emekli aylığım kesilir mi? (Ahmet Taner Ertaş)

Cevap: 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olmuş kişiler eğer emekli olduktan sonra yurtdışında çalışmaya başlarlarsa aylıkları kesilmez. Şu an Almanya ile ikili sosyal güvenlik sözleşmemizde bu yönde hüküm yok. Böyle bir hüküm eklenene kadar 1 Ekim 2008 öncesi ilk kez sigortalı olan kişiler emekli olduktan sonra çalışmaya başlasa bile aylıkları kesilmez.

Okan Güray Bülbül

AKŞAM