25 yıl sigortalılık süresi şart mıdır?
Malum, emeklilik için gerekli olan yaş dışındaki şartları sağlayarak kendi istekleriyle işten ayrılanlar kıdem tazminatına hak kazanıyorlar.
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar açısından sistem oturmuş durumda. Sigortalılık süreleri 15 yıldan fazla olduğundan, 3600 prim günleri de varsa, emeklilikleri için gerekli olan yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını sağlamış oluyorlar. SGK'dan alacakları “kıdem tazminatına esas yazıyı” (halk arasında “Kıdem tazminatı alabilir” yazısı olarak ifade ediliyor), işverenlerine ibraz ederek işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatlarının ödenmesi gerekiyor.
8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olanlar, bugünlerde 7000 prim gününü tamamladılar ya da tamamlamak üzereler. Bu nedenle de “Kıdem tazminatı alarak işten ayrılabilir miyim?” diye soruyorlar.
Biz de gelen sorulara, “7000 prim gününü tamamlamışsanız/tamamladığınızda emekliliğiniz için gerekli olan yaş dışındaki şartı sağlamış olur ve kendi isteğinizle işten ayrıldığınızda kıdem tazminatına hak kazanırsınız” diye yanıt veriyoruz.
Ancak son günlerde gelen iletilerden, 8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olanlar açısından hem SGK ile hem işverenleri ile sorunlar yaşanmaya başlandığı anlaşılıyor. Gelen iletilerde, SGK görevlilerince “25 yıllık sigortalılık süresini de tamamlamanız gerekir” denilerek taleplerinin karşılanmadığı (kıdem tazminatı yazsının verilmediği), işverenin de bu nedenle “kıdem tazminatına hak kazanamayacaklarını” söylediği belirtiliyor.
YASA NE DİYOR?
1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendine göre; işçilerin hizmet akitlerinin, 506 sayılı Kanun'un 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle son bulması halinde, kıdem tazminatı ödenir.
506 sayılı Kanun'un 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde 8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olanların emeklilik şartları düzenlenmiş olup, emeklilik için;
– (a) alt bendine göre, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün veya,
– (b) alt bendine göre, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün prim ödenmiş olması gerekiyor.
SGK GENELGESİ
2018/38 sayılı SGK Genelgesi'nde de kıdem tazminatına esas yazının verilmesi için; sigortalıların Kanunda öngörülen yaş dışındaki diğer koşulları (prim gün sayısı ve sigortalılık süresi) yerine getirip getirmediğinin kontrol edileceği, kurumca verilen kıdem tazminatına esas yazının, 8.9.1999 (hariç) tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar için 506 sayılı Kanun'un 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı koşullarını en erken yerine getirdikleri tarihe göre verilmekte olduğu açıklanmış.
★★★
Yasa hükmünden de görüleceği üzere, emeklilik için 506 sayılı Kanun'un 60. maddesinin (A/a) alt bendinde sadece “prim günü ve yaş” şartı, (A/b) alt bendinde ise “prim günü, sigortalılık süresi ve yaş” şartı öngörülmüş. Yaş dışındaki şartlar açısından iki bendin birlikte değil, ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekiyor.
Bu bağlamda, sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden sonra olanlardan 7000 gün prim ödemesi olanlar, 506 sayılı Kanun'un 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) alt bendinde öngörülen yaş dışında kalan prim ödeme gün sayısı koşulunu sağlamış olduklarından “kıdem tazminatı yazısı” verilmesi gerekiyor.
Benzer sorun, bir dönem 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için de yaşanmıştı. 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü olanlara kıdem tazminatı yazısı verilmiyordu. 25 yıl sigortalılık süresi ile sigorta başlangıç tarihine göre gerekli olan prim gün sayısı şartları aranıyordu. Sonra SGK bu sorunu çözdü ve 15 yıl sigortalılık süresi ile 3600 prim günü olanlara kıdem tazminatı yazısı verilmeye başlandı.
Şimdi SGK'ya düşen, 7000 prim günü olanlar için “25 yıl sigortalılık süresi şartının da aranması”, Kurum görevlilerinin eksik bilgisinden kaynaklanıyorsa, ilgili ünitelere gerekli açıklamayı yaparak uygulamadan kaynaklanan mağduriyeti ortadan kaldırması; SGK'nın kurumsal görüşü ise yasa hükmüne aykırı olan bu görüşünden vazgeçmesidir.
SEZGİN ÖZCAN
SÖZCÜ