HAL
MUHASEBESİ NEDİR VE MUHASEBE KAYITLARI NELERDİR ?
Cengiz TÜRK
S.M.M.M. - Denetçi
HAL KANUNUN AMACI.
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, sebze ve meyve ticaretinin
kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak serbest rekabet
şartları içinde yapılmasını sağlamak, toptancı hallerini modern bir yapıya
kavuşturmak, toptancı hali içinde veya dışında işlem gören sebze ve meyvelere
ilişkin bilgileri elektronik ortamda tutmak, izlemek ve duyurmak, meslek
mensupları ile diğer ilgilileri kayıt altına almak, bunlara yönelik veri tabanı
oluşturmak, toptancı halleri arasında ortak bilgi paylaşımını ve iletişimi temin
etmek, üretici ve tüketicilerin hak ve menfaatlerini korumak ve meslek
mensuplarının faaliyetlerini düzenlemektir.
HAL KANUNUN
DAYANAĞI.
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelik, 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz
ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında
Kanunun 3, 5, 9, 12, 15 ve 16 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
YAZININ ANLAŞILMASINI SAĞLAYACAK TANIMLAR.
Komisyoncu:
Malların toptan satışı amacıyla kendi adına ve başkası hesabına komisyon esası
üzerinden çalışan gerçek ya da tüzel kişi
Tüccar: Malların
toptan satışı amacıyla kendi adına ve hesabına çalışan gerçek ya da tüzel kişi
Üretici: Malları
üretenleri
Sevkiyatçı :Toptancı
sebze ve meyve halindeki
komisyoncudan, müstahsillerden,
diğer toptan sebze meyve ticareti yapan
kişilerden satın aldığı veya
kendilerinin ürettikleri sebze ve
meyveleri kendi bulunduğu yerden
başka toptancı sebze ve meyve
hallerindeki komisyonculara göndererek
komisyon bedeli karşılığında sattıran
gerçek ya da tüzel kişi
Hal rüsumu:
Malları satın alanlarca toptan satış bedeli üzerinden toptancı hali bulunan
belediye veya işletmelere bu Yönetmeliğe göre ödenen meblağı,
Mal: Organik ve
iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil ticarete
konu sebze ve meyveleri
Bildirim;
bildirim miktarı veya üzerindeki malların üretildiği yerden veya girdiği gümrük
kapısının bulunduğu yerden her ne sebeple olursa olsun sevkinden önce
bildirimciler tarafından sisteme yapılan beyan işlemini
Banka: Hal
rüsumunun tahsilini ve ilgili belediye ile işletmelere dağılımını yapmak üzere
Bakanlıkça belirlenen bankayı ifade eder.
SEBZE VE MEYVE KOMİSYONCULUĞUNDA KAÇ TARAF BULUNUR ?
ÇİFTÇİ YA DA TÜCCAR
PERAKENDECİ KOMİSYONCU
KOMİSYONCU KİMLERİN MALLARINI SATABİLİR?
Yukarıdaki üçgenin 3 tarafından bir tarafı olan
komisyoncunun kendisi olduğundan komisyoncuya
;satılmak üzere ürünü doğrudan üretici
getirebileceği gibi, üreticiden
ya da hallerden mal alan tüccarlar da mallarını
sattırabilirler.
KOMİSYON ORANI KAÇTIR ?
MADDE 35
– (1) Komisyoncuların satış bedeli üzerinden alacakları komisyon oranı, % 8’i
aşmamak üzere taraflarca serbestçe tespit edilir. Bakanlık bu oranı yarıya
kadar indirmeye yetkilidir.
(2) Fiilen aracılık hizmeti
verilmedikçe komisyon ücreti alınamaz.
BELGE DÜZENİ NASILDIR ?
KOMİSYONCUNUN ÜRETİCİLERE AİT ÜRÜNLERİ SATMASI.
Komisyoncu üreticiye ait olan ürünleri sattıktan sonra bu ürün satış bilgileri ve kesintileri gösterecek şekilde
üretici adına MÜSTAHSİL MAKBUZU düzenlemek zorundadır.
KOMİSYONCUNUN
TÜCCARLARA YADA GERÇEK USULDE DEFTER
TUTAN ÇİFTÇİLERE AİT ÜRÜNLERİ SATMASI.
