İşyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği açısından acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalışmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve bu konularda görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi ile ilgili işverenlere birtakım yükümlülükler öngörülüyor. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde idari para cezaları uygulanıyor.
1 Ekim 2021 tarihinde yapılan değişikliklerle birlikte işyerlerinde acil durumlar uygulamasında değişiklikler yapıldı. Bahse konu değişiklikler, bu yazımızda değerlendirildi.
İŞVERENLERİN SORUMLULUKLARI
İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek veya işyerini dışarıdan etkileyebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, zehirlenme, salgın hastalık, radyoaktif sızıntı, sabotaj ve doğal afet gibi ivedilikle müdahale gerektiren olaylar, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uygulamasında acil durum kabul ediliyor.
Bu durumlarda hem işveren hem de çalışanlar için birtakım yükümlülükler öngörülüyor. Buna göre işverenlerin; çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek, muhtemel acil durumları belirlemeleri zorunlu bulunuyor. Ayrıca:
Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri almaları,
Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapmaları,
Acil durum planlarını hazırlama ve tatbikatların yapılmasını sağlamaları,
Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirmeleri ve her zaman hazır bulunmalarını sağlamaları,
Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapmaları,
Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin, koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapmaları,
Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları, müşteri ve ziyaretçiler ile işyerinde toplantı, seminer, konferans ve eğitim gibi toplu halde gerçekleştirilen faaliyetler için bulunan katılımcılar ve diğer kişilerin tahliye planı, kaçış yolları, toplanma yerleri ve acil durum ekipleri hakkında bilgilendirilmesini sağlamaları,
Acil durumlarda kullanılacak kişisel koruyucu donanımların ve müdahale ekipmanlarının işyerinde belirlenmiş acil durumlara ve acil durum ekiplerinin görevlerine uygun olmasını sağlamaları gerekiyor. Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalışanların sorumluluklarının işverenlerin yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığının altını çizelim.
ACİL DURUM PLANLARI GÜNCELLENMELİ
1 Ekim 2021’de yapılan değişikliklerle birlikte işverenlerin hazırlaması gereken ‘Acil Durum Planı Formu’nun bir örneği, asgari şartları belirleyerek uygulama standardını oluşturmak adına Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe ilave edildi. Bu form esas alınarak acil durum planlarının revize edilmesi işverenlerin lehine olacak.
İşyerlerindeki mevcut acil durum ekipleri ve dokümanları 6 ay geçerli olup, bu süre zarfında, yeni ekiplere uygun olarak görevlendirmeler ve dokümanların güncellenmesi sağlanmalı.
Küçük işyerlerinde acil durum ekiplerinin oluşturulmasını kolaylaştırmak amacıyla söndürme, kurtarma ve koruma ekiplerinin tamamı için en az 1 çalışanın görevlendirilmesi hususu, tehlike sınıfı ayrımı yapılmaksızın 10’dan az çalışanı olan tüm işyerlerine yaygınlaştırıldı. Ayrıca acil durum ekiplerinde görevlendirilen çalışanlara, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak verilecek eğitimlerin kimler tarafından verilebileceği belirtildi.
İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar belirlenirken, risk değerlendirmesi sonuçlarının yanı sıra yangın ve patlama, tehlikeli kimyasal, biyolojik, radyoaktif ve nükleer maddelerden kaynaklanan yayılım, zehirlenme ve salgın hastalık, doğal afetler ile sabotaj ihtimali de dikkate alınacak.
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan ekipler ile İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan acil durum ekipleri uyumlu hale getirildi.
İşyerlerinde bu kapsamda; söndürme, kurtarma ve koruma, ilk yardım konularında gerekli donanıma sahip yeterli sayıda çalışandan oluşan ekiplerin görevlendirilmesi gerekmekte olup bu yükümlülük işverene aittir.
Son olarak, acil durum planı hazırlarken kullanılabilecek örnek form, tatbikat formu hazırlarken kullanılabilecek örnek form ve acil durum ekiplerinin görevlendirilmesine ilişkin örnek tabloların ‘İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik’ ekine ilave edildiğini hatırlatalım. Söz konusu form ve tabloların, bu örneklerle güncellenmesi muhtemel denetimlerde idari para cezalarının bertaraf edilmesi açısından büyük önem taşıdığını belirtelim.