ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ HAKKINDI BİLİNMESİ GEREKENLER ;
Öncelikle Yaklaşık 10 Yıldır Hayatımızda Olan Asgari Geçim İndirimi Nedir Hatırlayalım;
04.04.2007 tarih ve 26483 sayılı Resmi Gazete’de yayımlan 5615 sayılı Kanunla, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 32’nci maddesinde yapılan düzenleme ile ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde “Asgari geçim indirimi” sistemi getirilmiş, 01.01.2008 tarihinden itibaren uygulanmaktadır. Asgari geçim indirimi uygulaması, vergi hukukunda önemli kuramlardan biri olan “ayırma kuramı” gereğince Türk Gelir Vergisi Sistemine dahil edilmiş ve Avrupa Birliği müktesebatı ile uyumlu ve çağdaş vergi kanunlarının çoğunda yer alan ve mükellefin medeni halini de vergileme yönünden dikkate alan bir sistem olarak uygulanmaya devam etmektedir. Asgari geçim indirimi uygulamasından ücretleri gerçek usulde vergilendirilen tam mükellef gerçek kişiler yararlanmakta olup dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler bu uygulamanın kapsamı dışında bulunmaktadır.
Uygulama gerek işverenler gerekse ücretliler açısından çok önemli bir öneme sahip olup haksız yere fazla veya eksik olarak asgari geçimin indirimi tutarının hesaplanmaması ve ödenmemesi için her iki tarafında bilmesi ve yerine getirmesi gereken sorumlulukları vardır.
Asgari Geçim İndiriminin Kapsamış olduğu İndirimin uygulamasında “çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade etmektedir. İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 64’ncü maddesine göre, aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilmektedir. Dolayısıyla, diğer ücret geliri elde eden ücretlilerin asgari geçim indiriminden yararlanması mümkün değildir. Özetle Yararlanamayacak Ücret Geliri Elde Edenleri sıralayacak olursak;
Gerçek ücretlerinin tespitine imkan olmaması sebebinden, Danıştay’ın müspet mütalaasıyla, Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar,
Gayrimenkul sermeyi iradı sahibi yanında çalışanlar,
Özel inşaatlarda çalışan işçiler,
Özel hizmetlerde çalışan şoförler,
Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabının yanında çalışanlar
Ev Hizmetlerinde Çalışanlar. (Temizlikçi, Bakıcı V.s)
En Çok Karşılaşılan Sorulardan veya Soru İşaretlerinden Biri olan Konut Kapıcılarının Durumu;
Asgari geçim indirimi uygulamasından ücretleri gerçek usulde vergilendirilen gerçek kişiler yararlanabilir. Bu nedenle, elde ettikleri ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanların asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanması mümkün değildir. GVK’nın 23/6 üncü maddesi gereğince, konut kapıcı ücretlerinden gelir vergisi kesintisi yapılmadığından, gerçek usulde vergilendirilmeyen konut kapıcılarının bu sistemden yararlanması mümkün değildir.
Asgari Geçim İndirimi Nasıl Hesaplanır ;
Yıllık olarak ücretliye ödenecek asgari geçim indirimi tutarının hesaplanması; AGİ Yıllık Tutarı = (Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı X AGİ Oranı) Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, ücretlinin asgari geçim indiriminden bir yıl boyunca faydalanacağı net menfaattir. Aylık yapılan ücret ödemelerinde ise asgari geçim indirimi, hesaplanan yıllık tutarın 12’ye bölünmesi suretiyle uygulanacak ve bir ay içerisinde yararlanılabilecek asgari geçim indirimi tutarı, yıllık olarak hesaplanan tutarın 1/12’sini geçemeyecektir. Bu durumda, asgari ücretin aylık tutarı ise; AGİ Aylık Tutarı=AGİ Yıllık Tutarı/12 formülü ile bulunacaktır.