Tüccarlara yada gerçek usulde defter tutanlara ait ürünlerin, komisyoncular tarafından yapılan mal
teslimleri için komisyoncu tarafından alıcıya fatura düzenlendikten sonra, satışa konu
ürün sahibi adına komisyoncu
tarafından FATURA düzenlenecek ve bu faturada hem satılan ürünlere ait satış bilgileri hem de
yapılan kesintilere ait bilgiler yer
alacaktır.
FATURAYI KİM DÜZENLER
Gerçek usulde vergilendirilen çiftçi ile tüccar tarafından komisyoncuya yapılan mal teslimlerine ilişkin fatura düzenlenmesi yerine satılan mala ait faturanın KOMİSYONCULAR tarafından düzenlenmesi Maliye Bakanlığı tarafından uygun görülmüştür.
KOMİSYONCU TARAFINDAN
SATIŞI YAPILAN ÜRÜNLERE İLİŞKİN VUK’A GÖRE KAÇ TÜR BELGE DÜZENLENMEKTEDİR
?
1-Komisyoncu, tüccar veya üreticiye ait ürünün satışı sırasında bu mala ilişkin
alıcıya satış bilgilerini içeren fatura düzenleyecek,
2-Satışa konu ürün çiftçiye ait ise satış ve kesinti
bilgilerini içeren müstahsil makbuzunu düzenleyecek,
3-Satışa konu ürün defter tutan çiftçiye yada tüccara ait
ise satış ve kesinti bilgilerini içeren
fatura düzenleyecektir.
HALDE KDV ORANLARI KAÇTIR ?
91 Seri No.lu KDV Genel
Tebliğinin (B) bölümünde;
Toptancı hallerinde
faaliyet gösterenlerin, hallerden temin ettikleri taze sebze ve meyveleri hal dışındaki ünitelerinde satmaları halinde de Kararname hükümlerine göre işlem yapılacak ve bu
ünitelerden gerçek usule
tabi katma değer vergisi mükelleflerine
yapılan teslimlerde % 1, diğer teslimlerde ise % 8’dir.
HALLERDE RÜSUM ORANLARI KAÇTIR?
Hal rüsumu
MADDE 44 – (1) İlgili mevzuatı çerçevesinde ithal edilen mallar
ile fatura veya müstahsil makbuzu ile üreticilerden satın alınan mallardan;
toptancı halinde satılanlardan % 1, toptancı hali dışında satılanlardan % 2 oranında
hal rüsumu alınır.
(2) Bildirimde bulunmak kaydıyla;
a) Sınaî üretimde kullanılmak üzere satın alınan
mallardan,
b) İhraç edilmek üzere satın alınan mallardan,
c) 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu
kapsamında organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak üretilen ham,
yarı mamul veya mamul haldeki sertifikalı ürünlerden,
ç) İyi tarım uygulamaları kapsamında sertifikalandırılan
ürünlerden,
d) Üreticilerce perakende olarak doğrudan tüketicilere
satılan mallardan,
e) Üretici örgütlerince toptancı hali içinde ve dışında
satılan mallardan,
hal rüsumu
alınmaz.
HAL RÜSUMUNDA KDV VARMIDIR?
KATMA DEĞER VERGİSİ 60 NOLU SİRKÜLERİN,4.MATRAH BAŞLIKLI
MADDESİNİN 4.2. Belediyelere Ödenen Hal Rüsumu alt başlığında yapılan açıklamaya
göre;
Yaş Sebze ve Meyve Halinde yapılan toptan satışlardan alınan
hal rüsumu, KDV Kanununun 24/b maddesine
göre KDV MATRAHINA DAHİLolacaktır. Bu tutarların ilgili belediyeye
aktarılması ise KDV'nin konusuna girmemektedir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin 11. bendine göre,
Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller;
İ) Ticaret borsalarında (toptancı hallerinde satış ) tescil
ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için (%2)
İİ) (İ) Alt bendi dışında kalanlar için (%4)
TÜCCAR VE KOMİSYONCULARINBA BS SORUMLULUKLARI
Açıklama;
BA nedir? "Mal
ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)"
BS nedir ?
"Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)"
ifade eder.
BA ve BS verme
zorunluluğu BİLANÇO USULUNE göre defter tutan işletmelerdir.BA BS düzenleme
Sınır KDV hariç 5.000 tl. ve üzeridir.
