Prim borcu nedeniyle durdurulan sigortalılık süresi ihya edilirken vergi avantajına dikkat!
BAĞ-KUR prim borcunu zamanında ödeyemediği için sigortalılık süresini dondurarak borcunu sildirmiş olan esnaf, prim borçlarını ödedikleri takdirde durdurulmuş olan sigortalılık sürelerini yeniden aktif hale getirebilirler. Ödedikleri toplu primleri o yılın kazancından indirerek vergi avantajından da yararlanabilirler. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, yüz binlerce 4/b’li sigortalıyı ilgilendiren, durdurulan sigorta sürelerinin ihyasıyla ilgili önemli ayrıntıları yazdı
/b’li (BAĞ-KUR’lu) okurlardan zaman zaman, “Prim borçları silinebilir mi?” şeklinde sorular geliyor. Prim borçlarının silinmesi konusunda genel bir düzenleme bulunmuyor. Sık sık çıkartılan borçların yapılandırılmasına ilişkin düzenlemelerde gecikme faiz ve cezalarının enflasyona endekslenmesi şeklinde ödeme kolaylıkları sağlanıyor.
Buna karşılık, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 2008 yılında çıkartılırken, yasanın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla beş yıldan uzun süredir ödenmeyen BAĞ-KUR prim borçları silindi. 2015 ve 2018 yıllarında çıkartılan kanunlarla ise 12 aydan fazla prim borcu olanların borçları silindi. Her üç düzenleme de belli sürelerle sınırlı olarak birer defalığına uygulandı. Bu düzenlemelerin özelliği, silinen prim borçlarını kapsayan sigortalılık sürelerini de dondurmuş olması. Bu süreler bir anlamda yok sayılıyor. Örneğin, 1 Ocak 1990 tarihinde BAĞ-KUR tescili yaptıran esnaf 2001 krizi dolayısıyla 2001-2002 yıllarına ait primlerini ödeyemedi ise bu döneme ait prim borçları silindi. 2001-2002 arasındaki sigortalılık süresi de yok sayıldı.
Kanuna göre, 2008, 2015 ve 2018 yıllarındaki geçici düzenlemeler uyarınca silinen prim borçlarını sonradan ödeme hakkı bulunuyor. Esnafın kendisi veya ölümü halinde hak sahipleri, prim borcunu ödedikleri takdirde, sigortalılık süreleri ihya edilir, yani canlandırılarak eski haline getirilir.
İhya sırasında primler, ödemenin yapıldığı tarihteki asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında, kendilerinin belirleyeceği tutar üzerinden ödenir.
İHYA İÇİN PRİM BORCUNUN TAMAMI ÖDENİR
İhya edilecek süreler belirlenirken durdurulan sürelerin tamamı dikkate alınıyor. Hesaplanan ihya borç tutarının tamamının, borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmesi halinde, bu süreler emeklilik hesabında değerlendirilir.
Kişi ihya başvurusunda bulunduktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) da prim borcunu hesaplayıp tebliğ ettiği halde borcun tamamı üç ay içinde ödenmezse bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez. Ödemenin eksik yapılması halinde ise yatırılan tutar faizsiz olarak iade edilir. Fakat, ödemeyi yapamadığı için ihya başvurusu geçersiz hale gelen kişiler daha sonra yeniden ihya talebinde bulunabilirler.
Aynı kişinin örneğin hem tarım BAĞ-KUR’lusu, hem de esnaf BAĞ-KUR’lusu olduğu dönemden silinmiş prim borcu varsa, bunlardan sadece biri için ihya başvurusunda bulunabilir. Böylece, emekliliği için yeterli ise daha az prim öder.
VERGİ AVANTAJINDAN YARARLANIN
Durdurulan sigortalılık sürelerinin ihya işlemini çalışırken yapanlar vergi avantajından yararlanırlar. İhya edilen sürelere ait BAĞ-KUR primleri, ödemenin yapıldığı yıla ait beyan edilen gelirden indirilebilir. Yukarıdaki örnekte yer alan kişi 2001-2002 yıllarına ait primleri bu yıl asgari ücret üzerinden ödemek isterse bir ay için 1.018 TL, 24 aylık dönem için de 24.450 TL prim ödemek zorunda. Bu kişi, 2020 yılı kazançlarına ilişkin gelecek yıl beyanname verirken ihya primi ödemelerini gelirden indirebilir. Böylece daha az vergi öder.
BAĞ-KUR’DAN 4/A’YA GEÇENE VERGİ İNDİRİMİ YOK
BAĞ-KUR kapsamında çalışırken işleri bozulduğu için primlerini ödeyemeyen ve prim borcu silinen bir vatandaş, daha sonra 4/a (SSK) statüsünde işçi olarak çalışmaya başladı. SSK’dan emekli olabilmek için durdurulan sigortalılık süresini, 51 bin lira prim ödeyerek ihya eden vatandaş, bu primleri ücret üzerinden ödediği gelir vergisi matrahından düşüp düşemeyeceğini Hazine Maliye Bakanlığı’na sordu. Bakanlıktan verilen özelgede, ihya edilen süre BAĞ-KUR kapsamında olduğu için primlerin ücret gelirinde vergi matrahından indirilemeyeceği belirtildi. Aynı vatandaş BAĞ-KUR kapsamında çalışmaya devam ediyor olsaydı beyanname doldururken gelirden indirebilecekti.
Habertürk