Vergi uygulamaları ile ilgili son dönemde verilen bazı özelgeler

Gelir İdaresi’nce verilen özelgelerden özelliği olması nedeniyle seçilmiş olan bir kısmı zaman zaman Vergi Bültenleri’ne konu edilmektedir.

Son zamanlarda verilen özelgelerden önemli bazılarının özeti aşağıda yer almaktadır.

1. Vergi Usul Kanunu

TV'de yayımlanacak reklam filmleri için yapılan prodüksiyon harcamalarının amortisman yoluyla mı, yoksa doğrudan mı giderleştirilmesi gerekmektedir?

(27.05.2014 tarih ve 83 sayılı özelge)

Hazırlatılan reklam filmlerine ilişkin prodüksiyon bedellerinin, söz konusu reklam filmlerinin gösterimde kalma süresinin bir yılı aşmaması nedeniyle, amortisman yoluyla itfa edilmesi mümkün bulunmamakta olup, genel giderler kapsamında değerlendirilmek suretiyle doğrudan giderleştirilmesi gerekmektedir.

Serbest meslek erbabınca kullanılan ofis mobilyaları için amortisman ayrılabilir mi?

(02.06.2014 tarih ve 1546 sayılı özelge)

Mesleki faaliyette kullanılmak üzere satın alınan ofis mobilyası ve mefruşat gibi amortismana tabi iktisadi kıymetler için, bedelin ödenip ödenmediğine bakılmaksızın, amortisman kayıtlarında gösterilmesi şartıyla amortisman ayrılması mümkündür.

Oyun salonlarında jeton yerine verilen kartlar için alınan depozito ve iade edilen depozito ile ilgili belge düzeni nasıl olmalıdır?

(02.06.2014 tarih ve 1545 sayılı özelge)

Nihai tüketicilere parasal değer yüklemek için belirli bir ücret karşılığında kart verilip, verilen kart geri getirildiğinde de alınan bedelin iade edilmesi durumunda, mülkiyeti Şirket’e ait olan kartların verilen hizmetin ifası süresince kullanılması nedeniyle, kartın müşteriye verilmesi ve iadesi aşamalarında Vergi Usul Kanunu’nda sayılan belgelerden birinin düzenlenmesi gerekmemektedir.

Öte yandan, kartın iade edilmemesi suretiyle bedelin Şirket bünyesinde kaldığı durumlarda, gelir yazılacak bu tutarlar için gün sonunda “muhtelif müşteriler” ibareli fatura düzenlenmesi mümkündür.

Promosyon amaçlı verilen stantlar ve numune ürünlerde belge düzeni nasıl olmalıdır?

(03.07.2014 tarih ve 5119 sayılı özelge)

Şirket satışlarını arttırmak amacıyla distribütörler ve zincir mağazalara bedelsiz olarak verilen numune ürünler ile ürünlerin teşhirinde kullanılan stantlar için, bu malların numune/promosyon olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle, sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte olup, fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

Belediyenin hizmet binası yapımı için kat karşılığı arsa tesliminde belge düzeni nasıl olmalıdır?

(02.06.2014 tarih ve 1541 sayılı özelge)

- Belediyeye ait arsanın müteahhide teslimi ile ilgili olarak müteahhit tarafından belediye adına gider pusulası düzenlenmesi,

- Kat karşılığı olmak üzere belediyeye bırakılan hizmet binası için, söz konusu binanın teslim edilmesinden (inşaatın tamamlanarak mülkiyetin belediyeye geçmesinden veya tescilden önce dairelerin belediyenin kullanımına terk edilmesinden) itibaren yedi gün içerisinde belediye adına yine müteahhit tarafından Vergi Usul Kanunu’nun 267’nci maddesine göre tespit edilen emsal bedel üzerinden fatura düzenlenmesi,

gerekmektedir.

Bankanın gayrimenkul satışında belge düzeni nasıl olmalıdır?

(01.07.2014 tarih ve 36 sayılı özelge)

Banka tarafından gerçekleştirilen gayrimenkul satış işlemi için fatura yerine, 243 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde belirtilen şartlara uygun olarak dekont düzenlenmesi gerekmektedir.

Fatura düzenlenmesinde yedi günlük süre nasıl hesaplanır?

(08.07.2014 tarih ve 104 sayılı özelge)

Mal teslimi ve/veya hizmet ifalarına ilişkin belge düzeninde sürenin gün olarak belirlenmesi sebebiyle, 7 günlük sürenin hesabında, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı ilk gün hesaba katılmadan takip eden günden başlanması gerekmektedir.

Kağıt veya elektronik ortamda düzenlenecek faturalara sevk irsaliyesi numarası yerine ilaç takip sistemince üretilen teslimat numaraları yazılabilir mi?

(27.05.2014 tarih ve 82 sayılı özelge)

Gerek kağıt ortamında gerekse elektronik ortamda düzenlenecek faturalara sevk irsaliyesi tarih ve sayısının yazılması yasal zorunluluk olduğundan, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından uygulamaya konan “İlaç Takip Sistemi”nce tıbbi ürünlerin üretim veya ithalatından itibaren tedarik zincirinde gerçekleştirdiği tüm hareketleri izlemek amacıyla kullanma zorunluluğu getirilen “Teslimat Numaraları”nın sevk irsaliyesi tarih ve sayısının yerine kullanılması mümkün bulunmamaktadır.

İflas masasına bildirilen ancak iflas masası tarafından henüz kabul ya da red kararı verilmeyen alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayrılabilir mi?

