ALTINDAN SİGORTA PRİMİ KESİLİR Mİ?
SGK, sosyal güvenlik hizmeti sunmak için çalışanların kazançlarını esas alarak hem çalışanlardan hem de işverenlerden prim almaktadır. Genel olarak kanunda sayılan bazı istisnalar haricinde bütün kazançlar prime tabi tutulmaktadır. Bazı kazançlar ise kısmen veya tamamen sigorta primine tabi tutulmamaktadır.
Altının son yıllarda gittikçe rağbet edilen bir yatırım aracı hâline gelmesinin de etkisiyle çok sayıda okuyucumuz çalışanlara değişik amaçlarla verilecek altınlardan SGK primi kesilip kesilmeyeceğini sormaktadır. Bazı çalışanlar da “asgari geçim indirimi” ve “huzur hakkı” gibi ödemelerden prim alınıp alınmayacağını merak etmektedir. Belirtilen hususlara bu yazımızda açıklık getirilmiştir…
AYNİ YARDIMIN NAKDE DÖNÜŞMESİ
SGK, genel olarak işverenlerin çalışanlarına yaptığı ayni yardımlardan prim almamaktadır. Ayni yardım yiyecek, giyinme, ısınma vb. doğrudan sigortalının ihtiyacını gidermeye yönelik para olarak değil de mal veya hizmet olarak yapılan yardımlardır. Sigortalısına giyim yardımı adı altında nakit ödeme yapan işverenin bu yardımı ayni yardım değil nakdi yardım olacağından sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir.
Ayni yardımları diğer yardımlardan ayıran bir diğer özellik de işçiye sağlanan bir menfaat olmasına karşılık bordroya dâhil olmamasıdır. Dolayısıyla ayni değil nakdî olarak yapılan bir yardımın bordroda gösterilmesi prime tabi tutulmasını gerektiren bir diğer gerekçe olarak gösterilmektedir.
ALTINDAN SİGORTA PRİMİ KESİLİR
Altının günlük değerinin belli olması ve her an piyasasında kolayca nakde dönüştürülebileceği ve bu sayede satın alma alternatifi sağlayacağı göz önüne alındığında altın olarak yapılan ödemeler nakit yardım olarak değerlendirilmesi sonucunda hatıra altınlarının sosyal veya kişisel bir ihtiyacın karşılanması maksadıyla verilmemiş olması, hatıra altınlarının tıpkı para gibi alışverişte kullanılabilecek bir ödeme aracı olması nedeniyle, hatıra altın tutarlarının ücret ödeme bordrolarına yansıtılmış olan bedeller üzerinden ilgili ayda sigorta primine esas kazanç tutarına dâhil edilmesi, sigortalılara hatıra altın verildiğinin tespit edilmesi ancak ödeme bordrosunda gösterilmediği durumlarda altının verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak miktarının sigorta primine esas kazanç tutarına dâhil edilmesi gerekmektedir.
ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİNDEN PRİM KESİLMEZ
Asgari geçim indirimi (AGİ) uygulaması, sigortalının brüt ücreti üzerinden kesilen sigorta primi (sigortalı hissesi) tutarı düşüldükten sonra kalan vergiye esas tutardan (matrahtan) kesilmesi ve maliyeye ödenmesi gereken gelir vergisinden, aylık bazda mahsup edilmesi gereken asgari geçim indirimi tutarının düşülmesini ve kalanın (olması hâlinde) maliyeye ödenmesini öngören bir uygulamadır.
Asgari geçim indirimi devletin, bir işçinin kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için uyguladığı gelir vergisi indirimidir. Diğer bir tanımla AGİ on altı yaşını doldurmuş her çalışanın kazanılan gelirinin bir kısmının vergiden muaf tutulmasıdır. AGİ hesaplanırken çalışanın medeni durumu, varsa eşin çalışma durumu, çocuk sayısı ve çocukların yaşları dikkate alınır. Bu indirim her sene yeniden hesaplanarak yayınlanır.
AGİ işçinin yasal hakkıdır. İşverenin işçiye AGİ vermemesi söz konusu olamaz. Yani bu tutar işverenin ödediği değil işçinin gelirinden maliyeye ödenmesi gereken gelir vergisinin tutarından mahsup edilen kısmının işçiye iadesi olduğundan, bu tutarın işverence yapılan bir ödeme olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir.
Dolayısıyla işçiye kendi ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilerek iade edilen AGİ’nin zaten brüt ücreti üzerinden sigorta primi kesintisi yapılmış olan sigortalının prime esas kazancına ayrıca bir kez daha ilave edilerek prime tabi tutulması mükerrer sigorta primi tahakkukunu gerektirecektir.
“HUZUR HAKKI” ÖDEMELERİ
Uygulamada bazı görevlerin komisyon, komite, idare heyeti gibi organların toplantılarına iştirak edilmek suretiyle yapıldığı ve iştirak edenlere toplantı veya saat başına “huzur hakkı” adı altında para ödendiği durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Bu kapsamda huzur hakkı adı altında yapılan ödemelerin prime tabi olup olmadığı hususu sigortalıların statüsüne göre belirlenecek olup huzur hakkı ödenen veya ödenecek yerde 4-1/a (SSK) kapsamında hizmet akdine bağlı olarak çalışıyorlarsa, bu kişilere yapılan huzur hakkı ödemeleri sigorta primine tabi tutulacaktır.
***
“Boş zaman yoktur. Boşa geçen zaman vardır.” TAGORE
İSA KARAKAŞ
TÜRKİYE