Prim ve Diğer Alacaklarda 6183 ve 5510 Sayılı Yasaların Değerlendirilmesi

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanunun 1.maddesinde;

"Devlete, il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli; gecikme zammı, faiz gibi fer'i amme alacakları ve aynı idarelerin sözleşmeden, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur." hükmü yer almaktadır. 

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 88. maddesinde ise" Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanunun 51 inci, 102 nci ve 106 ncı maddeleri hariç, diğer maddeleri uygulanır." denilmektedir. 

Yukarıda da değinilen ve 5510 Sayılı kanunda prim ve diğer  alacaklar yönünden uygulama yeri olmayan üç maddenin içeriği önem arz etmektedir.

6183 sayılı kanunun 51. maddesinde (Gecikme Zammı, Nispet ve Hesabı) ; Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı % 4 oranında gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesap edilir. ( 30/12/2019 tarihli ve 30994 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1947 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile birinci fıkrada yer alan gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı uygulanmak üzere %1,6 olarak belirlenmiştir.) denilmiş olsa da bu hüküm 5510 sayılı kanun için geçerli değildir. Nitekim 5510 sayılı kanunun 89. maddesinin ikinci fıkrasında "Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanır. Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır." denilmektedir. 

Bu hükümlerden de anlaşılacağı üzere Sosyal Güvenlik Kurumunun prim ve diğer alacaklarının yasal süresi içinde ödenmediği veya eksik ödendiği durumlarda 6183 sayılı kanunun 51. maddesine göre değil 5510 sayılı kanunun 89. maddesine göre işlem yapılacaktır. 

6183 sayılı kanunun 102. maddesine ( Tahsil Zamanaşımı)  bakacak olursak; "Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar." denilmiş ve para cezalarına ait hususi kanunlarındaki zamanaşımı hükümlerinin saklı olduğu belirtilmiştir. 

5510 sayılı kanunun 93. maddesinin ikinci fıkrasında ise kurumun prim ve diğer alacaklarının ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak 10 yıllık zamanaşımına tabi olduğu, kurumun prim ve diğer alacakları; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir. 6183 sayılı kanunda 5 yıl olan zamanaşımı süresinin 5510 sayılı kanunda 10 yıl olduğu görülmektedir. 

Örneğin: XYZ Ltd. Şti. 2019 Eylül ayı Aylık Prim ve Hizmet Belgesini süresi içinde beyan etmiştir. Bunun için son ödeme tarihi 31.10.2019 tarihidir. İşyeri bu tarihte ödeme yapmamışsa zamanaşımı süresi takip eden takvim yılı olan 2020 yılı başından başlayarak 10 yıldır. Yani bu süre 01.01.2020 tarihinde başlayıp 31.12.2029 tarihinde sona erecektir. 

5510 sayılı kanunda uygulanmayan bir diğer madde ise 6183 sayılı kanunun 106. maddesidir. Söz konusu madde hükmünde tahsil imkansızlığı sebebiyle terkin işleminden bahsedilmektedir. Burada amme alacağının tahsil edilmesi için yapılacak olan giderlerin alacaktan fazla olması durumunda zamanaşımı süresi beklenmeden silinebileceği yer almaktadır. Oysa ki 5510 sayılı kanunda böyle bir hüküm bulunmadığından bu uygulama söz konusu kanun için geçerli değildir. 

KAYNAKÇA : 

1- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 

2- 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanun