AMAZON,
ALİEXPRESS VB. E-TİCARET SİTELERİNDEN YAPILAN MAL İHRACATINDA KAZANÇ İNDİRİMİ
E-dönüşüm
süreci her alanda etkili olduğu gibi ticarette de kendini göstermiştir. Bugün
önümüzdeki bilgisayarlarla, elimizdeki telefonlarla dünyanın dört bir yanından alış
veriş yapabileceğimiz gibi aynı zamanda dünyanın dört bir yanına satış
yapabilmekteyiz. Bugün Amazon ve Aliexpress gibi e ticaret siteleri aracılığı
ile müstakil işletmeler dünya pazarına açılma imkânı bulmaktadır. Yurt içi
e-ticaretin bayraktarlarından olan n11, Hepsiburada.com, Gittigidiyor gibi
siteler de şuan yurtdışına mal satışı ile ilgili alt yapı hazırlık
sürecindeler.
Mal
ihracatı yapmak isteyen firmalar; normalde birçok bürokratik işlemlerle
boğuşmak, gümrük beyannamesi düzenlemek, gümrük müşaviri ile anlaşma yapmak,
ihracatçılar birliğine üyelik, aidat ödeme gibi zaman ve mali külfeti yüklenmek
zorundalar. Özellikle küçük imalatçılar bu tür bürokratik işlemler ve mali
külfeti nedeniyle ihracat yapmaktan kaçınmaktadırlar. Bu yüzden küçük ölçekli
firmaların daha az bürokratik işlemle hızlı ve güvenilir bir şekilde mal ihraç
etmelerinin sağlanması, işletmeleri ihracata teşvik edecektir. Bahse konu olan
e-ticaret siteleri, dünya vatandaşlarını bir platformda birleştirip alım satım
işine aracılık ederek bu tür bürokratik işlemleri ortadan kaldırmaktadır.
Yurt
dışına gönderilecek olan ürünler yine yurt içinde olduğu gibi sevkiyatları
kargo firmaları tarafından sağlanmaktadır. Gümrük kanunu ile yurt dışına posta
ve hızlı kargo taşımacılığı yapacak şirketlere elektronik ticaret gümrük beyannamesi
düzenleme yetkisi verilerek ihracatın hızlı ve güvenilir bir şekilde
yapılmasına imkan sağlanmaktadır. Bu tür sitelerde yapılan satışlara konu
mallar, gümrük muamele işlemi yapmadan firmanın Türkiye içerisinde belirlenmiş
olan toplanma merkezine gönderilerek yetkili kılınan yurtdışı kargo
taşımacılığı yapan firmalar aracılığı ile elektronik gümrük beyannamesi
düzenleyerek satıcı adına ihracatı gerçekleştirmektedir.
7256
sayılı kanunun 16.maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 89.maddesine eklenen
bent ile tam mükellef gerçek kişilerin e-ticaret aracılığı ile
gerçekleştireceği mal ihracatı kapsamında elde ettikleri kazancın % 50 sini
indirim konusu yapabilme imkanı getirilmiştir. Bu girizgâhtan sonra şimdi bu
indirimden faydalanma koşularına bakalım.
ELDE
EDİLEN KAZANÇLARDA İNDİRİM KONUSU YAPILACAK TUTAR
Tam mükellef gerçek kişilerin,
dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan Posta İdaresi ya da hızlı kargo
taşımacılığı yapan şirketler tarafından düzenlenen elektronik ticaret gümrük
beyannamesiyle gerçekleştirdikleri mal ihracatı kapsamında elde ettikleri
kazancın %50’si,
a)
İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 400.000 Türk lirasına kadar
olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması,
b)
İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 800.000 Türk lirasına kadar
olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az ortalama bir tam
zamanlı ya da eş değer kısmi zamanlı işçi çalıştırması,
c)
İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 1.600.000 Türk lirasına kadar
olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az ortalama iki tam
zamanlı ya da eş değer kısmi zamanlı işçi çalıştırması,
d)
İhracattan kaynaklanan hasılatları toplamı yıllık 2.400.000 Türk lirasına kadar
olanların, ilgili yılda kendilerinin sigortalı olması ve en az ortalama üç tam
zamanlı ya da eş değer kısmi zamanlı işçi çalıştırması,
şartlarının
sağlanması koşulu ile elde edilen kazançtan indirilebilecektir. (Bu bentte
geçen sigortalı olma ibaresi 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılanları
ifade eder.)
İNDİRİMDEN YARARLANABİLECEK MÜKELLEFLER VE YARARLANMA
ŞARTLARI
(1) Dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan Posta İdaresi ya da
hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler tarafından düzenlenen elektronik
ticaret gümrük beyannamesiyle mal ihracatı gerçekleştiren tam mükellef gerçek
kişiler yararlanabilecektir.
(2)
Miktarı brüt 300 kilogramı ve değeri 15.000 Avro’yu geçmeyen mallar için
dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan Posta İdaresi ya da hızlı kargo
taşımacılığı yapan şirketler tarafından elektronik ticaret gümrük beyannamesi
düzenlenebileceğinden, miktar veya değer itibarıyla bu sınır içerisinde yer
alan malların ihracatından elde edilen kazançlar beyanname üzerinden indirim konusu
yapılabilecektir.
(3)
İndirim şartı olarak belirtilen işçi çalıştırma sayısının tespitinde,
mükelleflerin ilgili takvim yılında aylık ya da üç aylık olarak verdikleri
muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirdikleri çalışan sayılarının
ortalaması dikkate alınacaktır.
