ÇALIŞMA HAYATI; SORU-CEVAPLAR
MEVCUT ÇALIŞANLARIN KIDEM TAZMİNATI YENİ YASADAN ETKİLENECEK Mİ?
Bir iş yerinde 04.08.2015 tarihinden beri çalışmaktayım. Eylülde isten ayrılıyorum. Mevcut kıdem tazminatımı alabilir miyim, yeni yasadan etkilenir miyim? (Yasin S.)
Yasin Bey, kıdem tazminatı alabilmek için iş akdinin kıdem tazminatı alacak şekilde sona ermesi veya işçinin emekli olması gerekir. Kendi isteğiyle işten ayrılanlar ancak haklı bir nedenle iş akdini feshettiklerinde ya da yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirdiklerinde kıdem tazminatı alabilirler. 8 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlayanlar 15 yıl sigortalılık 3600 prim günüyle, bu tarihten sonra işe başlayanlar ise 25 yıl sigortalılık 4500 prim günüyle veya sigortalılık süresi aranmaksızın 7000 prim gününü tamamlamaları halinde kıdem tazminatı alabilirler.
Kıdem tazminatının tamamlayıcı emeklilik sistemine (TES) dönüştürülmesine ilişkin düzenlemenin 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanıyor. Yasa bugün çıksa bile sizin mevcut kıdem tazminatınızı etkilemez. Ancak, yukarıda anlattığım gibi kendi isteğinizle ayrıldığınızda aranan koşulları yerine getiriyorsanız kıdem tazminatını alabilirsiniz.
İŞVERENİN ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARMA HAKKI NE ZAMAN SONA ERECEK?
İş yeri, 3 ay daha uzatılan işten çıkarma yasağının ardından faaliyetine devam ederse işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkı olacak mıdır? (İsmi saklı)
İşverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkı, pandemi dolayısıyla iş hukukuna geçici olarak girdi. Normalde işveren, işçinin rızası olmadan işçiyi ücretsiz izne çıkartamaz. İş Kanunu’na eklenen geçici madde uyarınca, 17 Nisan’dan geçerli olmak üzere işçiyi işten çıkarma yasağı getirildi. Bu yasak süresince işverenin işçiyi ücretsiz izne ayırmasına da olanak sağlandı. İşten çıkarma yasağı 17 Temmuz’da sona erecek. Ancak yasağın 17 Ekim’e kadar uzatılması bekleniyor. Ücretsiz izin uygulaması da bu tarihe kadar uzatılacak. İşten çıkarma yasağının sona ermesiyle, işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarma yetkisi de kendiliğinden sona erecek.
İŞÇİ KISA ÇALIŞMA DÖNEMİNDE İŞTEN AYRILABİLİR Mİ?
Sigortalı çalışmaya 01.09.1998 tarihinde başladım. 1999’dan beri aynı iş yerinde çalışmaktayım. Bugün itibarıyla 7552 prim günüm bulunuyor. 2014 yılında, 5462 prim günüm olduğuna dair SGK’dan yazı almıştım. Fakat o tarihte kıdem tazminatını alıp ayrılmaktan vazgeçtim. Şimdi işverenim olan ortaklar ayrılıyorlar. “Her iki ortak ile de çalışmak istemiyorum” diyerek işten ayrılsam, 3600 gün yazım ile kıdem tazminatımı alabilir miyim? Şu anki çalıştığım firmanın ismi ortaklardan birinde kalacak, ben diğer ortağı seçsem 3600 gün ile işten ayrılma hakkım devam eder mi? (İsmi saklı)
İş yerinde nisan ayından beri zaman zaman kısa çalışma uygulaması yapılıyor. Kısa çalışma döneminde işveren işten çıkartamıyor, fakat işçi işten kendi rızası ile ayrılabiliyor mu? Ayrılırsa tazminat oranında bir değişiklik olur mu? (Fatma Y.)
Fatma Hanım, prim gününüzün 5462 gün olduğuna dair yazıyla kıdem tazminatı alamazsınız. SGK’dan ayrıca “Kıdem tazminatı” yazısı almalısınız. Bu yazıyı da işveren ile iş akdiniz devam ederken alıp, iş akdini feshetmeden önce işverene teslim edip kıdem tazminatınızı talep etmelisiniz.
Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmiş olduğunuz için SGK’dan yazıyı alabilirsiniz. Kıdem tazminatınızı almadan başka bir işte çalışmaya başlamayın.
Kıdem tazminatı ve diğer haklarınızı ortaklardan değil, şirketten alacaksınız. Şirketi devralan ortaktan ayrılıp diğer ortakla çalışmaya başlarsanız kıdem tazminatı ve diğer haklarınızı da yanınızda götürmüş olmazsınız.
Kısa çalışma döneminde işten çıkarma yasağı işveren için söz konusudur. İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılmasına engel bulunmamaktadır.