(11.04.2014 tarih ve 46 sayılı özelge)

İflas masasına bildirilen ancak iflas masası tarafından kabul ya da red kararı verilmeyen alacaklar için iflas masasına kayıttan bahsedilemeyecek olup, söz konusu alacaklar için iflas masasına kaydedilinceye kadar şüpheli alacak karşılığı ayrılması mümkün bulunmamaktadır. Bununla birlikte, alacağın iflas masasına kaydı kabul edilen kısmı için, iflas masasına kaydedildiği tarih itibariyle diğer bir ifadeyle icra safhasına intikal ettiği hesap döneminde şüpheli ticari alacaklar karşılığı ayrılması mümkündür.

Ön ödemeli kartların kullanımında belge düzeni nasıl olmalıdır?

(30.04.2014 tarih ve 1298 sayılı özelge)

- İnternet üzerinden güvenli alışveriş imkanı sağlamak amacıyla geliştirilmiş olan (para yerine geçen) ön ödemeli kartlar için şirket veya bayileri tarafından tahsil edilen komisyon hariç tutarlar, herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmediğinden (mal satışını yapan veya hizmet ifasında bulunan gerçek veya tüzel kişilere aktarılması ve bu aktarımın belgelendirilmesi şartıyla), bu tutarlar için ön ödemeli kartı alan gerçek veya tüzel kişiler adına vergi mevzuatına göre belge düzenlenmeyecektir.

- Ön ödemeli kartların satışına ilişkin alıcıdan alınan komisyonlar için hizmetin gerçekleştiği (alıcının komisyon dahil tutarı şirkete havale yaptığı tarihte hizmet gerçekleşmiştir) tarihten itibaren azami yedi gün içerisinde kartı alan kişi veya kuruluşlar adına fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

- Bedelini ön ödemeli kartlar kullanmak suretiyle ödemek isteyenlere mal teslimi ya da hizmet ifasında bulunan kişi ya da kuruluşlardan şirket tarafından komisyon alınması durumunda ise hizmetin gerçekleşmesinden itibaren azami yedi gün içerisinde söz konusu kişi veya kuruluş adına fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

- Bedelini ön ödemeli kartlar kullanmak suretiyle ödemek isteyenlere mal teslimi ya da hizmet ifasında bulunan kişi ya da kuruluşların, satışı gerçekleştirilen ürün veya verilen hizmete ilişkin faturayı ürünün satıldığı veya hizmetin verildiği tarihten itibaren azami yedi gün içinde kart kullanıcısı adına düzenlemesi gerekmektedir.

- Ön ödemeli kartların kullanılan kısmının, mal teslimi ya da hizmet ifasında bulunan kişi ya da kuruluşlara ödenmesi ile kartın kullanılmayan kısmının kullanıcılar tarafından şirkete iade edilmesi durumlarında, tevsik için bu ödemelere ilişkin banka dekontu, ekstre gibi belgeler yeterli olup, gider pusulası düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Bu belgelerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre muhafaza ve ibraz edilmesi gerektiği tabiidir.

- Kart kullanıcısı tarafından ön ödemeli kartların herhangi bir sebeple kullanılmaması ve bedelin şirket bünyesinde kaldığı durumlarda ise gelir yazılacak bu tutar için kart kullanıcısı adına fatura düzenlenmesi mümkündür.

İrsaliyeli faturanın sevk irsaliyesi yerine kullanılması mümkün müdür?

(30.06.2014 tarih ve 72 sayılı özelge)

İrsaliyeli fatura ve sevk irsaliyesi ayrı ayrı belgeler olduğundan, irsaliyeli faturadaki “fatura” ibaresinin çizilmesi suretiyle bu belgenin sevk irsaliyesi olarak kullanılması mümkün bulunmamaktadır.

Taşıma işi başka bir firmaya yaptırılan emtia için “muhtelif müşteriler” ibareli sevk irsaliyesi düzenlenebilir mi?

(27.05.2014 tarih ve 68 sayılı özelge)

Şirkete ait araç içerisinde -alıcıların kimler olacağı ve ne miktarda mal alacakları belli olmadan- alıcılara iş yerlerinde teslim edilmek üzere emtia bulundurulması halinde, bu mallar için muhtelif müşteriler ibareli tek bir sevk irsaliyesi düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır. Bu durumda, teslim edilen emtiaya ait faturanın teslim anında düzenlenmesi zorunludur.

Ancak, emtianın başka bir firmaya taşıttırılması durumunda bu imkandan yararlanılması mümkün bulunmamakta, genel esaslara göre emtianın sevki anında her bir alıcı için sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmektedir.

Kapıdan veya mesafeli sözleşme düzenlenerek yapılan satışlarda iade işlemlerinde belge düzeni nasıl olmalıdır?

(18.06.2014 tarih ve 1659 sayılı özelge)

- Tüketiciler ile karşı karşıya gelinmeksizin gerçekleştirilen internet üzerinden satışlar, kapıdan veya mesafeli sözleşme düzenlenerek yapılan satışlar olarak değerlendirileceği için 385 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde yer alan açıklamalar çerçevesinde belge düzenlenmesi gerekmekte olup, iade kısmının faturanın arka sayfalarına açılması mümkün bulunmamaktadır.

