COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE YENİ PARA CEZALARINA DİKKAT!..
Son bir kaç aydır çalışma hayatına ilişkin yoğun bir mevzuat değişikliği yaşıyoruz. Bu süreçte birçok torba kanun, genelge ve usul-esas yayınlandı. Dolayısıyla hem işverenler hem de çalışanlar süreci takip etmekte zorlanıyorlar ve kafalardaki soru işaretleri çoğalıyor.
Pandemi sürecinde işverenler için önemli olan hususlardan birisi de getirilen yeni kurallara uyulmaması halinde uygulanacak idari para cezaları.
İş Sözleşmesinin Feshinde Para Cezası
Pandemi sürecinde getirilen en önemli düzenlemelerden birisi işverene getirilen iş sözleşmesi fesih yasağı. 7244 sayılı Torba Yasa ile getirilen bu düzenlemeye göre, İş Kanunu kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, 17/04/2020 tarihinden itibaren üç ay süreyle ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemeyecek. Cumhurbaşkanı söz konusu üç aylık süreyi altı aya kadar uzatmaya yetkili.
Burada önemli olan ve dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi fesih yasağının sadece İş Kanunu kapsamında olanları değil, Borçlar Kanunu ve özel iş kanunları kapsamındaki iş sözleşmesi fesihlerini de kapsıyor olması. Buna göre örneğin, deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar, 50’den az çalışanı olan tarım orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde çalışanlar, ev hizmetlerinde çalışanlar, profesyonel sporcular için de fesih yasağı geçerli.
Diğer bir önemli nokta ise fesih nedeni ile ilgili. Şayet işveren iş sözleşmesini ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık nedeniyle feshetmişse fesih yasağına uyulmamasından bahsedilemeyecek. Ancak çalışan bu sebebe karşı çıkarak işe iade davası açar ve sonunda davayı kazanıp işe iade olunursa işverene geçmişe dönük olarak idari para cezası kesilmesi söz konusu olacak.
Şayet işveren veya işveren vekili bu hükümlere aykırı olarak iş sözleşmesi feshederse, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilecek. Buna göre fesih yasağına uyulmaması halinde sözleşmesi feshedilen işçi başına 2.943 TL idari para cezası ödenmesi gerekecek.
Burada hemen hatırlatalım ki, bu süreçte işçi çalıştıramayacak olan ancak fesih yasağına da aykırı hareket etmek istemeyen işverenler 17/04/2020 tarihinden itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işçiyi ücretsiz izne ayırabilecek. Cumhurbaşkanı söz konusu üç aylık süreyi altı aya kadar uzatmaya yetkili. Ayrıca bu kapsamda ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı da vermeyecek.
Ücretsiz İzinde Para Cezası
Pandemi sürecinde getirilen bir diğer yaptırım uygulaması ise ücretsiz izinde çalıştırılan işçilerle ilgili. Bilindiği üzere 7244 sayılı Torba Kanun gereğince, 17/04/2020 tarihinde iş sözleşmesi bulunmakla birlikte işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilip işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve yukarıda değindiğimiz üç aylık süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği verilecek.
Şayet ücretsiz izne ayrılıp nakdi ücret desteği alan işçi işveren tarafından çalıştırılır ve bu durum tespit edilirse işverene idari para cezası uygulanacak. Buna göre, ücretsiz izne ayrılarak söz konusu nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak. Buna göre çalıştırma yasağına uyulmaması halinde çalıştırılan işçi başına çalıştırıldığı her ay için 2.943 TL idari para cezası ödenmesi gerekecek.
Bunun yanı sıra ücretsiz izinli olarak gösterilen işçinin çalıştırılması nedeniyle geçmişe dönük ek mahiyette prim belgesi verilecek ve bunun için idari para cezası ödenecek. Bu durum denetim sonucu tespit edilmişse işverene kayıt/belge geçersizliği nedeniyle de idare para cezası kesilmesi söz konusu olacak.
Ayrıca böyle bir durumun tespiti halinde ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.