İşte hafta tatili hakkında her şey
Çalışanlar, dinlenmek, ailesine vakit ayırmak, yaşamını sürdürebilmek için gerekli işleri yapmak için hafta tatili kullanmak zorundadır. Dinlenme hakkı Anayasamızda düzenlenmiş bir hak olarak, özel koruyucu düzenlemelere kavuşturulmuştur. Değişen çalışma ilişkileri ile hafta tatilinin günü değişse de kullanılması ve işveren tarafından da kullandırılması zorunludur. Tarafların iradelerinden bağımsızdır.
Hafta tatilinin devamlı şekilde aynı günde kullandırılması zorunlu olmadığı gibi pazar günü kullandırılması da kural olarak zorunlu değildir. İşveren işin gereğine göre hafta tatilinin günü değiştirme hakkına sahiptir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, iki hafta tatili arasında en fazla altı gün olmasıdır. Dolayısıyla, değişiklik yapılırken hafta tatilinin öne çekilerek değiştirilmesi gerekmektedir.
İşçi onayı geçersiz
İşçilerin hafta tatilinde çalışmayı kabul ettiklerine dair onaylar gerek iş sözleşmeleri ile gerekse diğer iç hukuk kaynakları ile zaman zaman işverenlerce alınmaktadır. Fakat dinlenme hakkı işçinin onayıyla dahi vazgeçemeyeceği bir hak olup, işverenin bu yönde aldığı onaylar geçerlilik taşımamaktadır. Dolayısıyla, işçinin onay vermiş olması hafta tatilinin kullandırılmaması için bir gerekçe olmayacaktır.
Bu kadar katı bir hak olmasına rağmen birçok işçinin hafta tatilinde çalıştığı bilinen bir gerçek. Yargıtay da bu gerçekten hareketle hafta tatilinde çalıştırmanın yasak olduğunu belirttikten sonra işçinin çalışmasının karşılıksız kalmaması gerektiğini vurguluyor. Hafta tatilinde çalışan işçinin fazla çalışma ücretine hak kazanacağını belirtiyor.
Ücret nasıl hesaplanır?
İşçinin gerek çalışmaksızın hak kazanacağı, gerekse çalışması nedeniyle fazla çalışma ücreti olarak hak kazanacağı hafta tatili ücretleri çalışılan dönem ücreti üzerinden hesaplanır. Dava yoluyla geriye dönük taleplerde son ücrete göre hesaplama yapılmaz. Yargıtay’a göre; hafta tatili ücretlerinin hesabı için işçinin son ücretinin bilinmesi yeterli olmayıp, istek konusu dönem içinde işçi ücretlerinin miktarı da belirlenmeli. İşçinin geçmiş dönemlere ait ücretinin belirlenememesi halinde bilinen ücretin asgari ücrete oranı yapılarak bilinmeyen ücretin buna göre tespiti de kabul görmektedir.
7.5 saatlik ücret kadar
Hafta tatilinde işçiye çalışmaksızın ücret ödenmesi zorunlu. Hafta tatili ücreti işçinin çıplak bir günlük ücretidir. İşçi saat ücretiyle çalışıyorsa hafta tatili ücreti işçinin 7.5 saatlik ücreti kadardır. Fakat işçinin ücreti aylık maktu bir tutar belirlenmişse, işçinin hafta tatili ücreti bu ücrette yer aldığından ayrıca hesaplanarak ödenmez.
Biriktirip sonra kullanılamaz...
Kanun 7 günlük bir zaman diliminde en az 24 saat dinlenmeyi aradığından, iki hafta tatili arasında 7 veya daha uzun bir sürenin olması, hafta tatilinin kullandırılmadığı anlamına gelecektir. Konuyla bağlantılı bir Yargıtay kararında, çalışana hafta tatili karşılığında ilerleyen günlerde izin verilmesinin hafta tatilinin kullandırıldığı anlamına gelmeyeceği açıkça vurgulanmıştır.
Yargıtay yakın tarihli bir kararında ise, “Hafta tatili izinlerinin işçinin dinlenme hakkına ilişkin olması sebebiyle, hafta tatili izninin yasal düzenlemenin amacına aykırı şekilde toplu olarak kullandırılamayacağına” hükmetmiştir. Fakat kararın ilerleyen bölümünde, toplu olarak kullandırılan iznin ücretinin hafta tatilinde yapılan çalışmanın ücretinin üçte ikisini karşıladığı, üçte birlik bölümün hafta tatilinde çalışma ücreti olarak belirlenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu şekilde Yargıtay hafta tatilinde çalışmaya karşılık işçiye ödenecek fazla çalışma ücretinin bir günlük kısmının verilen izinle karşılandığını, sadece geriye kalan 0.5’lik bölümün ödenmesi gerektiğine karar vermiştir.
Giriş çıkış kaydına bakılır
Yargıtay’a göre, hafta tatillerinde çalışıldığının ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Hafta tatilinde çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir.
CEM KILIÇ
https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cem-kilic/iste-hafta-tatili-hakkinda-her-sey-6642083