Muhasebe mesleğinin işletmeler için ne kadar önem arz ettiği, işletme yönetimi için hayatta kalma ve kar etme unsurları anlamında olmazsa olmazı muhasebedir. Bu bağlamda, muhasebede, meslektaşlarımıza bir yol haritası olması anlamında bilgileri sunmak gerekirse;
1- MUHASEBE NEDİR?
Ticari bir işletmenin günlük finansal hareketlerini,
• Belgelemek,
• Kaydetmek,
• Sınıflandırmak,
• Özetlemek,
• Raporlamak suretiyle yetkili kişilere ve kurumlara sunulan, sistemli bilgilerin bütünüdür.
2-MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI NELERDİR?
Muhasebenin temel kavramları şunlardır :
1. Sosyal Sorumluluk Kavramı,
2. Kişilik Kavramı,
3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı,
4. Dönemsellik Kavramı,
5. Parayla Ölçülme Kavramı,
6. Maliyet Esası Kavramı,
7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,
8. Tutarlılık Kavramı,
9. Tam Açıklama Kavramı,
10. İhtiyatlılık Kavramı,
11. Önemlilik Kavramı,
12. Özün Önceliği Kavramı.
1. Sosyal Sorumluluk Kavramı
Bu kavram, muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir.
Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüstdavranılması gereğini ifade eder.
Sosyal sorumluluk kavramının dikkate alınmadığı bir muhasebe uygulamasında, diğer kavram ve ilkeler anlamını yitirir. Bu durum mikro düzeyde işletmeler, makro düzeyde ise genel ekonomik durum üzerinde önemli aksaklıklar (örneğin gelir dağılımının bozulması, olmayan refahın bölüşümü vb.) oluşturur.
2. Kişilik Kavramı
Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.
3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı
Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşam süreleriyle bağlı değildir. İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur.
4. Dönemsellik Kavramı
Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.
Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.
Olağan koşullarda, vergi idaresi, bir muhasebe dönemini, bir takvim yılı olarak (1.1.X - 31.12.X) belirlemiştir. Bunun dışında kalan özel dönemler işin niteliğine göre belirlenir. Bu tür özel dönemlere, bazı tarım işletmeleri ile inşaat işletmelerini örnek olarak verebiliriz.
Dönemsellik kavramı ayrıca, dönem kar veya zararının doğru saptanabilmesi açısından, gelir ve giderlerle ilgili olmak üzere, her dönemin gelirinin, o dönemin gideri ile karşılaştırılması gerektiğini de anlatır.
5. Parayla Ölçülme Kavramı
Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder.
Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.
Murat TEKİN
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
İLKSAN Mali Genel Müdür Yardımcısı
MEB İLKSAN