İşten kendiniz ayrıldığınız için kıdem tazminatınızda bir değişiklik olmaz. Ancak, ihbar tazminatı alamazsınız. Çalıştığınız süre itibarıyla iki aylık ihbar tazminatı alma imkânınız var ama bunu ancak işveren sizi attığında alabilirsiniz. Tabii ihbar öneli karşılıklıdır. Sizin de işten ayrılacağınızı iki ay önceden işverene yazılı olarak bildirmeniz gerekir. Aksi takdirde siz ihbar tazminatı ödemek zorunda kalırsınız.
KISA ÇALIŞMADA TAM ZAMANLI ÇALIŞTIRILAN İŞÇİ İSTİFA EDEBİLİR Mİ?
Çalıştığım atölyede işveren 1.5 ay süreyle kısa çalışmaya başvurdu. Bu süre içinde tam zamanlı çalıştık. İşveren kısa çalışma ödeneğinin üzerini tamamlayarak maaşımızı ödedi ama sigorta primlerimiz eksik yatırıldı. İşverenime nasıl yaptırım uygulayabilirim, fesih hakkım var mıdır? (Soner A.)
Soner Bey, işverenin tam zamanlı çalıştırdığı işçi için kısa çalışma yaptırması yasal değil. Bunun işveren açısından yaptırımı, şikâyet konusu olduğunda ya da inceleme sonucunda bu durum tespit edildiğinde, işçilere ödenen kısa çalışma ödeneğinin faiziyle işverenden alınmasıdır.
Sizin açınızdan ise her ne kadar ücret kaybınız olmamış ise de sigorta primleriniz eksik yatırılmış olduğundan fesih hakkınız doğar. İşverene yazılı ihtar çekmek suretiyle iş akdinizi feshederseniz kıdem tazminatınızı alabilirsiniz.
EMEKLİ İŞÇİ KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALABİLİR Mİ?
Türk Silahlı Kuvvetleri’nden malul emekliyim. Altı yıldır belediye şirketinde işçi olarak çalışıyorum. İŞKUR başlangıçta emekli maaşı aldığım için kısa çalışmadan yararlanamadığımı bildirdi. Fakat bu ay İŞKUR’dan 3 aylık kısa çalışma ödeneğinin yatırıldığı bilgisi geldi. İŞKUR’a tekrar sorduğumda, işçi olarak kaydım olduğu için ödenek bağlandığı belirtildi. İŞKUR’un ödemediği kısmı belediye tamamlar mı? Ne yapmam gerekir? (E. Şahin)
Sayın Şahin, kanuna göre, emekli aylığı almakta olanlar kısa çalışma ödeneğinden ve pandemi dolayısıyla ücretsiz izne çıkartılanlar için getirilen nakdi ücret desteğinden yararlanamazlar. İŞKUR’dan ilk verilen bilgi doğru olmuş. Ancak, yanlışlıkla hesabınıza ödenek yatırılmış. İŞKUR’dan yersiz ödenek alındığı ileride tespit edildiğinde faiziyle geri alınır. Beş yıllık da zaman aşımı uygulanır. Hesabınıza yatırılan parayı almayın, işvereninizi ve İŞKUR’u yazılı olarak uyarın.
Kısa çalışma uygulamasında işverenin ücret ödeme yükümlülüğü, sadece ilk hafta için yarım ücret ödemekle sınırlıdır. İşçiyi çalıştırmadı ise bunun dışında işverenin ücreti tamamlama yükümlülüğü bulunmamaktadır.
İŞVEREN KENDİ İSTEĞİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİYE NASIL TAZMİNAT ÖDEYEBİLİR?
Kendi rızasıyla işten ayrılmak isteyen personele şirket olarak tazminat ödemek istersek, bunu nasıl yapabiliriz? (Fatih A.)
Fatih Bey, işverenin kendi isteğiyle işten ayrılan işçiye tazminat ödemesinin önünde bir engel bulunmuyor. 28 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe giren kanun uyarınca, bu tarihten itibaren iş akdini karşılıklı sonlandırma sözleşmesi kapsamında işçiye yapılan ödemelerin kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı vergiden istisnadır. 2020 yılında kıdem tazminatı tavanı 6 bin 730 lira olarak uygulanmaktadır. Her yıla karşılık 6 bin 730 liraya kadar yapacağınız tazminat için gelir vergisi ödemezsiniz. Ancak, işçi kendi isteğiyle ayrıldığı için işsizlik maaşı alamaz. (Ahmet Kıvanç, Habertürk)
Soru; Yasak döneminde emeklilik nedeniyle işten çıkılabilir mi?
