Vergi uyuşmazlıklarında e-duruşma ihtiyacı

Vergi uyuşmazlıklarının da görül­düğü idari yargıya hakim ilkeler­den biri de “yazılılık” ilkesidir. Bu kapsamda, mahkemeye yöneltilen taleple­rin yazılı olarak yapılması gerekmektedir. Bununla birlikte, her ne kadar yazılılık il­kesi geçerli olsa da İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda (İYUK) “duruşma” ya ilişkin hususlarda düzenlenmiştir.*

Duruşma, tarafların iddia ve savunmala­rının anlaşılması ve adil yargılanma hakkı bakımından önemli bir araç işlevini gör­mekte, özellikle teknik ayrıntısı yoğun olan uyuşmazlıklarda konunun taraflarca kapsamlı biçimde ele alınmasına olanak sağlamaktadır.

İdari yargıda çeşitli yönleri açısından tartışmalı olan duruşmaya ilişkin önemli hususlardan biri de e-duruşmadır.

E-duruşmanın kapsamı

E-Duruşma sistemi avukatların bulun­dukları yerlerden online olarak taraf ol­dukları duruşmalara katılmalarını sağla­mak üzere kurulmuş bir sistemdir.

Hukuk Muhakemesi Kanunu’nun 149. maddesiyle birlikte ilk kez Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) hukuk mevzua­tında düzenlenmiştir. Teknik ayrıntılar ise yönetmelikle** düzenlenmiştir. Buna göre, SEGBİS “UYAP’ta ses ve görüntünün aynı anda iletildiği, kaydedildiği ve saklandığı Ses ve Görüntü Bilişim Sistemidir.”

İYUK çerçevesi

2019 yılında Kanunun 31.maddesinde yapılan değişiklikle ses ve görüntü nakle­dilmesi yoluyla duruşma icrasında Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümle­ri uygulanacağı kabul edilmiştir. Bununla birlikte, yasal zemine rağmen e-duruşma henüz hayata geçmemiştir. Konunun tek­nik bir uyum ve maliyet gerektirdiği yad­sınmamakla birlikte mahkeme sayısı bakı­mından adli yargı kadar geniş olmayan bir yargı kolunda daha kısa sürede uygulama­ya geçmesini beklemek makul olacaktır.

Duruşma zaptı

Medeni yargılama ve ceza yargılaması­nın aksine duruşmada bulunması zorun­lu olan zabıt katibi, idari yargı duruşma­larında bulunmaz. Ayrıca idari yargılama­da, duruşma sırasında tutanak tutulmasını gerektiren bir yasal düzenleme bulunma­maktadır.

Bununla birlikte, yönetmelik gereği*** duruşma tutanağının düzenleneceği, tu­tanaklarda duruşmada hazır bulunanların belirtileceği, bu tutanaklarda, ayrıca taraf ve vekillerinin iddia ve savunmaları ile du­ruşma safahatına ait kısa bir özet yazılaca­ğı düzenlenmiştir.

Usuli sorunları bertaraf etmek açısın­dan, e-duruşmanın uygulamaya geçirilme­si yargılama sırasında duruşma zaptı tutul­maması ile ilgili sorunları da ortadan kal­dıracaktır.

*İYUK, m. 17-19, m.31/1

**Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılık­ları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yü­rütülmesine Dair Yönetmelik (m.4)

*** Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin İdari İşler ile Yazı İşleri Hizmetlerinin Yü­rütülmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Yö­netmelik ( m. 69)