E Arşiv Faturasında 7 Günlük Sürenin Son Durumu Nedir?

Erkan KAYMAZLAR Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

E Arşiv Faturasında 7 Günlük Sürenin Son Durumu Nedir?

1-GİRİŞ
Bildiğiniz gibi Hazine ve Maliye Bakanlığı  19 Ekim 2019 tarihinde resmi gazetede yayımlanan 509 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile hemen hemen tüm vergi mükelleflerine 5.000 TL üzerindeki satışlarını vergi mükelleflerine düzenlemeleri halinde, vergi mükellefi olmayanlara yapılan satışlarda ise 30.000 TL üzeri satışlarda e arşiv portalı üzerinden online vergi dairesinden aldıkları şifreler ile faturaları düzenleme zorunluluğu getirilmiştir. 

Bu makalede bu faturaların düzenlenme tarihleri, geriye dönük fatura düzenlenip düzenlenemeyeceği, 213 sayılı Vergi Usul Kanununda (Bundan sonra “VUK” diye anılacaktır) düzenlenmiş olan 7 günlük sürelerin hangi durumlarda geçerli olduğu ve hangi durumlarda geçerli olmadığı meri kanun ve alt mevzuat çerçevesinde anlatılacaktır. 

II- FATURA TANIMI VE DÜZENLEME SÜRESİ

Fatura Tanımı
Fatura VUK’un 229 uncu maddesinde “ satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya iş yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır” denilerek tanımı yapılmıştır.  Anılan kanunun 230, 231, 232 inci maddelerinde faturanın şekli, faturanın nizamı ve kimlerin fatura kullanma mecburiyetinde olduğu sayılmıştır. 

Makalemizin konusunu teşkil eden mevzu ise VUK 231 inci maddesinin (5) inci bendinde “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.”  ifadeleridir. 
Burada e arşiv faturası gib portalından düzenlenmesine başlanınca gerek vergi mükellefleri gerek meslek mensupları tarafından bu 7 günlük sürenin durum tekrar tartışmaya açılmıştır. Örneğin 31 Ocak 2020 tarihli bir fatura ne zaman düzenlenmesi gerekir? gibi sorular akla gelmektedir.

Sorunun cevabını kanuni dayanakları ile açıklayalım. 

Faturanın Düzenleme Süreleri

Yukarıda da belirtildiği gibi VUK 231/5 inci bendinde “teslim veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde”  denilerek aslında cevabı detaylandırmadan verilmiştir.  “Azami yedi gün içinde” denilerek en fazla yedi gün içinde düzenleneceği bildirilmiştir.  
509 sıra numaralı VUK Genel Tebliğinin IV.2.1 bölümünün dördüncü paragrafında “Bu Tebliğde düzenlenen e-Arşiv Fatura belgesi, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt ortamdaki "Fatura" belgesi ile aynı hukuki niteliklere sahiptir.” İfadeleri ile kağıt ile oluşturulan fatura ile e arşiv faturasının arasında herhangi bir farkın olmadığı vurgulanmıştır. 

“E-Arşiv faturası çıktı geriye dönük 7 günlük süre yok” demek kanuna ve tebliğe uygun değildir. 

7 Günlük Sürenin Hesabı ve Özellikli Durumlar

VUK’un 231/5 inci maddesinde “azami (en fazla) 7 gün içinde” faturanın düzenleneceği bildirilmiştir. Genel tebliğlerde ise bu detaylandırılmış ve hangi faturaların 7 gün içinde düzenleneceği, hangilerinin düzenlenmeyeceği bildirilmiştir. VUK’ta 01.01.2004 tarihinden önce bu süre 10 gün idi. Aşağıda anılan tebliğler de kanun maddesinde 10 gün yazdığı 01.01.2004 tarihinden önce yayımlandığı için 10 gün yazmaktadır. Bu süreyi biz bu makalede “7 gün“ olarak düzelttik. Konunun daha açık ve net anlaşılması için. 
VUK’un 230/5 inci maddesinde ve 167 sıra numaralı VUK Genel Tebliğinin 6 ıncı bölümünde malın satıcı veya alıcı tarafından taşınarak veya taşıttırılarak teslim edilmesi halinde sevk irsaliyesinin malı taşıyan veya taşıttıran tarafından düzenlenmesin zorunlu olduğu belirtilmiştir.
167 sıra numaralı VUK Genel Tebliğinin 6 ıncı bölümünün son paragrafında ve VUK’un 230 uncu maddesinin son cümlesinde “Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.)”  denilerek sevk irsaliyesinin sınırları çizilmiştir. 

