YENİ İSTİHDAM TEŞVİKİ (Mucip Avcu, E. SGK Müfettişi)

Son dönemlerde ekonomik büyümenin beklentilerin altında gerçekleşmesi ve kurlarda sürekli artışla birlikte maalesef buna ülkemizde yaşanan bazı olaylar da eklenince ciddi bir ekonomik daralma yaşandı ve buna bağlı olarak da işsizlik arttı.Yaşanan bütün bu olumsuzluklar sonucu Hükümet, yılbaşından itibaren somut adımlar atmaya başladı.

Önce 6770 sayılı Kanun ile geçen sene işverene verilen asgari ücret desteğinin bu sene de verilmesini, borcunu yapılandırdığı halde yapılandırması bozulanlara yeniden yapılandırmadan yararlanabilmesini ve 2016/Aralık, 2017/Ocak, Şubat dönemlerine ait sigorta primlerinin ertelenmesini sağlayan önemli düzenlemeler yapılarak işverenin rahatlaması sağlandı.

Daha sonra da 687 sayılı KHK ile de sigorta prim ve vergi teşvikini içeren çok önemli bir teşvik getirilerek, böylece hem ekonomik daralma ve kur artışı nedeniyle zorlanan işverene hem de işsiz kalan vatandaşların iş bulmasını kolaylaştıran bir düzenleme yapılmış oldu.

Biz bu yazımızde, 687 sayılı KHK ile gelen bu yeni istihdam teşviğini ele alacağız.

Söz konusu teşvik, 9 Şubat 2017 tarih ve 29974 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 687 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin üçüncü maddesi ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen Geçici 17 ve 18. maddelerde düzenlenmiştir.

1. İşsizlik ve Sigorta Primi Teşviki

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen Geçici 17. Madde ile sigorta primi teşvikine ilişkin hükümler düzenlenmiştir.

a. Sigortalıya İlişkin Şartlar

Buna göre işe alınacak sigortalının;

• 1/2/2017 ile 31/12/2017 tarihleri arasında işe alınmış olması,

• İŞKUR’a kayıtlı işsizlerden olması,

• Son üç ayailişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olması,

şartlarını birlikte taşıması gerekmektedir.

Ancak, Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi olanlar ile yurtdışında çalışan sigortalılar bu teşvikten yararlanamayacaktır.

b. İşverene İlişkin Şartlar

Teşvikten yararlanacak işverenin, özel sektör işvereni ya da 5510 sayılı Kanunun ek 9. maddesinin birinci fıkrası kapsamında işveren olması gerekir.

Bu kapsamda, Kamu idarelerine ait işyerleri, 5335 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile 2886 sayılı Kanun’a, 4734 sayılı Kanun’a ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanun’dan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerlerinde bu teşvik hükümleri uygulanmayacaktır.

İşverenin teşvikten yararlanabilmesi için;

• İşe alınacak sigortalının, 2016 yılı Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısına ilave olması,

• Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içerisinde Kuruma verilmesi,

• Kayıt dışı veya sahte sigortalı çalıştırılmaması,

• Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması gerekmektedir.

Ancak Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendiren veya ilgili diğer kanunlar uyarınca yapılandıran işverenler bu taksitlendirme ve yapılandırma devam ettiği sürece teşvikten yararlanabilir.

Ayrıca bu teşvikten yararlanan işverenler; aynı sigortalı için aynı dönemde diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamaz.

c. 2017 Yılında İlk Defa Tescil Edilen İşyerleri

Kanuna göre teşvikten yararlanabilmek için, sigortalının işe alındığı işyerine ait 2016 yılı Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması gerekmektedir. Ancak burada hemen akıllara şu soru gelmişti: 2017 yılında ilk defa tescil edilen işyerleri için uygulama nasıl olacaktı? İşte 2017/10 sayılı Genelgenin de 1.3.2017 tarihinde yayınlanmasıyla konu açıklığa kavuşmuş oldu.

Genelgeye göre, 2017 yılında ilk defa tescil edilmiş olan işyerlerinde 2016/Aralık ayında Kuruma bildirim yapılmış olamayacağından, 2017 yılında tescil edilmiş olan işyerlerinde 1.2.2017 ila 31.12.2017 tarihleri arasında işe alınan ve destek kapsamına giren sigortalılardan dolayı destek tutarının yarısı kadar, Kanunda öngörülen diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla işyerinin tescil edildiği tarihi takip eden üçüncü aydan itibaren bu destekten yararlanılabilecektir.

Bu durumda, en geç 30.9.2017 tarihine kadar 5510 sayılı Kanun kapsamında tescil edilecek işyerleri bu destekten yararlanabilecektir.