* Mersin vergi dairesini
02.06.2011 tarihli Form BA BS konulu B.07.1.GİB.4.33.15.02-2010/720-16-17
sayılı özelgesine dayanılarak yapılan açıklama;
A.TÜCCARLARIN SORUMLULUĞU.
1.TÜCCARLARIN BS SORUMLULUĞU.
Tüccarlar, haldeki komisyoncu tarafından malların satışı
sonrasında adına düzenlenen faturada yer alan, malın toplam bedelinden komisyon
masrafları (Komisyon ücreti, Komisyon KDV'si, Stopaj, Hal Rüsumu, Bağ kur
kesintisi vs.) çıkarıldıktan sonra kalan tutarı, malın satış bedeli olarak (hal
komisyoncunun bilgileri yazılarak) Form Bs'de bildireceklerdir.
2.TÜCCARLARIN BA SORUMLULUĞU.
Faturada yer alan, komisyon bedelini ise hizmet alımı olarak
(hal komisyoncunun bilgileri yazılarak) Form Ba'da bildirecektir.
B. KOMİSYONCULARIN SORUMLULUĞU.
1. KOMİSYONCULARIN BA SORUMLULUĞU.
Haldeki komisyoncular ise,
faturadaki toplam mal bedelinden, komisyon masrafları çıkarıldıktan sonra kalan tutarı, malın alış
bedeli olarak (tüccar bilgileri yazılarak) Form Ba'da bildireceklerdir.
2.KOMİSYONCULARIN BS SORUMLULUĞU.
Ayrıca, faturada yer alan komisyon bedelini ise hizmet satımı
olarak (tüccar bilgileriyazılarak) Form Bs'de bildireceklerdir.
KOMİSYONCUNUN BA BS SINIRI.
1.BS DURUMU.
Komisyoncular
tarafından düzenlenen satış faturalarında, her müşteri için ayrı ayrı olmak
üzere aylık toplam satış tutarının, 396.
Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenen KDV hariç 5.000 TL ve
üzerinde olması halinde Bs formuna dahil edilerek bildirimde bulunulması
gerekmektedir.
2.BA DURUMU.
Haldeki
komisyoncudan mal satın alan ve bilanço esasına göre defter tutan
mükelleflerin, KDV hariç 5.000 TL ve üzerindeki alımlarını "Mal ve Hizmet
Alımlarına İlişkin Bildirim formu (Form Ba)" ile bildirimde bulunmaları
gerekmektedir.
KDV MÜSTESNA DURUMU
Teslimleri
Katma Değer Vergisine Tabi Olmayanlar Tarafından Gönderilen Malların, Sebze ve
Meyve Komisyoncuları Tarafından Satışında KDV Durumu; Katma Değer Vergisi
Kanunu’nun 17/4-b bendine göre, gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler
tarafından yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisinden
müstesnadır.
Dolayısıyla,
komisyoncu gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiye ait malı komisyon
karşılığı satıyorsa katma değer vergisi hesaplamayacaktır.
KDV İADESİ VAR MIDIR ?
Mükelleflerin
komisyonculuk işlemleri nedeniyle yüklenip,indiremedikleri KDV’nin iadesi
mümkün değildir.Ancak sebze ve meyve teslimleri indirimli oranda KDV’ye tabi
olduklarından,sebze ve meyve komisyoncularının kendi nam ve hesaplarına alıp
sattıkları taze meyve ve sebzeler dolayısıyla indiremedikleri vergiler
ise,KDV kanununun29/2 maddesi uyarınca kendilerine iade edilmektedir.
ZİRAİ KAZANÇ NEDİR?
(Gelir Vergisi Kanunu Madde 52 )
Zirai
faaliyetten doğan kazanç zirai
kazançtır.
Zirai faaliyeti arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollariyle veya doğrudan
doğruya tabiattan istifade etmek
suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini,
avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını,
satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade
eder...
ZİRAİ KAZANÇTA VERGİLENDİRME
NASIL YAPILMAKTADIR?
(Gelir Vergisi Kanunu Madde 53 )
Çiftçilerin elde ettikleri
zirai kazançlar, bu Kanunun 94 üncü maddesine göre hasılatları üzerinden
tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilir.
54 üncü maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile
bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar
ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançları gerçek usulde (zirai
işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tesbit olunarak
vergilendirilir. Kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler bu
kazançları için beyanname vermezler.