173 sıra numaralı VUK Genel Tebliğinin 1/(c) bölümünde 167 sıra numaralı VUK Genel Tebliğine ilave bilgiler örnekli şekilde anlatılmıştır. 173 numaralı tebliğin 1/c-(a) bölümünde malın iş yerinde teslim edilmesi durumunda sevk irsaliyesine gerek olmadığı ve “…faturaya işyerinde teslim edildiğine ilişkin şerh verilecektir. Bu şekilde düzenlenmiş sevk irsaliyesi ile sevk edilen mallar için yedi günlük süre beklenilmeksizin faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi zorunludur. Perakende satışlarda ise perakende satış fişinin malın teslimi anında düzenleneceği esasen tabiidir.
Bir işyeri ve deposu bulunmadan pazar takibi veya köy-köy kendi namına taşıtıyla emtia satan kimselerin yukarıda belirtildiği şekilde sevk irsaliyesi düzenlemeleri ve taşıtlarında bulundurmaları, malın teslimi anında ise fatura veya perakende satış fişi düzenlemeleri gerekmektedir.

Diğer taraftan, faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi şartıyla önceden tek bir sevk irsaliyesi düzenlenebilmesi imkanı tanınan mükelleflerin, faturayı anında düzenlemeyip daha sonra yedi günlük süre içinde düzenlemek istemeleri halinde belirtilen kolaylıktan yaralanmaları mümkün bulunmamaktadır.”  Denilmektedir.

173 numaralı Genel Tebliğin 1/c (f) bendinde “Ancak, kabule bağlı olan ve bunun için yazılı bir sözleşme bulunan bu tür satışlarda, fatura düzenlenmesindeki yedi günlük sürenin kabul tarihinden itibaren başlayacağı tabiidir.”  İfadeleri yer almaktadır. 
Anılan Genel Tebliğlerden anlaşılacağı üzere sevk irsaliyesi ile satışı yapılan mallarda 7 günlük süre hala geçerlidir. Sevk irsaliyesine bağlı olmadan iş yerinde yapılan satışlarda 7 günlük süre yoktur. Faturanın işyerinde mal teslimi anında düzenlenmesi gerekmektedir. 
Herhangi bir sözleşmeye veya kabule bağlı satışlarda 7 günlük süre kabul şartına veya sözleşmenin kabul tarihinden itibaren başlayacağı ayrıca belirtilmiştir.

E-Arşiv fatura zorunluluğu getiren 509 numaralı VUK Genel Tebliğinin IV.2.4.5 bölümünde “Söz konusu mükelleflerce yapılan bu kapsamdaki satışlarda; irsaliye yerine geçen; e-Fatura kağıt çıktısı, ÖKC fatura bilgi fişi ya da sevk irsaliyesinin sevk edilen malın yanında bulundurulması gerekmektedir.” Denilerek önceki tebliğlere uygun açılama yapılmıştır. 

Konu İle İlgili Özelgeler

7 günlük süre hesabının “mal teslimi ve/veya hizmet ifalarına ilişkin belge düzeninde sürenin gün olarak belirlenmesi sebebiyle 7 günlük sürenin hesabının,  malın teslimi veya hizmetin yapıldığı ilk gün hesaba katılmadan takip eden günden başlaması gerekmektedir.”  Özelgesiyle denilerek olay netlik kazanmıştır. 

Başka bir özelgede 7 gün içinde düzenlenmeyen faturanın hiç düzenlenmemiş sayılması ile ilgili (2016 yılında unutulan faturanın 2018 yılında düzenlenmesi hakkında)  açıklama getirilmiş fatura ile ilgili olarak “Diğer taraftan, faturanın yedi günlük süreden sonra düzenlenmiş olması nedeniyle hiç düzenlenmemiş sayılması, faturada yazılı mal veya hizmetin teslim edilmediği anlamına gelmeyeceği gibi faturanın defter kayıtlarına intikalinde geçerli belge olarak kabulünü engellememektedir.

