Hak sahiplerine aylık bağlama
Hak sahiplerine borçlandıkları yurt dışı sürelerine istinaden aylık bağlanabilmesi için; tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş olması, Kanunla mülga kanunların yürürlükteki hükümlerine veya sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanılmış olması ve Kuruma yazılı başvuruda bulunulması şartları aranmaktadır.
3201 sayılı Kanunda, hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için yurda “kesin dönüş” zorunluluğunun gerektiğine dair herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, Hak sahiplerine borçlandıkları sürelere istinaden aylık bağlanmasında kesin dönüş şartı aranmaksızın Türkiye’de haklarında uygulanacak olan aylık talep tarihindeki sosyal güvenlik sigorta mevzuatının öngördüğü şartlar aranmaktadır.
Bu durumda, hak sahiplerinin sadece Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde öngörülen “Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” ile Kuruma başvurmaları yeterli olmaktadır. Bunlardan ayrıca “3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi” istenmemektedir.
Ölen sigortalının yurt dışında geçen sürelerini 3201 sayılı Kanuna göre borçlanan hak sahiplerinin aylıkları, borcun tamamını ödedikten sonra yapacakları yazılı tahsis taleplerini takip eden ay başından itibaren başlamaktadır.
Yurt dışı hizmetlerini borçlanarak aylık bağlanan hak sahiplerinin, sosyal güvenlik kanunlarına göre aylıkların durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi ve yeniden bağlanmasında 2018/38 sayılı Genelge hükümleri uygulanmaktadır.
Borçlanılan yurt dışı süreleri ile aylık bağlanan hak sahipleri hakkında (2018/38 -6.6) “Yoklama işlemleri sonucunda altı aydan daha uzun süre yurt dışında bulundukları halde, yurt dışında çalışıp çalışmadıklarını ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alıp almadıklarını gösterir belgeleri, 3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Alanlara Mahsus Yoklama Belgesi ile birlikte 3 ay içinde Kuruma vermediği tespit edilenlerin aylıkları, bildirim yapılmaksızın söz konusu belgelerin intikaline kadar durdurulacaktır” Hükmü uygulanmayacaktır.
Sigortalının borçlandığı hizmetleri ile hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda yazılı talepte bulunulması halinde varislere, ödenen borçlanma miktarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir. Söz konusu iade işlemleri aşağıda sayılan belgelerin tamamının ibrazı halinde gerçekleştirilmektedir.
1-Yetkili mahkemelerden alınmış veraset ilamı ya da noterliklerce düzenlenmiş mirasçılık belgesinin aslı ya da onaylı sureti.
2-Vefat eden sigortalının veya hak sahiplerinin 8/6/1959 tarihli ve 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu gereğince vergiden muaf olduğuna, vergisinin ödenmiş bulunduğuna dair ilgili vergi dairesinden temin edilecek onaylı belge.
3-Varislerden biri tarafından verilmiş imzalı dilekçe.
Farklı Sigortalılık Statüsünde Borçlandırılan Yurt Dışı Süreleri
Borçlanma işleminin farklı sigortalılık statüsünde sonuçlandırıldığının aylık bağlandıktan sonra tespiti halinde borçlanma işlemi geçerli sayılır ve borçlanılan sürelerin olması gereken sigortalılık statüsüne aktarılması sağlanır. Ancak, yeni bir tahsis talebi alınmadan Kanunun 53 üncü maddesi ve geçici 2 nci maddesi dikkate alınarak tespit edilen sigortalılık statüsünün öngördüğü mevzuata ve ilk tahsis talep tarihine göre aylık alma şartlarının devam edip etmediği hususu yeniden değerlendirilerek 2018/38 sayılı Genelgenin ilgili bölümlerindeki açıklamalara göre işlem yapılır.
Bu şekilde statüler arasında aktarma yapılması sırasında borçlanma programlarındaki borç tahakkuku hesaplama yöntemlerinden kaynaklanan eksik ödemenin tespit edilmesi durumunda, ilk borçlanma programında ödenmiş olan gün sayısı yeni borçlanma programında da geçerli sayılarak, ortaya çıkan eksik ödeme miktarı ilgilinin aylığından mahsup edilir.
ÖZGÜR KAYA