Asgarî geçim indiriminin uygulama dönemleri ve mahsup şekli ile diğer hususlar 265 seri nolu Tebliği ile belirlenmiştir. GVK’nın 32 nci maddesinde yer alan hükme ve 265 seri no.lu Tebliğde yapılan açıklamalar göre; asgari geçim indirimi, ücretin elde edildiği takvim yılı başında belirlenen 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarına; Ücretlinin kendisi için %50 Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10 Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk 2 çocuk için %7,5 Üçüncü çocuk için %10 Diğer çocuklar için %5 olmak üzere ücretlinin şahsi ve medeni durumu dikkate alınarak hesaplanan indirim oranlarının uygulanması sonucu bulunacak tutarın, GVK’nın 103 üncü maddesinde yer alan Gelir Vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranla (%15) çarpılması sonucu bulunacak indirim tutarının 1/12’sinin aylık olarak hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi suretiyle bulunacaktır. Hesaplanan bu tutar ise ödenecek vergiden mahsup edilecektir. Ancak, ödenecek asgari geçim indirimi tutarı hiçbir şekilde aylık asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden fazla olamayacaktır.
İşverenler Dikkat !
“Birden Fazla İşverenden Ücret Alan Ücretlinin Asgari Geçim İndirimi Tutarının Ödenmesi”
Ücretlinin aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Ücretliler medeni durumu ve çocuk sayısı hakkında Aile Durumu Bildirimini, en yüksek ücret geliri elde ettikleri işverene vererek uygulamanın ilgili işverence yerine getirilmesini sağlayacaklardır. En yüksek ücretin hangi işverenden alınacağının belli olmaması halinde, indirimden yaralanacağı işvereni ücretli kendisi belirleyecektir. Bu durumda Asgari Geçim İndirimine Ait Bordroyu, asgari geçim indirimini ücretliye ödeyecek olan işveren düzenleyecektir. Ücretlinin aynı anda birden fazla işverenden dolayı asgari geçim indiriminden faydalandığının tespiti halinde, oluşan vergi ziyaı, ücretliden cezalı olarak tahsil edilecektir.
Bordroda Gösterildiği Halde, Asgari Geçim İndirimi Ücretliye Ödemeyenlerin Durumu;
Ücretlilere ödenmeyen tutarların mahsup edilmesi halinde bu tutar işverenlerce muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş gelir vergisi tevkifatı olarak kabul edilerek, vergi dairesi tarafından gerekli cezalı tarhiyat yapılacaktır.
Bazı İşverenlerin “A.G.İ” konusunda En Çok Hata yaptığı Nokta, Asgari Geçim İndiriminin Kendi Cebinden, Kasasından Çıkıyor Algısında olmalarıdır aslında.
AGİ devletin bir işçiye bakmakla yükümlü olduğu kişilere bakarak, işçilerden kesilip işveren tarafından ödenen gelir vergisinin bir kısmının işçiye iade etmesidir.
Birazda A.G.İ alan Ücretlilerden Bahsedelim.
Ücretliler, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında “Aile Durumu Bildirimi” ve “Asgari Geçim İndirimi Taahhütnamesi” ile işverenlerine bildirimde bulunacaklardır. Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde ise (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene 1 ay içerisinde bildireceklerdir. Asgari geçim indirimi oranını ve dolayısıyla hesaplanacak asgari geçim indirimi tutarını direk olarak etkileyecek olan (eşin gerçek usulde ücret geliri elde etmeye başlaması, gerçek usulde ücret geliri elde eden eşin emekli olması, doğum ve ölüm durumu, evlenme ve boşanma hali, çalışan eşin ücretsiz izine ayrılması, 25 yaşını tamamlamış çocuğun üniversite öğrenimine devam etmesi, 18 yaşını tamamlayan çocukların üniversiteye devam etmemesi, boşanan eşin mahkeme kararına göre çocuklarına nafaka ödemeye başlaması, evlat edinme durumu, ana ve babasını kaybetmiş toruna bakılması durumu gibi.) değişikliklerin, ücretliler tarafından işverene 1 ay içinde bildirilmesi gerekmektedir.
Asgari geçim indirimi tutarını artıracak bir değişikliğin geç bildirilmesi, ücretlinin zararına olacak; ancak asgari geçim indirimi tutarını azaltan bir durumun geç bildirilmesi durumunda da ücretli vergi ziyaına sebebiyet verdiği için yine kendisi zararlı çıkacaktır. Dolayısıyla, aşağıda yer alan değişikliklerin işverene süresinde bildirilmesi büyük önem taşımaktadır.