7 Ağustos 1981 doğumluyum. İlk işe girişim 1 Temmuz 1997. 5612 prim günüm var. 3600 gün, 15 yıl şartlarını tamamlamış olduğumdan kıdem tazminatı almak için SGK'dan yazı alıp işverene vermek istiyorum. Fakat korona nedeniyle işçi çıkarmanın yasak olduğu bugünlerde bunu yapabilir miyim, tazminat konusunda zarara uğramak istemiyorum. Bu konuda bilgileriniz benim için çok önemli, yardımcı olursanız sevinirim. Rukiye Ö
Cevap; Koronavirüs salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerini önleme amacıyla 7244 sayılı Kanun'la getirilen, iş veya hizmet sözleşmelerinin üç ay süreyle ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında feshedilemeyeceğine ilişkin yasak, işveren için getirilen bir yasaklama.
İşçi için getirilen fesih sınırlaması ise işten çıkarma yasağı süresi içinde işçinin işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılması hali için söz konusu olup, işveren tarafından ücretsiz izne ayrılmak işçiye haklı nedene dayanarak iş sözleşmesini fesih hakkı vermiyor.
Tamamına buradan ulaşabilirsiniz
Soru: Kronik hastalar ne zaman çalışmaya başlayabilir? Hiçbir yerde haber yok bu konuda. Mücahit T.
Cevap: Yeni yayımlanan genelge ile kamuda çalışanların Sağlık Bakanlığının belirlediği kronik hastalar idari izinli sayılacak ve görevlerini yerine getirmiş sayılacaklar. Özel sektörde ise durum biraz daha farklı. Eğer işveren çalışma kararı almışsa, kronik hastalığı olanlar işvereni ile konuşarak, işbaşı yapabilir.
İŞTEN AYRILAMAZSINIZ
Soru: Çalışmış olduğumuz bir firma sokağa çıkma yasağından dolayı çalışmadığımız günleri, bir ayda 10 günümüzü, resmi tatilleri de kesti. İşverene, işi bırakmak istiyorum dedim, istifa dilekçeni yaz gönder dedi. Gönderdim, çalışmak zorundasınız diyor. Dava açma hakkım var mı? Resul Ç.
Cevap: Sokağa çıkma yasağı dönemlerinde hem yıllık izinden düşülmez hem de çalışanın maaşı kesilmez. İşveren maaşı yatırmak durumunda. İstifanızı isteme konusunda gelince yeni yasa ile 17 Temmuz’a kadar siz işten ayrılamazsınız, işveren de sizi işten çıkartamaz.
AYDA 17 GÜN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALACAKSINIZ
Soru: Şirketimiz kısa çalışma ödeneği başvurdu. Nisan ayında 8 günlük, mayıs ve haziran aylarında da 17 günlük başvuru gözüküyor. Bu başvuru neye göredir. Asgari ücret üzerinden maaş alan bir kişi mayıs ve haziran ayları için işyerinde kaç günlük çalışmalı? Orhan A.
Cevap: Kısa çalışma ödeneğine başvurulduğunda ilk haftasını işveren öder, bu dönemde ödenekten yararlanamazsınız. Anladığım kadarıyla işyeri faaliyetini tamamen durdurmamış. Ödenekten yararlanmak için işyerinde haftalık çalışma süresinin 30 saat ve aşağında olması gerekiyor. İşvereniniz, sizin için, çalışmadığınız süreler için kısa çalışma ödeneğine başvurmuş. Aylık 17 günlük başvuruda bulunmuş. Ayın geri kalanları çalışıyorsanız, üzerini işveren tamamlar.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ KİŞİYE GÖRE DEĞİŞEBİLİR
Soru: Nisanda 30 gün ücretsiz izne çıkarıldım. İşveren kısa çalışma ödeneği başvurusu yaptı. Mayıs ayında aldığım ödeme de 23 gün üstünden yapılmış. 50 kişilik çalışma ortamında farklı ödemeler aldık. Bu konuda bir bilgi verebilir misiniz? Yunus Ö.
Cevap: İşveren ilk kısa çalışma ödeneğine başvuruda bulunduğunda ilk hafta, 7 günü, işveren öder, bu günleri kısa çalışma ödemesinden alamazsınız. Ödemelerin farklı olması, kişilerin maaşlarına göre değişir. Bir de işverenin kısa çalışmaya başvururken İŞKUR’a verdiği çalışan listesinde farklılıklar olabilir.
ÜCRETSİZ İZİN DESTEĞİNE İŞVEREN BAŞVURACAK
Soru: Eşim on günden fazla ev hizmetleri çalışanı . İşvereni ücretsiz izine çıkardı. İŞKUR’a başvuru yaptık, ücretsiz izin desteği için kabul edilmediğine dair mesaj geldi. Bize yardımcı olur musunuz? Serdal K.