- Söz konusu tebliğde, kapıdan ve mesafeli sözleşmeler düzenlenerek yapılan satışlarda iade bölümünün yer alacağı bir faturanın düzenlenmesi ve en az iki örneğinin müşteriye malla beraber gönderilmesi uygun görüldüğü için şirket tarafından ayrıca gider pusulası düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

- İlgili tebliğde bu şekilde düzenlenen faturaların en az iki örneğinin malla beraber gönderilmesi gerektiği belirtildiğinden, müşteriye ikiden fazla nüsha gönderilmesi de mümkün bulunmaktadır. Ancak, müşteriye gönderilmiş olan nüshaların yeterli sayıda olmaması durumunda müşterinin kendisinde kalan nüshayı fotokopi yoluyla çoğaltarak kullanması da mümkündür.

Tapu tescili yapılmadan fiiilen teslim edilen konutlar için ödenen bedellerin iadesinde belge düzeni nasıl olmalıdır?

(02.06.2014 tarih ve 1547 sayılı özelge)

Fiilen teslimi fatura düzenlenmek suretiyle gerçekleşecek olan ve vadeli senet ile yapılacak konut satışlarında, tapuya tescil işlemi öncesinde müşteriler tarafından senet taksitlerinin herhangi bir dönemden sonra ödenmemesi durumunda, müşterilerin o güne dek ödediği bedelin iadesi işleminde vergi mükellefiyeti bulunan müşterinin şirket adına fatura düzenlemesi ve faturaya iade olduğu belirtilen bir şerh düşülmesi gerekmekte olup, vergi mükellefi olmayan müşterinin iadesinde ise gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir.

Öte yandan, vadeli senet ile yapılacak konut satışlarında konutun tapuya tescil işlemi öncesinde alıcı tarafından malik olarak kullanılmaya başlanması halinde, alıcıların kullanımına terk edildiği tarihten itibaren azami yedi gün içinde fatura düzenlenmesi gerektiği tabiidir.

Arsa ve üzerindeki bina için hangi şartlarda amortisman ayrılır?

(18.07.2014 tarih ve 1900 sayılı özelge)

Arsanın üzerindeki bina ile birlikte kullanılma vasfına sahip olması ve fiilen de bu şekilde kullanılması, ayrıca söz konusu bina ile arsanın ayrılmaz bir bütünlük arz etmesi şartlarıyla, şirkete fatura edilen bina ve arsa bedellerinin toplamı üzerinden amortisman ayrılması mümkündür.

Döviz cinsinden verilen avanslara değerleme yapılır mı?

(24.07.2014 tarih ve 122 sayılı özelge)

Şirketin yapacağı yatırımlar için döviz cinsinden verilen avanslar, döviz cinsinden alacak hükmünde olduğundan, dönem sonlarında değerlemeye tabi tutulması ve değerleme sonucu oluşan kur farklarının kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.

İşletmeye kayıtlı birden fazla gayrimenkulün elden çıkarılmasında yenileme fonu uygulaması nasıl olmalıdır?

(17.07.2014 tarih ve 1896 sayılı özelge)

Fabrika binasının satışı neticesinde ortaya çıkan karın, sadece yeni bir fabrika binasının iktisabı amacıyla yenileme fonuna alınması mümkün olup, başka yatırım giderlerinin karşılanması amacına yönelik olarak yenileme fonuna aktarılması mümkün bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, amortismana tabi olmayan arsaların satışından elde edilecek karın; bina, arsa veya tarla alımında yenileme fonu olarak kullanılması mümkün değildir.

Belli bir ciroyu aşan müşterilere verilecek hediyeler için fatura düzenlenmeli midir?

(24.07.2014 tarih ve 1948 sayılı özelge)

Pazar payını arttırmak amacıyla belli bir ciroyu aşan müşterilere verilecek;

- Ticari araç gibi tescile tabi hediyeler için müşteriye teslim tarihinden itibaren yedi gün içinde fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

- Diğer hediyeler için fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

Ayrıca, söz konusu hediye ürünlerin taşınması esnasında şirket tarafından üzerine “hediyelik ürün” şeklinde bir ibarenin düşüldüğü sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmektedir.

Elektronik ortamda düzenlenecek faturalarda yedi günlük süre dikkate alınır mı?

(14.07.2014 tarih ve 106 sayılı özelge)

Gerek kağıt ortamında gerekse elektronik ortamda düzenlenecek faturaların malın teslimi ve/veya hizmetin ifasından itibaren yedi gün içerisinde düzenlenmesi gerekmektedir. Söz konusu yedi günlük süre azami süre olduğundan, bu süreye riayet edilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu’nda öngörülen cezaların uygulanacağı tabiidir.

Şirketin ürettiği elektiriğin kendi bünyesinde kullanılması halinde fatura düzenlenmesi gerekir mi?

(14.07.2014 tarih ve 102 sayılı özelge)

Şirket tarafından üretilecek elektrik enerjisinin yine şirkete ait işlerde kullanılması durumunda müşteriye satılan bir mal veya yapılan bir iş söz konusu olmadığından enerji için şirketin kendi adına fatura düzenlemesi mümkün bulunmamaktadır.

Yeni nesil ödeme kaydedici cihaz (ÖKC) kullanımında belge düzeni nasıl olmalıdır?

(27.05.2014 tarih ve 67 sayılı özelge)

- Perakende ticaret veya hizmet ifa eden birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kullanmak zorunda oldukları EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC vasıtasıyla düzenlediği fişler, Vergi Usul Kanunu’na göre verilmiş ve alınmış belge hükmündedir.

- Yeni nesil ÖKC Teknik Kılavuzları (1) ve (2)’nin 17/e bendinde belirtildiği üzere; faturası önceden düzenlenmiş satışlarla ilgili olarak, EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC kullanılmak suretiyle yapılan tahsilatlarda, cihazda fatura tarih ve sayısı ile tutara dair kayıt oluşturulması gerekli olup, tahsilatlara ilişkin olarak mali değeri olan herhangi bir fiş üretilmemektedir. Dolayısıyla, yapılacak muhasebe kayıtlarında ÖKC fişinin değil faturanın esas alınması gerekmektedir.

- Faturası önceden düzenlenmiş olan satış bedellerinin taksitler halinde EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC kullanılmak suretiyle tahsil edilmesi durumunda da yukarıda belirtildiği şekilde cihazda faturaya dair kayıt oluşturulması gerekli olup, cihazdan mali değeri olan bir fiş üretilmediğinden kanuni defterlere yapılacak kayıtlarda önceden düzenlenmiş fatura esas alınacaktır.

- Vergi Usul Kanunu’na göre, EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC fişleri, perakende satış vesikası olarak sayıldığından fatura yerine geçmemektedir.

EFT-POS özellikli yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanımında belge düzeni nasıl olmalıdır?

(19.08.2014 tarih ve 126 sayılı özelge)

Fatura düzenleme mecburiyeti olmayan satışların da bulunması halinde;

- Nihai tüketicilere yapılan, fatura düzenleme sınırı olan 800,00 TL’nin üzerindeki satışlarda veya bu sınırın altında kalmakla birlikte müşterilerin fatura istediği hallerde mutlaka fatura düzenlenmesi gerekmekte olup, buna ilişkin tahsilatın seyyar banka POS’u ile yapılması halinde, söz konusu banka POS’unun yerine EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC kullanılması, düzenlenen faturanın tarih, sayı ve tutarının yeni nesil ÖKC’ye kayıt edilmesi suretiyle işlemin sonlandırılması gerekmektedir.

- Nihai tüketicilere yapılan ve fatura düzenleme sınırının altında kalan ve müşterinin de talep etmemesi nedeniyle fatura düzenleme mecburiyeti bulunmayan damacana su, LPG ve benzeri satışlarda tahsilatın seyyar banka POS’u ile yapılması halinde söz konusu banka POS’u yerine yeni nesil ÖKC kullanılacaktır. Söz konusu işlemle ilgili şirketin satış fişi düzenlemek yerine fatura düzenlemeyi tercih etmesi mümkün olup, bu durumda düzenlenen faturanın tarih, sayı ve tutarının yeni nesil ÖKC’ye kayıt edilmesi suretiyle işlem sonlandırılacaktır. İşlemlerde seyyar banka POS’unun kullanılmaması halinde ise 3100 Sayılı Kanun’a tabi mevcut ÖKC’lerin 01.01.2016 tarihine kadar kullanılmaya devam edilmesi mümkündür.

- Faturanın müşteriye tesliminden daha sonraki bir tarihte gerçekleşen tahsilatlarda da seyyar banka POS’larının yerine, önceden tanzim edilen faturanın tarih, sayı ve tutarı girilerek kayıt oluşturmak suretiyle EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC kullanılacaktır.

- Lokanta ve büfelere yapılan LPG teslimatlarında Vergi Usul Kanunu’nun 232’nci maddesi gereği (gider belgesi niteliği itibariyle) fatura düzenlenmesi zorunda olduğundan, bu teslimlere ilişkin tahsilatlarda EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC kullanma mecburiyeti bulunmamakla beraber, kullanılması halinde, düzenlenen faturanın tarih, sayı ve tutarı girilerek cihazda kayıt oluşturulacaktır.

- Konutlara ısınma amacıyla yapılan LPG teslimleri perakende nitelikte olduğundan, yapılacak satış ve tahsilatlarda seyyar banka POS’larının yerine (fatura düzenlemeniz halinde faturanın tarih, sayı ve tutarı girilerek kayıt oluşturmak suretiyle) EFT-POS özellikli yeni nesil ÖKC kullanılacaktır.

Perakende satışı olmayan mükelleflerin EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanma zorunluluğu bulunmakta mıdır?

(13.05.2014 tarih ve 1367 sayılı özelge)

Oto kiralama işi yapan ve perakende satışlarının olmaması sebebiyle ödeme kaydedici cihaz kullanmayan, ancak tahsilatlar için seyyar EFT-POS cihazı kullanan şirket; oto kiralama işinden dolayı 426 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ kapsamına girdiğinden, tahsilatlarda kullanılan seyyar EFT-POS cihazlarının yerine, EFT- POS özellikli yeni nesil ödeme kaydedici cihazları kullanma mecburiyeti bulunmaktadır.

Sağlık hizmeti sunucusunun seyyar EFT-POS cihazı kullanması durumunda, Sosyal Güvenlik Kurumu adına tahsil edilen “Katılım Payı” ödeme kaydedici cihaz fişinde yer almalı mıdır?

(06.06.2014 tarih ve 581 sayılı özelge)

Özel sağlık merkezi olarak hastalardan, Sosyal Güvenlik Kurumu adına tahsil edilen muayene katılım payı için herhangi bir belge düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

Ancak özel sağlık kurumlarının, kendilerine ait olmayan ve SGK'ya aktarılan "muayene katılım payı" bilgisini EFT-POS özellikli yeni nesil ödeme kaydedici cihaz fişleri üzerinde münhasıran bilgi amaçlı göstermek istemeleri halinde fişlerin, 3100 sayılı Kanun’la ilgili olarak yayımlanan 7 Seri No’lu Genel Tebliğ’de yazılı bilgileri ihtiva etmesi şartıyla, söz konusu bilginin "TOPLAM ve TOPKDV" ibarelerinin hemen altında ayrı bir satır halinde ve cihaza ait X ve Z raporlarında görülecek şekilde, cihazlarının üreticileri olan ödeme kaydedici cihaz firmalarına ayarlattırmaları mümkün bulunmaktadır.

Bayii tarafından yapılan satışlar için mülkiyeti ana firmaya ait POS cihazı kullanılabilir mi?

(11.07.2014 tarih ve 1853 sayılı özelge)

Akaryakıt istasyonlarında özel nitelikli ödeme kaydedici cihaz kullanılma zorunluluğu bulunduğundan, pompalardan yapılan satışlarda (LPG dahil) seyyar EFT-POS cihazı kullanılması halinde EFT-POS özellikli yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanılması söz konusu olmayacaktır. Akaryakıt satışlarının mevcut uygulamaya göre pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkan fişlerle belgelendirilmesine devam edilecektir.

POS cihazlarının bayi adreslerinde bulundurularak bu cihazlarla tahsilat yapılıp yapılamayacağı hususu Bakanlığın görev alanına girmemektedir. Ancak, böyle bir uygulama yapılması durumunda, POS cihazının kullanılması karşılığında ilgili banka tarafından komisyon talep edilmesi ve şirketin de söz konusu komisyonu bayilere yansıtmak istemesi halinde, tahsil edilen komisyon tutarları için fatura düzenlenmesi icap etmektedir.

2. Gelir Vergisi Kanunu

Serbest meslek erbabının dış giyim harcamaları mesleki kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilir mi?

(02.06.2014 tarih ve 1546 sayılı özelge)

Serbest muhasebeci mali müşavirlik hizmetinin ifasında kullanılan dış giyim eşyalarının özellikle faaliyetin yürütülmesine mahsus olmaması, söz konusu dış giyim eşyalarının iş dışında da kullanılmaya elverişli olması nedenleriyle, bu kapsamda yapılan harcamaların serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.

Belediyelere iftar çadırlarında ve bazı etkinliklerde kullanılmak üzere bedelsiz olarak verilen masa ve sandalyeler için fatura düzenlenmeli midir?

(28.05.2014 tarih ve 59 sayılı özelge)

Masa ve sandalyelerin bedel alınmaksızın belediyelere, iftar çadırlarında ve bazı etkinliklerde kullanılmak üzere verilmesine ilişkin olarak, söz konusu hizmet bedelinin emsal bedel esas alınmak suretiyle hesaplanması ve fatura düzenlenerek kazanca dahil edilmesi gerekmektedir. Kazanca ilave edilen bu gelirin Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesi birinci fıkrasının 4 numaralı bendi hükümleri dahilinde indirimi mümkün bulunmaktadır.

Biyoeşdeğerlik çalışmalarına gönüllü olarak katılan kişilerin muhtelif masraflarının karşılanması için yapılan ödemeler gelir vergisine tabi midir?

(03.04.2014 tarih ve 326 sayılı özelge)

Biyoeşdeğerlik çalışmalarına gönüllü olarak katılan kişilerin, iş günü kaybı, yemek, ulaşım ve haberleşme gibi masraflarının karşılanması amacıyla araştırma bütçesinden yapılan ödemeler, bu kişilerin çalışmalara katılımları dolayısıyla oluşan gelir azalmalarının karşılanması amacına yönelik olarak Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu kapsamında yapıldığından, söz konusu ödemeler; işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak, bir hizmet karşılığı yapılan ödeme olarak kabul edilemeyecek olup, ücret tanımına girmediğinden bordro düzenlenmesi de söz konusu olmayacaktır.

Öte yandan, bu kişilere yapılan ödemeler Gelir Vergisi Kanunu’nun 2’nci maddesinde hüküm altına alınan diğer gelir unsurları içinde de yer almadığından, gelir vergisinin konusuna girmemektedir.

Prim veya bonus olarak nakit ödenen veya ayni olarak teslim edilen ürünler için stopaj yapılır mı?

(08.07.2014 tarih ve 691 sayılı özelge)

- Yapılan faaliyetin ve satışı yapılan ürünlerin kapıdan satış kapsamında değerlendirilmesi halinde, şirket adına iş akdi ile bağlı olmaksızın tüketiciye satış yapan kişilerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesi kapsamında gelir vergisinden muaf olmaları ve bu kişilere yapılacak komisyon, prim ve benzeri ödemeler için aynı Kanun’un 94/10-b maddesi uyarınca %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

- Şirketin ürünlerini iş akdi ile bağlı olmamakla birlikte, kendi adına satın alarak motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende olarak satan kişiler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 9/1’inci maddesi kapsamında esnaf muaflığından yararlanacaktır. Ayrıca, esnaf muaflığı kapsamında bulunan bu kişilere şirket tarafından satışları artırma amacıyla veya sisteme kazandırdıkları üyeler dolayısıyla yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin 13-d bendi uyarınca %10 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.

- Şirketin ürünlerini kendi adına satın alarak tüketiciye satan kişilerin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesinde yer alan esnaf muaflığına ilişkin şartları taşımamaları halinde, elde edilen gelir ticari kazanç kapsamında değerlendirilecek olup, şartları dahilinde gerçek veya basit usulde vergilendirileceklerdir.

- Söz konusu ürünlerin satışını yapan kişilerle, şirket arasında iş akdi bulunması halinde, yapılan ödemelerin ücret kabul edilerek Gelir Vergisi Kanunu’nun 61, 94, 103 ve 104’üncü maddelerine göre vergilendirilmesi gerekmektedir.

3. Kurumlar Vergisi Kanunu

Belgesi temin edilemeyen masraflar gider yazılabilir mi?

(02.06.2014 tarih ve 1549 sayılı özelge)

Yurtdışı taşımacılık faaliyetinde bulunan kurumun, faaliyeti ile ilgili olarak yurtdışında yapılmış olan ancak belgelendirilemeyen giderlerinin nakden yapıldığının ve nakit çıkışının muhasebe kayıtlarında izlendiğinin tevsik edilmesi durumunda; bu harcamalara karşılık olmak üzere, yurtdışı taşımacılık faaliyeti sonucu döviz olarak elde edilen hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla hesaplanan götürü giderin kurum kazancının tespitinde dikkate alınabilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, harcama yapılmadıkça belirtilen şekilde hesaplanan götürü gider kurum kazancının tespitinde dikkate alınamayacaktır.

Hesap dönemi kapandıktan sonra şirkete ulaşan yurtdışı hizmet faturalarının kayıtlara alınmasında, fatura içeriği hizmetlerin ilgili olduğu hesap döneminde gider olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Diğer taraftan, yurtdışında mukim olan firmaların şirkete düzenlediği belgelerin, ilgili ülke mevzuatına göre geçerli belge sayılması durumunda, mezkur belgeler vergi kanunları açısından ispat edici belge olarak kabul edilmektedir.

Mısır Arap Cumhuriyeti mukimi şirketten alınan yurtdışı haber, görüntü, fotoğraf, prodüksiyon ve benzeri hizmetler nasıl vergilendirilir?

(02.06.2014 tarih ve 1548 sayılı özelge)

Yurtdışında mukim firmaya; yurtdışı haber, görüntü, fotoğraf, prodüksiyon ve benzeri hizmet alımları karşılığında yapılacak “gayrimaddi hak bedeli” niteliği taşıyan ödemeler üzerinden, ilgili ikili vergi anlaşmasının 12’nci maddesinin ikinci fıkrasına göre %10 oranında vergi kesintisi yapılması gerekmektedir.

Diğer taraftan, Mısır Arap Cumhuriyeti mukimi firmanın, Türkiye’de elde ettiği kazanç veya iratların ilgili anlaşma çerçevesinde vergiye tabi tutulabilmesi için mukimi olduğu ülkenin yetkili makamlarından mukimlik belgesi alması ve bu belgenin aslı ile noter veya bu ülkedeki Türk Konsoloslukları’nda tasdikli Türkçe tercümesinin bir örneğini, ödeme üzerinden vergi tevkifatı yapacak vergi sorumlularına ibraz etmesi gerekmektedir. Vergi sorumluları teslim aldıkları söz konusu mukimlik belgelerini gerektiğinde yetkili makamlara ibraz etmek üzere muhafaza edeceklerdir. Mukimlik belgesinin ibraz edilememesi durumunda ise ilgili anlaşma hükümleri yerine iç mevzuat hükümleri (%20 kesinti oranı) uygulanacaktır.

Yurtdışı mukimi şirket tarafından düzenlenen eksi faturada gösterilen tutar kurum kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınmalı mıdır?

(14.04.2014 tarih ve 930 sayılı özelge)

Yurtdışı mukimi şirketin isim hakkını kullandırmasından doğan vazgeçmiş olduğu alacak tutarının, kurum kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alması gerekmektedir.

İşletmeye kayıtlı birden fazla gayrimenkulün elden çıkarılmasında istisna uygulaması nasıl olmalıdır?

(17.07.2014 tarih ve 1896 sayılı özelge)

Taşınmaz satışından elde edilecek kazancın şirket tarafından yine taşınmaz alımında kullanılması, bağlı bir değerin (taşınmaz) başka bir bağlı değere (taşınmaza) dönüştürülmesi sonucunu doğuracaktır. Bu durum söz konusu istisnanın getiriliş amacına aykırı olacağından taşınmaz satışından elde edilecek kazancın, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-e maddesi kapsamında istisnaya konu edilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Faydalı ömrünü tamamlamadan ölen sualtı canlılarının net defter değerleri gider yazılabilir mi?

(24.07.2014 tarih ve 1949 sayılı özelge)

Şirketin demirbaşı olan ölen sualtı canlılarının imhasının hıfzıssıhha kurumunca rapora bağlanması, söz konusu imhaya ilişkin tutanak, rapor vb. belgelerin birer örneğinin de yer aldığı bir dilekçe ile takdir komisyonuna fevkalade teknik amortisman için başvurulması sonucunda, ölen sualtı canlılarının takdir komisyonu tarafından belirlenecek hurda değerine göre işlem yapılması ve anılan tutarların kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi mümkün olabilmektedir.

4. Katma Değer Vergisi Kanunu

Belediyenin hizmet binası yapımı için kat karşılığı arsa tesliminde KDV hesaplanmalı mıdır?

(02.06.2014 tarih ve 1541 sayılı özelge)

Belediye Başkanlığı ile müteahhit firma arasında düzenlenen sözleşme uyarınca “Kat Karşılığı Belediye Hizmet Binası Yapım İşi” için müteahhide yapılacak arsa teslimi, açık arttırma suretiyle yapılması ya da arsanın belediyenin bir iktisadi işletmesine ait olması halinde KDV’ye tabi olacak, aksi takdirde söz konusu arsanın belediye hizmet binası yapımı karşılığında müteahhide teslimi KDV’ye tabi tutulmayacaktır. Arsa tesliminin vergiye tabi olması halinde ise; söz konusu arsanın teslimi, arsanın iki tam yıldan fazla süreyle Belediye Başkanlığının mülkiyetinde ya da iktisadi işletmenin aktifinde kayıtlı olması kaydıyla, KDV Kanunu’nun 17/4-r maddesine göre KDV’den istisna tutulacak, aksi takdirde KDV uygulanacaktır.

Diğer taraftan, kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalanan müteahhit tarafından Belediye Başkanlığına arsa karşılığında yapılacak olan belediye hizmet binası teslimine ilişkin olarak düzenlenecek olan faturada % 18 oranında KDV hesaplanması gerektiği tabiidir.

Belediyelere iftar çadırlarında ve bazı etkinliklerde kullanılmak üzere bedelsiz olarak verilen masa ve sandalyeler için düzenlenecek faturalarda KDV hesaplanmalı mıdır?

(28.05.2014 tarih ve 59 sayılı özelge)

Belediyelere iftar çadırlarında ve bazı etkinliklerde kullanılmak üzere bedelsiz olarak verilip geri alınan masa ve sandalyelerle ilgili olarak düzenlenecek faturalarda katma değer vergisi hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.

Biyoeşdeğerlik çalışmalarına gönüllü olarak katılan kişilerin muhtelif masraflarının karşılanması için yapılan ödemeler katma değer vergisine tabi midir?

(03.04.2014 tarih ve 326 sayılı özelge)

Biyoeşdeğerlik çalışmalarına gönüllü olarak katılan kişilerin, iş günü kaybı, yemek, ulaşım ve haberleşme gibi masraflarının karşılanması amacıyla araştırma bütçesinden yapılan ödemeler, bir mal teslimi veya hizmet ifası mahiyetinde olmadığından katma değer vergisinin konusuna girmemektedir.

Yurtdışı mukimi şirket tarafından düzenlenen eksi faturada gösterilen tutar üzerinden KDV hesaplanmalı mıdır?

(14.04.2014 tarih ve 930 sayılı özelge)

Yurtdışında yerleşik firmanın alacağından vazgeçmesi işleminin, belli bir ciro aşıldığında yapılan iskonto mahiyetinde olması halinde; KDV matrahında değişikliğe yol açacağından, yurtdışındaki firma adına fatura düzenlenerek KDV matrahında değişikliğe neden olan iskonto tutarına ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlem için geçerli olan KDV oranı uygulanmak suretiyle düzeltmesi yapılacaktır.

Ancak, hizmet ithalinden sonra yurtdışındaki firmanın alacağından vazgeçmesi şeklindeki söz konusu iskontonun, belli bir ciro aşıldığında yapılan iskonto mahiyetinde olmaması halinde, KDV'ye tabi olmayacağı tabii olup bu iskonto için de yurtdışındaki firma adına fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Mısır Arap Cumhuriyeti mukimi şirketten alınan yurtdışı haber, görüntü, fotoğraf, prodüksiyon ve benzeri hizmetler nasıl vergilendirilir?

(02.06.2014 tarih ve 1548 sayılı özelge)

Şirket tarafından Mısır Arap Cumhuriyeti’nde mukim firmadan, sağlanan yurtdışı haber, görüntü, fotoğraf, prodüksiyon ve benzeri hizmetlerden Türkiye’de faydalanıldığından dolayı söz konusu hizmetlerin KDV’ye tabi tutulması gerekmektedir.

Bu işleme ilişkin KDV’nin mükellefi yurt dışında mukim firma olmakla birlikte, bu firmanın Türkiye’de ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmadığından, hesaplanan KDV şirket tarafından 2 No’lu KDV beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenecektir.

Tapu tescili yapılmadan fiiilen teslim edilen konutlar KDV iadesini etkiler mi?

(02.06.2014 tarih ve 1547 sayılı özelge)

Şirket tarafından inşa edilip vadeli senet düzenlenmek suretiyle satışı gerçekleştirilen konutların tapuya tescil işleminden önce alıcının fiili kullanımına sunulması ve alıcı tarafından malik gibi kullanılmaya başlanılması halinde, konutların alıcıların fiili kullanımına bırakıldığı anda vergiyi doğuran olay meydana gelecek ve bu işlemin gerçekleştiği vergilendirme döneminde de 150 m²’nin altındaki konut teslimlerine ilişkin olarak iade hakkı doğacaktır.

Prim veya bonus olarak nakit ödenen veya ayni olarak teslim edilen ürünler için KDV hesaplanır mı?

(08.07.2014 tarih ve 691 sayılı özelge)

- Vergi mükellefi olmayan müşterilerin, aldıkları ürün veya başka distribütör ve müşteri kaydı şeklinde verdikleri hizmetleri devamlılık arz etmeyecek şekilde arızi olarak vermeleri halinde bu hizmetler KDV’ye tabi tutulmayacaktır.