İşverenler, Tedbir ve Yükümlülük açısından Mutlaka Aile Bildirim Durumunun Ekinde Asgari Geçim İndirimi Taahhütnamesini İmzalatmayı unutmayınız.
En Can Alıcı, En Çok Düşünülen, En Çok Sorun Yaşanılan Sorun A.G.İ Haczedilebilir mi ?
Hayır, A.G.İ Hacze Konu Alacak Olamaz.
Gerek 6183 sayılı Kanun, gerekse de 2004 sayılı Kanun gereğince maaşlar ve her nevi ücretlerin en az 1/4’ü hacze konu olabilmekte iken asgari geçim indirimi tutarlarının alınmaktan vazgeçilen vergi tutarı olarak değerlendirilmekte ve ücret olarak kabul edilmemektedir.
04/12/2007 tarih ve 26720 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 265 No’lu tebliğ’de “Muhtasar beyannamesinde asgari geçim indirimi tutarının mahsup edilebilmesi için söz konusu tutarın mutlak suretle, o ayki ücretiyle birlikte ücretlilere ödenmiş olması gerekmektedir” denilmektedir. Dolayısıyla A.G.İ hacze konu ücretin tanımına girmemektedir.
Bu konuda da Yargıtay Kararları Asgari Geçim İndiriminin Hacze Konu Olup, olamayacağı yönündeki kararı da bulunmaktadır.
Asgari geçim indirimi ücret olmadığı herhangi bir ücretin eki de değildir. Asgari geçim indirimi bireyin, ya da kapsam içerisindeki aile bireylerinin asgari geçim düzeyini sağlayacak bölümünün toplam gelirden düşülerek vergi dışı bırakılmasıdır. Bu nedenle asgari geçim indirimi net ücrete ya da brüt ücrete ilave edilemez, aynı şekilde asgari geçim indirimi giydirilmiş ücret tespit edilirken çıplak ücrete giydirilecek bir kazanç unsuru da değildir.(*)
(*) Y.9.H.D. E. 2015/28028 K.2019/1811 T.21.01.2019
Yazımızın Kapanışını yapmadan Önce Son Bir Kısa Hususuda Es Geçmeyelim. (Kısaca Bahsedelim )
-Peki A.G.İ Hususunda Meslek Mensuplarının Yaşadığı veya Haksız Yere Suçlanabildilği Durumlar Oluyor mu ?
Aslında Farkında olunmasa da Gerek Devletimizin, Gerek İşverenlerimizin, Gerek Çalışanların Hayatında Çok Önemli, Çok Değerli ve Vatan Emektarı Meslek Mensupları (Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ) Asgari Geçim İndirimi Konusunda O kadar Problem yaşıyorlar ki;
Bazı Çalışanlar İşe girerken veya Çalışmaya devam ederken Aile Durum Bildirimlerini es geçmeleri veya eksik bilgi vermeleri durumunda haliyle bordrolarına yansıyan agilere itiraz edebiliyorlar, Evet Bu olumsuzlukta En çok Bazı İşçi ve İşveren Tarafından Suçlanan Meslek Mensubu oluyor.
Bağımsız Meslek mensubu Özlük Dosyası hazırlamak, hak ve yükümlülüklerini bilmeyen her işçi ve işverene sürekli hatırlatmalar yapmak zorunda değildir veya Medeni ve Aile durumunu takip etmek zorunda değildir.
Agi den bir haber olduğunu savunan ve bunu Meslek mensubundan bekleyen Bazı işçiler yeri gelince Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı ,Mesai Hesaplaması, Bordro Hesaplarını kuruşu kuruşuna hesaplayıp, ki bu en doğal hakları ancak bu hesapları bilip Agiyi bilmiyordum, siz sistemden otomatik aile durumunu görüyorsunuz, sizin söylemeniz lazım diyerek meslek mensubuna ithamda bulunmamaları gerekmektedir.
Muhammed Yusuf BAYGIN
MuhasebeDr.com Editörü