Cevap: Ev hizmetlerinde çalışanların ücretsiz izin desteğinden yararlanması için sizin değil işverenin başvurması gerekiyor. Yapılması gereken, ev hizmetlerinde ay içerisinde 10 günden fazla sigortalı çalıştıran işverenin, bu durum değişikliğini, ücretsiz iznin verildiği ayın sonuna kadar ‘eksik gün’ koduyla SGK İl Müdürlüklerine ya da Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirmesi gerekiyor.
İSTİFA ETTİĞİNİZ İÇİN İŞSİZLİK MAAŞI ALAMAZSINIZ
Soru: Moto kurye olarak işe başladım, işten nisan ayında çıkartıldım, koronavirüs nedeniyle. İşveren istifa etmişim gibi göstermiş lakin hiç bir imza atmadım acaba işsizlik maaşı alabilir miyim? Zeyni Ö.
Cevap: İşveren sizi işten çıkartmadıysa istifa etmiş gibi gösteremez. İstifa etmeniz için yazılı işverene başvurmanız gerekir. İşveren sizi çıkartıyorsa da size belge vermek durumunda. İstifa ettiğiniz gözüktüğü için işsizlik maaşı alamazsınız. İşveren ile konuşun, gerekirse hukuksal yola başvurun.
ÜCRETSİZ İZİNDE İŞVEREN ÇALIŞTIRAMAZ
Soru: Salgın süreci nedeniyle ücretsiz izne çıkartıldım, 1 Haziran itibariyle işe başlayacağımız söylendi. İşveren beni 1 ay çalıştırıp, devletin ücretsiz izin dolayısıyla bana ödeyeceği 1.177 lirayı maaşımdan eksik tutar ödeme hakkı var mı? Tayfun D. Cevap: Ücretsiz izne çıkartılan bir çalışanı işveren hem fiili hem de uzaktan çalıştıramaz. Çalıştıramayacağı için de maaşınızdan herhangi bir düşme yapamaz. Eğer ücretsiz izin süresinde işveren sizi çalıştırırsa cezai yaptırım uygulanır. (
Noyan Doğan, hurriyet.com.tr)
****
Organizasyon değişikliği işten çıkarma gerekçesi olur mu?
Eski eşim 11 ay önce çalışmaya başladığı firmadan “Farklı organizasyon yapısına geçiyoruz” bahanesi ile işten çıkartılıyor. Bu dönemde işyeri iş akdini feshedebilir mi? Bunun için ne yapılması gerekiyor? İsmi saklı
İşverenlere 17 Nisan 2020 ila 17 Temmuz 2020 tarihleri arasında ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında fesih yasağı getirilmiş, yasağa rağmen iş sözleşmesini fesheden işveren veya vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verileceği öngörülmüştür.
Buna göre, firmanın organizasyon yapısının değiştirileceği gerekçesiyle söz konusu tarihler arasında iş sözleşmesi feshedilemez. Yasağa rağmen fesih halinde işverene brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir. Sözleşmesi feshedilen kişinin çalışma süresi bir yıldan az olduğundan kıdem tazminatına hak kazanamaz, ancak ihbar öneli verilmemesi durumunda ihbar tazminatı talebi söz konusu olabilir.
İşten ayrılma halinde ücret desteği alınabilir mi?
Şu an ücretsiz izin ödeneği alıyorum. Ancak hazirandan sonra eşimin doğu görevi sebebiyle istifa etmem gerekiyor. Temmuz ayındaki ücretsiz izin desteğini alabilir miyim? Gözde
4857 sayılı İş Kanunu'nun geçici 10. maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılanlara, ücretsiz izinde bulundukları süre için nakdi ücret desteği ödeniyor.
İşten ayrıldığınız tarihte ücretsiz izniniz de sona erer. İşten ayrılacağınız tarihe kadar olan ücretsiz izin süresi için ücret desteği alır, işten ayrılacağınız tarih sonrası için ücret desteği alamazsınız.
Geçici iş göremezlik ödeneği alabilir miyim?
Koronavirüs hastası oldum. Hastaneden 10+10+7 gün ayrı ayrı iş göremezlik raporu aldım. İlk 10 günün parası yattı. Geri kalan 10+7 gün için de ücret alabilir miyim? Fuat S
Geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası), istirahat süresinin bitiminden sonra raporun işveren tarafından onaylanması (sigortalının istirahatli olduğu sürede işyerinde çalışmadığına dair bildirim) üzerine ödeniyor.
İlk 10 günlük istirahat sürenize ilişkin raporun işveren tarafından onaylanması üzerine ilk 10 günlük rapor paranız ödenmiş. İkinci 10 günlük ve son 7 günlük istirahat sürelerinize ilişkin raporların da işveren tarafından onaylanmasından sonra rapor paralarınız ödenir. (SEZGİN ÖZCAN, sozcu.com.tr)