(4)
Posta İdaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler tarafından
düzenlenen elektronik ticaret gümrük beyannamesiyle gerçekleştirilen mal
ihracatı dışında, mükelleflerin başka şekillerde ihracat gelirlerinin olması,
söz konusu indirimden yararlanmalarına engel teşkil etmeyecektir. Ancak anılan
mükellefler tarafından diğer şekillerde yapılan ihracat kazançları beyanname
üzerinden indirim konusu yapılamayacak olup, yalnızca Posta İdaresi ya da hızlı
kargo taşımacılığı aracılığıyla bent kapsamında yapılan mal ihracatından elde
edilen kazançlar indirime konu edilebilecektir.
(5) Posta İdaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan
şirketler tarafından düzenlenen elektronik ticaret gümrük beyannamesiyle
gerçekleştirilen mal ihracatı yanında, başka şekillerde de ihracatları bulunan
mükelleflerin, faaliyetlerine ilişkin hasılat, maliyet ve gider unsurlarını
ayrı ayrı izlemeleri gerekmektedir. Bu mükelleflerin indirim konusu
yapılabilecek ihracat faaliyetine ait hasılat, maliyet ve gider unsurlarını
diğer faaliyetlerle ilişkilendirmemeleri ve kayıtlarını da bu ayrımı sağlayacak
şekilde tutmaları şarttır.
(6)
Belirtilen şartlar dâhilinde yapılan ihracat faaliyetleri ile bu kapsama
girmeyen diğer faaliyetlerin birlikte yapılması halinde müşterek genel
giderler, indirim konusu yapılabilecek ihracat faaliyetlerinden elde edilecek
hasılatların toplam hasılat içindeki oranı dikkate alınarak dağıtılacaktır.
(7)
Bir takvim yılı içerisinde söz konusu hasılat tutarlarının aşılması halinde, indirimden
yararlanabilmek için bir sonraki alt bentte yer alan istihdam şartlarının
sağlanması gerekmektedir. Diğer taraftan, yıllık 2.400.000 Türk lirasına kadar
olan hasılat tutarından daha fazla ihracat hasılatı elde eden mükellefler,
sigortalı olma ve işçi çalıştırma şartlarını sağlasalar bile söz konusu
indirimden yararlanamayacaklardır.
Örnek
5: Tam mükellef Bay (G), oltu
taşından tespih ve süs eşyaları üretmekte olup, söz konusu ürünleri hem
yurtiçine hem de yurtdışına satmaktadır. Mükellef yurtdışındaki alıcılara,
hızlı kargo taşımacılığı yapan şirket aracılığı ile ürünlerin teslimini
gerçekleştirmektedir. Mükellefin 2021 yılında söz konusu ürünlerin ihracatından
elde ettiği hasılatı 3.000.000 TL’dir.
Buna
göre Kanundaki diğer şartlar sağlansa dahi, bir takvim yılında hızlı kargo
taşımacılığı yapan şirket tarafından düzenlenen elektronik ticaret gümrük
beyannamesi aracılığıyla elde edilen ihracat hasılatı, Kanunda belirtilen
ihracat hasılatının azami tutarı olan 2.400.000 TL’yi aştığından, mükellef Bay
(G) söz konusu indirimden faydalanamayacaktır.
(8) İhraç edilen malların sonradan çeşitli
nedenlerle tamamen veya kısmen geri gelmesi halinde, geri gelen mallara tekabül
eden tutarlar indirim konusu yapılamayacaktır.
(9)
Yazılım, tasarım, mimarlık, mühendislik başta olmak üzere her türlü hizmet
ihracı kapsamında elde edilen kazançlar düzenleme kapsamında yer almamaktadır.
UYGULANACAK İNDİRİM ORANI
(1)
Posta İdaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler tarafından
düzenlenen elektronik ticaret gümrük beyannamesiyle gerçekleştirilen mal
ihracatından kaynaklanan kazancın %50’si
kazancın elde edildiği takvim yılına ait verilecek yıllık gelir vergisi
beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
(2)
Elde edilen kazançların indirim konusu yapılabilmesi için yıllık gelir vergisi
beyannamesinde vergiye tabi gelirin bulunması gerekmekte olup, zarar halinde
indirim söz konusu olmayacaktır. İndirim konusu yapılamayan tutarların gelecek
yıllara devri mümkün değildir.
Örnek
7: Türkiye’de yerleşik Bay (C),
üretmiş olduğu kalem ve anahtarlıktan oluşan set şeklindeki ürünleri hem
yurtiçinde satmakta hem de yurtdışına ihraç etmektedir. Malların yurtdışındaki
alıcılara teslimi, hızlı kargo taşımacılığı yapan şirket aracı kılınarak
elektronik ticaret gümrük beyannamesiyle gerçekleştirilmektedir. Mükellefin
2021 takvim yılında bu ihracattan elde ettiği hasılatı 450.000 TL, ihracat
kazancı ise 200.000 TL’dir.
Mükellef
Bay (C) 2021 takvim yılındaki faaliyetleri nedeniyle 5.000 TL zarar beyan
etmiştir.
Buna
göre Bay (C), Kanunda belirtilen diğer şartları taşımış olsa bile 2021 takvim
yılında zarar beyan etmesi nedeniyle söz konusu indirimden faydalanamayacaktır.
Ayrıca ilgili takvim yılında faydalanılamayan indirim tutarı (200.000 x
%50=100.000 TL) gelecek yıla devredilemeyecektir.
FADIL KOÇAK
SMMM
[email protected]