Ancak, çiftçiye ait olmakla
beraber ziraî işletmeye dahil edilmeyen biçerdöver veya bu mahiyetteki bir
motorlu araç veya on yaşına kadar ikiden fazla traktörün işletilmesinden elde edilen gelirler ticarî
kazanç hükümlerine göre vergilendirilir.
Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belge alma,
verme, saklama ve ibraz yükümlülüklerine
uymayan çiftçiler, çeşitli kamu karum ve
kuruluşları tarafından verilen avans,
kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamazlar.Bu hükmün uygulanmasına
ilişkin usuller, ilgili kuruluşların görüşleri de alınarak Maliye Bakanlığınca
belirlenir.
İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ ÖLÇÜLERİ NEDİR?
(Gelir Vergisi Kanunu Madde
54)
Zirai kazancın gerçek
usulde tesbiti bakımından bir takvim
yılı içinde dikkate alınacak ölçüler belirtilmiştir. Bakanlar Kurulu, Zirai Kazançlar, Merkez
Komisyonunun teklifi üzerine, bu ölçüleri gerekli gördüğü
bölgeler için yıllık olmak kaydıyla arazi ve ürün türlerine göre beş katına kadar artırmaya
veya kanuni hadden az olmamak üzere yeniden tespit etmeye
yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan
ölçüler, Resmi Gazete'de
yayımlandığı tarihi takip eden
takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer.
BAĞKUR MUAFİYETİ
2926 sayılı Kanun kapsamında
sigortalı oldukları halde prim borcu
bulunmayan sigortalılara bağlı oldukları il müdürlüklerince bir yıl süreli (Tevkifatı Muafiyet Belgesi)
verilmektedir. Ayrıca tarımsal faaliyette bulunmalarına rağmen 2926 sayılı
Kanun kapsamında bulunmayan (diğer
sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışanlar ile ileri yaştaki) çiftçilerden tevkifat
yapılmamakta olup ileri yaştaki çiftçilere süresiz Tevkifatı Muafiyet Belgesi
verilmekte, diğer sosyal güvenlik
kuruluşlarına tabi çalışanlar da çalıştıklarını gösteren belgeleri tevkifatçılara ibraz etmeleri
halinde tevkifat yapılmamaktadır.
Herhangi bir nedenle
tevkifat yapılması gerektiği halde
kendilerinden tevkifat yapılanların tevkifatın yapıldığı belgeleri bağlı
bulundukları il müdürlüklerine ibraz etmeleri halinde tevkifat tutarları kendilerine iade edilmektedir
MUHASEBE KAYIT VE
İŞLEMLERİ
A.KOMİSYONCUNUN
MUHASEBE İŞLEMLERİ
1.Komisyoncunun
defter tutmayan müstahsilden komisyon karşılığı satış için mal alışı.
2.000 kg elmayı Kilosu 0,50 tl/kg almış.Hal rüsumu % 1,gelir
stopajı (borsaya kayıtlı ise % 2 değilse % 4) % 2,komisyon % 8,komisyon kdv %
18,bağkur kesintisi % 1,
+SEVKİYATÇI VEYA
TÜCCARA MAL SATIŞI
----------------------------
/
-----------------------------------------
125.01 Mus. Malı Alıcıları 1.000.-
125.03 Hal
Rusumu 10.-
600 Kom. Gel. 80.-
391.01 % 18
14.40
360.01 Zirai Stopaj 20.-
360.02 Hal Rusumu 10.-
361.01 Çiftçi Bağ-Kur
10.-
325.01 Müstahsil
875.60
---------------------------- /
-----------------------------------------
Komisyoncu BS
Bildiriminde mal satışını hal
rüsumu dahil olarak bildirecektir. (Mal satış hal rüsumla beraber 5.000,00 TL
ve üzeri olursa)
+SEVKİYATÇI VEYA
TÜCCARIN MAL ALIŞI
----------------------------
/
-----------------------------------------
153.01.Tic.mallar 1.000
153.02.Tic.mal.Hal Rüsumu 10
320 Satıcılar
1.010
----------------------------
/
----------------------------------------
Sevkiyatçı BA Bildiriminde mal alışını hal rüsumu dahil olarak bildirecektir. (Mal
alış hal rüsumla beraber 5.000,00 TL ve üzeri olursa)
2.Komisyoncunun
defter tutan müstahsilden komisyon karşılığı satış için mal alışı.
Komisyoncu A, Mersin
toptan sebze ve meyve halinden 5 000 kg limonu kilogramı 0,60 TL den3.000 TL ye
satın almıştır. Komisyoncunun sattığı bu mal defter tutan müstahsile aittir.
Bu durumda
komisyoncu, faturasını 3.000,00 TL + %1 Hal Rüsumu + %1 KDV. Olarak
düzenleyecektir. (KDVK Mad.28/6)
+SEVKİYATÇI VEYA
TÜCCARA MAL SATIŞI
----------------------------
/
----------------------------------------
125.01 Mustahsil Malı Alıcıları 3.000.-
125.03 Hal Rusumu 30.-
125.04 % 1 KDV 30.-
125.06 İlave KDV(HR) 0.30
600
Kom. Gel. 240.-
391 %
18 KDV 43.20
360.01
Zirai Stopaj 60.-
360.02
Hal Rusumu 30.-
325.01
Müstahsil 2.656.80
325.03 Müs. Satış KDV 30.-
391.04
İlave KDV 0.30
----------------------------
/
----------------------------------------
Komisyoncu BS
Bildiriminde mal satışını hal
rüsumu dahil olarak bildirecektir. (Mal satış hal rüsumla beraber 5.000,00 TL
ve üzeri olursa)
+SEVKİYATÇI VEYA
TÜCCARIN MAL ALIŞI
----------------------------
/
-----------------------------------------
153.01.Tic.mallar 3.000
153.02.Tic.mal.Hal Rüsumu 30
191.01.ind.KDV 30,30
320 Satıcılar 3,060,30
----------------------------
/
----------------------------------------
Sevkiyatçı BA Bildiriminde mal alışını hal rüsumu dahil olarak bildirecektir. (Mal
alış hal rüsumla beraber 5.000,00 TL ve üzeri olursa)
3.Komisyoncunun
defter tutan tüccardan komisyon karşılığı satış için mal alışı.
Sevkiyatçı A, Mersin
toptan sebze ve meyve halinden 10 000 kg
patlıcanı kilogramı 0,60 TL den
6.000,00 TL ye satın almıştır.
Komisyoncunun sattığı bu mal defter tutan üretici olmayan gerçek usülde vergilendirilen mükellefe aittir. (MÜKELLEF HAL KAYIT SİSTEMİNE BİLGİ
VERMİŞTİR.) Bu durumda komisyoncu,
faturasını 6.000,00 TL + %1 KDV olarak kesecektir. (KDVK
Mad.28/6)
+SEVKİYATÇI VEYA
TÜCCARA MAL SATIŞI
Komisyoncu bu satış ile ilgili üretici olmayan gerçek usulde
vergilendirilen (Tüccar) mükelleften % 8 Komisyon + % 18 KDV hesaplamıştır.
----------------------------
/
----------------------------------------
125.02 Tüccar Malı Alıcıları 6.000.-
125.04 % 1 KDV 60.-
600 Kom.
Geliri 480.-
391.01 % 18
KDV 86.40
325.02 Tüccar
Malı Alacağı 5.433.60
325.03 Tüccar
satışı KDV 60.-
----------------------------
/
----------------------------------------
Komisyoncu BS
Bildiriminde mal satışını hal
rüsumu dahil olarak bildirecektir. (Mal satış hal rüsumla beraber 5.000,00 TL
ve üzeri olursa)
Bu satıştan Hal Rusumu alınmamıştır. Çünkü Hal Kayıt
sistemine bildirilmiştir. Tüccar malı olduğu için de Zirai stopaj ve Bağ-Kur
kesintisi yapılmamıştır.
+SEVKİYATÇI VEYA
TÜCCARIN MAL ALIŞI
----------------------------
/
----------------------------------------
153.01.Tic mallar. HS. 6.000,00 TL
191 HS.
60,00 TL
320 HS. (336 HS.) 6.060,00 TL
----------------------------
/
----------------------------------------
Sevkiyatçı BA Bildiriminde mal alışını hal rüsumu dahil olarak bildirecektir. (Mal
alış hal rüsumla beraber 5.000,00 TL ve üzeri olursa)
B. SEVKİYATÇI VEYA
TÜCCARIN MUHASEBE İŞLEMLERİ
Tüccarın mal satışı
(Manav,bakkal vb..)
----------------------------
/
----------------------------------------
100/102/103
600,01.yurt içi sat
600,02.Belediye rüsumu
391,01.mal
KDV
391,02.Rüsum KDV
----------------------------
/
----------------------------------------
1.Sevkiyatçınındirekt
defter tutmayan müstahsilden komisyon karşılığı satış için mal alışı
Sevkiyatçı hal dışındaki ve defter tutmayan müstahsilden
10.000,00 TL lik sebze meyve
almıştır.
Sevkiyatçı satın aldığı bu mal için müstahsil makbuzu
düzenleyecektir.
Bu mal alışını ticaret borsasından tescil ettirirse %2 zirai
stopaj ödenecektir.
Tescil ettirmezse %4 zirai stopaj ödenecektir.
+MAL ALIŞI
----------------------------
/
----------------------------------------
153 HS. 10.000,00 TL
360 HS. ZİRAİ STOPAJ (%2) 200,00 TL
361 HS. ÇİFTÇİ BAĞKURU (%1)
Muaf değilse) 100,00 TL
320 HS. MÜSTAHSİL
9.700,00 TL
----------------------------
/ ----------------------------------------
+ÖDEME KAYDI
----------------------------
/
----------------------------------------
320 HS. MÜSTAHSİL
9.700,00
103 HS. (102 HS.) 9.700,00 TL
----------------------------
/ ----------------------------------------
2.Sevkiyatçının
direkt defter tutan müstahsilden komisyon karşılığı satış için mal alışı
-Hal dışından mal alımı % 8 KDV’ye tabidir.
Sevkiyatçı hal dışındaki ve defter tutan müstahsilden
10.000,00 TL lik sebze meyve almıştır.
Malı satan çiftçi sevkiyatçıya fatura
düzenleyecektir. Bu mal alışını ticaret borsasından tescil
ettirirse
%2 zirai stopaj ödenecektir. Tescil ettirmezse %4 zirai stopaj ödenecektir.
----------------------------
/ ----------------------------------------
153 HS.
10.000,00 TL
191 HS. (%8)
800,00 TL
360 HS. ZİRAİ STOPAJ
200,00 TL
361 HS.
ÇİFTÇİ BAĞKUR 100,00 TL
320 HS. MÜSTAHSİL
10.500,00 TL
----------------------------
/
----------------------------------------
3.Sevkiyatçının direk
olarak (komisyoncudan değil) gerçek usülde kdv ye tabi ticari kazanç mükelleflerinden mal satın alması:
Sevkiyatçı hal dışındaki gerçek usülde kdv ye tabi mükelleften 10.000,00 TL lik sebze meyve
almıştır.
Malı satan mükellef sevkiyatçıya fatura düzenleyecek ve %8 kdv uygulayacaktır.
Bu durumda
sevkiyatçının muhasebe kaydı şöyle
olacaktır:
----------------------------
/
----------------------------------------
153 HS. 10.000,00
TL
191 HS. 800,00
TL
320 HS. 10.800,00 TL
----------------------------
/
----------------------------------------
B.1.Sevkiyatçıdan
gelen malların komisyoncu tarafından
satış işlemleri
Komisyoncu
kendisine gelen bu malları marketlere, manavlara, gerçek usülde defter
tutan mükelleflere ve diğer kişilere
satar.
Bu malı
sattığında komisyoncu KENDİ SATIŞ FATURASINI düzenler.
Bu faturanın alt
kısmında dipnot olarak ‘BU MALLAR
KOMİSYONCU SIFATIYLA SATILMIŞTIR’
ibaresi bulunur.
Komisyoncu bu
malları gerçek usüle tabi mükelleflere sattığında %1 kdv uygular, diğerlerine sattığında %8 kdv uygular.
BS
yönünden ise komisyoncu kendi satış
faturasındakileri dikkate alarak beyan eder.
Komisyoncu sevkiyatçıdan gelen malları satışından itibaren
7 GÜN içerisinde sevkiyatçıya malların
satışı, bu satışın masrafları ve komisyon bedelini gösteren faturayı düzenler. Bu fatura iki
kısımdan
oluşur:
1. Kısım; malların satış bedelini, cinsini,miktarını,birim
fiyatını gösterir.
2. Kısım; sol tarafta masraf ve kesintileri gösterir.
FATURANIN
1.KISIMDAKİ SATIŞ
BEDELİNİN
TOPLAMINA %1 VE VARSA % 8 KDV
İLAVE EDİLİR.