Örnek: 10.1.2017 tarihinde 5510 sayılı Kanun kapsamına alınan (Y) Limited Şirketinde destek kapsamına giren (B) ve(C) sigortalılarının 14.2.2017 tarihinde, (D) sigortalısının 20.3.2017 tarihinde, (E) sigortalısının da 5.4.2017 tarihinde işe alındığı varsayıldığında, bu dört sigortalıdan dolayı destek tutarının yarısı kadar 2017/Nisan ayı ve sonrasında 4447 sayılı Kanunun geçici 17. maddesinde yer alan destekten yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

Kanaatimizce burada Kurum yanlış bir uygulamaya gitmiştir. Nitekim kanunda günlük 22,22 TL destek verileceği belirtilmiş olup, verilecek bu destek tutarı ile ilgili herhangi bir sınırlama getirmemektedir. Oysaki genelge, 2017 yılında ilk defa tescil edilen işyerleri için bu destek tutarının günlük 11,11 TL olacağını düzenlemiştir. Üstelik bu tutar da her ay değil, üçüncü aydan itibaren verilecektir. Kanımca burada kanun hükmü yersiz olarak daraltılmaktadır. İstihdam seferberliğinin başlatıldığı böyle bir dönemde, Kurumun bu şekilde bir uygulamaya gitmesini anlamak mümkün değil.

d. Verilecek Teşvik Miktarı

Söz konusu teşvikle, sigortalının aylık prim ödeme gün sayısının 22,22 TL ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyecekleri sigortalı hisseleri dahil tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene destek ödemesi yapılacak ve bu destek tutarı daİşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

Buna göre, ay içerisinde 30 gün bildirilen bir sigortalı için(30x22,22=) 666,6 tl destek verilecek olup, bu tutar; halihazırda brüt asgari ücret üzerinden hesaplanan işsizlik sigortası primi ile sigorta primi dahil hem işveren hem de sigortalı payınıntamamına tekabül eder.Dolayısıyla brüt asgari ücret üzerinden, 2016/12 dönemine ilave olarak yeni istihdam yaratacak bir işveren hem işsizlik hem de sigorta primi ödemeyecektir.

Önceki bölümde değinildiği gibi burada yine 2017 yılında ilk defa tescil edilen işyerlerinde, verilecek destek tutarı üçüncü aydan sonra başlamak üzere günlük 11,11 TL olacaktır.

2. Vergi Teşviki

Aynı şekilde yine, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen Geçici 18. Madde ile gelir vergisi ile damga vergisi desteğine ilişkin hükümler düzenlenmiştir.

a. Gelir Vergisi Terkini

Kanuna eklenen geçici on sekizinci madde ile 2017 yılında uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarının prim ödeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmı, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilecektir.

Dolayısıyla 1.777,50 TL brüt asgari ücret üzerinden hesaplanan 226,63 TL’lik vergiden asgari geçim indirimi düştükten sonra kalan kısım terkin edilecek ve bu da işçilik maliyetinden düşmüş olacaktır.

Bu madde kapsamında gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlananlar, diğer kanunlarda yer alan benzer nitelikli gelir vergisi stopajı teşviklerinden yararlanamaz.

b. Damga Vergisi Desteği

Terkin edilecek stopaja ek olarak,yapılacak ücret ödemelerine ilişkin düzenlenen kâğıtlara ait damga vergisinin aylık brüt asgari ücretin prim ödeme gün sayısına isabet eden kısmı da beyan edilmeyecek ve ödenmeyecektir. Buna göre, brüt asgari ücret üzerinden hesaplanan 13,49 TL damga vergisi beyan edilmeyecektir.

Burada da sigorta prim teşvikinde olduğu gibi, teşvikten sadece özel sektör işverenleri yararlanacak olup, kamu idarelerine ait işyerleri, 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile 2886 sayılı Kanuna, 4734 sayılı Kanuna ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri bu destekten yararlanamayacaktır.

687 sayılı KHK ile gelen bu yeni teşvik, diğer istihdam teşvikleri ile kıyaslandığında hem uygulanması, hem yararlanması ve hem de desteklenen tutar yönünden(aylık bazda) daha avantajlı olduğu söylenebilir.

Nitekim bu Kanun ile düzenlenen diğer teşviklerde son altı aylık ortalamanın baz alınması ve sigortalıya ilişkin yaş ve cinsiyet sınırlaması bulunması hususları bunu göstermektedir. Belirtilen bu kriterler gerek işveren gerekse de sigortalı açısından teşvikten yararlanmayı zorlaştırmaktadır

Mucip Avcu

İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı

E. SGK Müfettişi