Müstahsil makbuzu fatura yerine geçer mi?

Müstahsil makbuzu

Bilindiği gibi, müstahsil makbuzu 213 sayılı VUK’nun 235. maddesi hükmüne göre düzenlenmektedir.

Madde hükmüne göre,

“(4444 sayılı Kanunun 13/C-5 maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 14.8.1999) Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve (****) defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler (4369 sayılı Kanunun 81/A-9 uncu maddesiyle değiştirilen ibare Yürürlük: 29.7.1998) gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden(*****) satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalıyarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya mutavassıt tarafından alındığı takdirde makbuz bunlar tarafından tanzim ve imza olunur.

Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir.

Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer.

Müstahsil makbuzunda en az aşağıda yazılı bilgiler bulunur:

Makbuzun tarihi;

(2365 sayılı Kanunun 38'inci maddesiyle değişen bent) Malı satın alan tüccar veya çiftçinin soyadı, adı unvanı ve adresi;

Malı satan çiftçinin soyadı, adı ve ikametgahı adresi;

Satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli;

Bu Maddede yazılı makbuzlar hiçbir resim ve harca tabi değildir.

(2365 sayılı Kanunun 38'inci maddesiyle eklenen fıkra) Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir”

Öte yandan, müstahsil makbuzu çiftçiden avans üzerine yapılan alımlarda makbuz alım esnasında alım tarihine göre düzenlenir. Ön ödemelerde müstahsil makbuzu düzenlenmez.

Müstahsil makbuzu sadece ve sadece tarımsal ürünlerin alımı sırasında tüccar tarafından düzenlenir. Düzenlenen makbuz çiftçi veya onun bir adamı veya aracısı tarafından alındığı takdirde müstahsil makbuzu birlikte imza altına alınır.

Müstahsil makbuzlarında çiftçinin mutlak surette TC nosu yer almalıdır.

Tarımsal ürünlerin dışında çiftçilere herhangi bir hizmet yaptırılması halinde müstahsil makbuzu düzenlenmez. Bunun yerine, “gider pusulası” düzenlenilerek gerekli ödeme yapılır.

Müstahsil makbuzu üzerinde KDV gösterilmez. Sadece, zirai stopaj yer alır. Ayrıca, çiftçinin sosyal güvenliği yoksa SGK kesintisi yapılır. Yapılan bu kesintiler çiftçinin emekli olabilmesi için ileride emeklilik sırasında dikkate alınır. Tarımsal kesintilerle ilgili SGK tarafından yayımlanan 2.7.2013 gün ve 2013/27 sayılı genelgede ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır. SGK kesintisi tarımsal faaliyette bulunanlardan tüccarın satın aldığı ürün bedelleri üzerinden brüt tutar x %1 olarak kesilir. Bu kesinti 31.12.2013 tarihine kadar %1 olup, 1.1.2014 tarihinden sonra ise, %2 olarak sürdürülecektir.

Müstahsil makbuzları asgari iki nüsha düzenlenir. Düzenlenen makbuzlar seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. [1]

Müstahsil makbuzları 213 sayılı VUK kapsamında düzenlenen anlaşmalı matbaalar veya noterlerde tasdik ettirilerek kullanılması zorunludur. Bu makbuzlar fatura ve fatura yerine geçen benzeri kıymetli evrak hükmündedir. Asıl müstahsil yerine başka kişi veya kimseler adına fiktif olarak düzenlenen makbuzlar yanıltıcı belge hükmündedir. Yanıltıcı olarak düzenlenen müstahsil makbuzları hakkında 213 sayılı VUK’nun 359. maddesine göre işlem tesis edilebilir. Müstahsil makbuzları kapsamındaki ödemelerin peşin olarak o esnada çiftçiye ödenmesi zorunludur. Makbuz bedelleri çiftçinin varsa banka hesabına havale de yapılabilir.

[1] Bkz. VUK GT:141,159,164, GVK GT:215

Av. Nazlı Gaye Alpaslan

HÜRSES