ÇALIŞAN
KADINLARA SAĞLANAN HAKLAR
Kadınların iş gücüne katılımı erkeklerin çok gerisinde
kalsa da son yıllarda düzenlenen teşviklerle Türkiyede ki
iş gücünün üçte birini kadınlar oluşturmaktadır. Bu sayının daha da
arttırılması için kadınlara çalışma hayatında birtakım pozitif ayrıcalıklar
verilmiştir.Çalışan kadınlara verilen bazı haklar şu şekildedir;
1- DOĞUM BORÇLANMASI
Kadın sigortalıların çalışırken kullandıkları ücretsiz
doğum ya da analık izin sürelerinin emeklilik için hesaplanması işlemine doğum
borçlanması denilmektedir.Yasaya göre kadın sigortalıların doğum nedeniyle
çalışamadıkları sürelerin geriye dönük olarak borçlanılması öngörülmüştür.
Belirtilen şartların sağlanmış olması halinde, doğum borçlanması talebinde
bulunan kadın sigortalının borçlanma talebi, işverenden herhangi bir belge
istenilmeksizin Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarından yapılan tespitlere göre
sonuçlandırılır. Bu uygulama ile annelerin, annelikleri nedeniyle
emekliliklerinde meydana gelebilecek mağduriyetlerinin önlenmesi amaçlanmıştır.
2- EMZİRME ÖDENEĞİ
Emzirme
ödeneği, doğum yapması halinde sigortalı kadına veya sigortalı olmayan
karısının doğum yapması halinde sigortalı erkeğe verilir. Ayrıca hizmet akdine
tabi ya da kendi adına ve hesabına yaptıkları çalışmalarından dolayı gelir veya
aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine
emzirme ödeneği ödenir. Ancak bazı şartları vardır bu ödeneğin alınabilmesi
için; çalışan sigortalılar için, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün
kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması, doğumun canlı
gerçekleşmiş olması
3-
DOĞUM PARASI YARDIMI
Doğum yardımı, Türk vatandaşları ile Mavi kart
sahiplerine verilir. Annenin veya babanın veyahut her ikisinin de Türk
vatandaşı ya da Mavi kart sahibi olması gerekmektedir. İlk çocuk için 300,
ikinci çocuk için 400 ve üçüncü çocuk için 600 lira ödeniyor.Yeni doğan çocuk
yardımı için başvuru Aile Bakanlığı İl Müdürlüklerine, ilçede ise
kaymakamlıklara yapılıyor.Yurtdışında yaşayanlar da konsolosluklara başvuru
yapabilir.
4- DOĞUM İZNİ
Mevzuatımıza göre, kadın işçilerin doğumdan önce sekiz
ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için
çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce
çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta daha süre eklenir.
5- SÜT İZNİ
Mevzuatımıza göre; kadın çalışanlara bir yaşından
küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat süt izni verilir. Bu
sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi
belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Memur kadınlarda bu süre
ilk 6 ayda 3 saat, ikinci 6 ayda günde 1.5 saattir.
6- YARI ZAMANLI ÇALIŞMA
Anneler; yasal doğum izinleri bittikten sonra ilk
çocuk için 2 ay (60 gün), ikinci çocuk için 4 ay (120 gün), 3 veya daha fazla
çocuk için 6 ay (180 gün) yarım gün çalışarak, çalışmadığı mesainin ücretini
devletten alabiliyor. Çocuk engelli doğarsa süre 360 güne çıkıyor.Yarım çalışma
ödeneği için doğum izni bittikten sonra 30 gün içinden İşkur’a başvuru
yapılacak.
7- EVLENME ÖDENEĞİ
Halk dilinde çeyiz parası olarak da bilinen evlenme
ödeneği, yetim aylığı almakta olan ve evlenmeleri nedeniyle gelir veya
aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarının evlenmeleri ve talepte
bulunmaları halinde bir defaya mahsus olmak üzere kendilerine yapılan peşin
ödemeye denilmektedir.
Selahattin ÖZÜAK
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
[email protected]