- Şirketin yaptığı satışlara aracılık eden kişilerin faaliyetlerini ticari organizasyon içerisinde ve devamlılık arz edecek şekilde yürütmeleri halinde bu hizmetler KDV ye tabi olup, söz konusu hizmetler karşılığında kazanılan primlerin nakit olarak ödenmeyip prim tutarı karşılığında bedelsiz mal olarak verilmesi halinde, bedelsiz olarak verilecek mallar için KDV Kanunu’nun 27’nci maddesi uyarınca Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenecek emsal bedel üzerinden bu malların tabi olduğu oranda KDV hesaplanacaktır.

- Söz konusu hizmetlerin Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre esnaf muaflığı veya basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından verilmesi durumunda söz konusu işlemler KDV Kanunu’nun 17/4-a maddesi gereğince KDV’den istisna olacaktır.

- Söz konusu ürünlerin satışını yapan kişilerle, şirketiniz arasında iş akdinin bulunması halinde ise yapılan ödemeler ücret kabul edileceğinden KDV’nin konusuna girmemektedir.

Arsa ve üzerindeki binanın satışında istinadan yararlanılabilir mi?

(18.07.2014 tarih ve 1900 sayılı özelge)

Satışa konu edilen arsanın üzerindeki bina ile birlikte kullanılma vasfına sahip olması ve fiilen de bu şekilde kullanılması, ayrıca söz konusu bina ile arsanın ayrılmaz bütünlük arz etmesi durumunda, satışı yapılan binanın en az iki tam yıl (730 gün) şirket aktifinde kayıtlı olması halinde KDV Kanunu’nun 17/4-r maddesinde yer alan istisna hükmünden yararlanılması mümkün olabilecektir.

Belli bir ciroyu aşan müşterilere verilecek hediyeler için KDV hesaplanır mı?

(24.07.2014 tarih ve 1948 sayılı özelge)

Firmanın pazar payını artırma amacıyla yapılacak kampanya çerçevesinde müşterilere/ bayilere beyaz eşya, tatil ve ticari araç gibi ürünlerin bedelsiz teslimi işleminin 50 Seri No’lu KDV Genel Tebliği’nin (A/1) bölümünde yer alan açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmekte olup, bu nedenle söz konusu ürünlerin tesliminde KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.

Öte yandan promosyon amacıyla bedelsiz olarak teslim edilen ürünlerin alımında veya üretiminde yüklenilen vergiler, promosyon ürünü olarak verilen malın (aynı işletmede imal veya inşa edilenler dahil) tabi olduğu katma değer vegisi oranı;

- satışı yapılan mala ait katma değer vergisi oranına eşit veya daha düşük ise tamamı,

- satışı yapılan malın tabi olduğu katma değer vergisi oranından yüksek ise satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısmı

indirim konusu yapılacak, kalan kısım ise gelir veya kurumlar vergisi açısından gider veya maliyet olarak dikkate alınabilecektir.

Faydalı ömrünü tamamlamadan ölen sualtı canlılarının alımında yüklenilen KDV indirim konusu yapılabilir mi?

(24.07.2014 tarih ve 1949 sayılı özelge)

Şirketin aktifine kayıtlı olan deniz ve tatlı su canlılarından bazılarının çeşitli nedenlerle faydalı ömürlerini tamamlayamadan ölmesi durumunda faydalı ömrünü tamamlayamadan ölen sualtı canlılarına ait bedeller Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilen gider olarak dikkate alındığından bu canlıların alımında yüklenilen KDV de indirim konusu yapılabilecektir.

Belediyelere personel hizmet alımı ihalesi kapsamında yapılacak işlerde KDV ne zaman hesaplanır?

(17.07.2014 tarih ve 20 sayılı özelge)

Şirket tarafından belediyelere personel hizmet alımı ihalesi kapsamında yapılacak işlerde vergiyi doğuran olay; hak ediş raporunun (hak ediş belgesi) ihale makamınca onaylandığı tarihte meydana geldiğinden, onay tarihinden itibaren 7 gün içerisinde düzenlenmesi zorunlu olan faturada hak ediş bedeli üzerinden katma değer vergisi hesaplanması gerekmektedir. KDV matrahını hizmet karşılığını teşkil eden toplam bedel oluşturacak ve vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu (hak ediş belgesinin ita amirince onaylandığı tarihi içerisine alan) vergilendirme dönemi beyannamesinde beyan edilecektir.

5. Diğer Vergi Kanunları

Kütük demir, haddelenmiş rulo ve sac üretiminde kullanılan yağ alımında ödenen ÖTV'nin iadesi ne şekilde olur?

(27.05.2014 tarih ve 66 sayılı özelge)

Sacı haddelemek (inceltmek, istenen çelik özelliklerini elde etmek) amacıyla kullanılan mal için, bu malın (I) sayılı listenin dışında yer alan bir malın imalinde girdi olarak kullanılması (sonradan damıtma veya benzeri yöntemlerle ayrıştırılmış olması işlemi dahil) nedeniyle, 2012/3792 sayılı Kararname ve 25 Seri No’lu ÖTV Genel Tebliği kapsamında iade uygulamasından yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

Ancak, kütük döküm tesislerinde sıvı çeliğin kütük şeklini alması amacıyla girdiği kalıbın iç yüzeyini yağlamada kalıp ayırıcı olarak kullanıldığı anlaşılan mal için, bu malın (I) sayılı listenin dışında yer alan bir malın imalinde üretilen malın bünyesine girmeksizin yardımcı malzeme veya sarf malzemesi olarak kullanılması nedeniyle, bahsi geçen Kararname ve Tebliğ uygulaması kapsamında iade uygulamasından yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. 

YMM Recep Bıyık

Vergi Portalı