BU GENEL TOPLAM SEVKİYATÇININ
KOMİSYONCUDAN ALACAĞI BRÜT
TUTARI GÖSTERİR.
FATURANIN
2. KISMINDA İSE NAKLİYE BEDELİ +
NAKLİYE KDVSİ + HAMALİYE +
KOMİSYON +
KOMİSYON KDVSİ
YAZILIR VE
TOPLANIR.
1.Kısım toplamından
2. Kısım toplamının çıkarılması
sonucu, sevkiyatçının
komisyoncudan alacağı net tutar
hesaplanmış olur.
Komisyoncu BA formunda 1.
Kısımdaki satış bedelini bildirir. Sevkiyatçı ise bu bedeli BS
formunda bildirir.
Komisyoncunun aldığı komisyon miktarı 5.000,00 TL ve üzeri olursa komisyoncu bunu BS formunda
bildirir. Sevkiyatçı ise bunu BA formunda bildirir.
1.Sevkiyatçının
komisyoncu vasıtasıyla mal sattırdığı
durumlar ile ilgili uygulama örneği
Sevkiyatçı A, komisyoncuya sebze meyvelerini satılmak üzere
göndermiştir.
Komisyoncu bu malların 10.000,00 TL lik
kısmını artı %1 kdv ile ve 1.000,00 TL lik
kısmını ise artı %8 kdv ile satmıştır.
Komisyoncu %8 komisyon +
%18 kdv almıştır.
1.000,00 TL + %18 Nakliye bedeli ödemiştir. (Bu nakliye faturası sevkiyatçı
adına kesilmiştir.)
Ayrıca 50,00 TL de hamaliye bedeli ödemiştir.
Sevkiyatçı A’nın
muhasebe kaydı şöyle olacaktır:
----------------------------
/
----------------------------------------
120 HS. 11.180,00
TL
600
HS. 10.000,00 TL
391 HS. 100,00 TL
600
HS. 1.000,00 TL
391
HS. 80,00 TL
----------------------------
/
----------------------------------------
760HS.) (Komisyon
bedeli) 880,00 TL
191 HS. (Komisyon Kdvsi) 158,40 TL
760HS.) (Nakliye
bedeli) 1.000,00 TL
191 HS. (Nakliye
Kdvsi) 180,00 TL
760 hs.) (Hamaliye bedeli) 50,00 TL
120
HS. 2.268,40 TL
----------------------------
/
----------------------------------------
102 HS.
8.911,60 TL
120HS. 8.911,60 TL
----------------------------
/
----------------------------------------
NOT: Eğer nakliyeci nakliye faturasını sevkiyatçı adına
değil de komisyoncu adına düzenlerse yapılan kayıtlar şu şeklide olacaktır:
Komisyoncunun
yapacağı nakliye gideri ve geliri kaydı:
----------------------------
/
----------------------------------------
740 HS. 1.000,00 TL
191 HS. 180,00 TL
320 HS. (Nakliyeci) 1.180,00
TL
----------------------------
/
----------------------------------------
Komisyoncu
sevkiyatçıya bu nakliye giderinden dolayı bir yansıtma faturası kesecektir. Bu
durumda komisyon faturasının 2. Kısmında bunu masraf olarak gösteremeyecektir.
Ve bu yansıtma faturasını komisyoncu gelirine kaydetmek durumundadır.
Bunun için şöyle bir
kayıt yapacaktır:
----------------------------
/
----------------------------------------
120 HS.
Sevkiyatçı 1.180,00 TL
600
HS. 1.000,00 TL
391 HS. 180,00 TL
----------------------------
/
----------------------------------------
Sevkiyatçının yapacağı nakliye gideri
kaydı:
Komisyoncunun
sevkiyatçıya kestiği nakliye yansıtma faturasına istinaden sevkiyatçının
yapacağı nakliye gideri kaydı şu şekilde olacaktır:
---------------------------- /
----------------------------------------
760 HS.1.000,00 TL
191 HS. 180,00 TL
320HS. 1.180,00 TL
---------------------------- /
----------------------------------------
KAYNAKLAR:
*Açıklamalı ve uygulamalı kdv.2009.YMM.NURİ DEĞER.
*MERSİN SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI,Hal
muhasebesi konulu sunum.
*MALİYE BAKANLIĞI,Özelge ve tebliğleri
DİĞER YAZILARI