Buna göre, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihte düzenlenerek kanuni defterlere kaydedilmesi gereken faturanın, sonraki yıllarda geçmişe dönük olarak vergiyi doğuran olayın meydana geldiği yıl defterine kaydedilmesi mümkün bulunmamakta olup, genel muhasebe ilkelerine uymak ve ilgili yıl (vergiyi doğran olayın meydana geldiği yıl) gelir hesaplarıyla bağlantı kurulmak suretiyle söz konusu faturanın içinde bulunulan yılın defterlerine kaydedilmesi gerekmektedir.”  Denilerek geç düzenlenen faturanın yok sayılamayacağı yıllar sonra bile olsa düzenlenip kayıtlara alınabileceği anlatılmıştır. 

Başka bir özelgede hakedişe bağlı hizmet sözleşmelerinde fatura tarihinin ne zaman olacağı ile ilgili olarak Gelir İdaresi “hakedişin tahakkuk ettiğini belgeleyen kabul tutanağının düzenlendiği yani hakediş raporunun onaylandığı tarihten itibaren yedi gün içinde düzenlenmesi gerekmektedir.” Denilerek hizmet işlerinde tahakkukun kesinleştiği tarihten itibaren 7 gün içinde faturanın düzenleneceği belirtilmiştir. 

Bir örnek vermek gerekirsek; 

Örneğin 31.01.2021 tarihinde sevk edilen veya tahakkuk eden bir hizmet işinin faturası 07.02.2021 tarihine kadar E-Arşiv faturası olarak düzenlenebilecektir.
Burada şu soru akla gelebilir. Mükellef 1 Şubat ile 7 Şubat arasında fatura düzenlemek isterse fatura numaraları sistem tarafından otomatik verildiği için seri numaralarında karışıklık olabilir. Bu durumda VUK 231 inci maddesinin 1 inci bendinde “Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.”  Hükmüne uygun olmayabilir. Bu durumda VUK’un 352 inci maddesinin 11/(7) inci bendinde  “evrak ve vesikaların kanunen belli şekil ve muhteviyatı ve ekleri ile bunlarla ilgili olarak yapılan diğer düzenlemelere ilişkin hükümlere uyulmamış olması “ hükmünden 2 inci derece usulsüzlük cezasına muhatap olabilirler. Faturaların mutlaka sıra numarası ile olması gerektiğine değinen bir Danıştay kararınında olduğu görülmektedir.

Dolayısıyla aylık bazında düşünüldüğünde sıra numarası karışmaması için 31 Ocakta düzenlenmesi gereken faturayı Şubat ayında yeni bir fatura düzenlenmemiş  ise 7 günlük süre içinde mükellef 31 Ocak tarihli olarak düzenleyebilir. Sıra ve tarih numaraları karıştırılmadan 7 günlük süre takip edildiği sürece hiçbir sıkıntı olmayacaktır. 

III- DEĞERLENDİRME ve SONUÇ

Anılan kanun maddeleri, tebliğler ve özelgeler bazında değerlendirdiğimizde e-arşiv faturasının normal faturadan bir farkı olmadığı ve faturanın 7 gün içinde düzenleneceği, durumlarda bir değişiklik olmadığı görülmüştür. 7 günlük süreleri sırayla özetler isek;
İşyerinde teslim edilen mallarda 7 günlük süre beklenmeksizin faturanın teslim anında düzenlenmesi gerekmektedir. 
Sevk irsaliyesi ile teslim edilen mallarda 7 günlük süre vardır. 7 gün içinde faturası düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak 7 günlük süre içinde teslim tarihinde düzenlenmesi gerekmektedir. Farklı bir tarihe düzenlenemez.

Sözleşmeye veya kabule bağlı satışlarda sözleşme onaylandığı veya kabulün gerçekleştiği tarihten itibaren 7 günlük süre başlamaktadır. 
7 gün içinde düzenlenmeyen faturalar daha sonra düzenlenip kayıtlara alınabilir ancak usul yönünden VUK 352 ve 353 üncü  maddelerinde ki cezaya muhatap olacağı unutulmamalıdır. 

Görüldüğü üzere E-Arşiv faturasının kağıt faturadan bir farkı olmamakla birlikte 7 günlük süreler eskisi gibi aynen devam etmektedir. 

Erkan KAYMAZLAR
KGK Bağımsız Denetim Uzmanı
SPK Bağımsız Denetim Uzmanı
Muhasebe Denetimi Bilim Uzmanı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir