Yabancılara taşınmaz satışında yeni "değerleme raporu uygulama standardı" sıkıntı yarattı!
Bu düzenleme çok sorunlu bir mesaj veriyor. İstanbul'daki işlemler için Ankara'dan değerleme kuruluşu tayin edildiği söyleniyor!
Yabancıların özellikle vatandaş olmak için ülkemizde taşınmaz alımına yoğun ilgi gösterdiğini "250 bin dolara Türk vatandaşlığı" başlıklı yazımda irdelemiştim.
Vatandaşlık hakkından yararlanmak amacıyla taşınmaz edinimine yönelik başvurularda 250 bin USD değerinin tespiti için Sermaye Piyasası Kurulu'nca yetkilendirilmiş bir değerleme uzmanı tarafından taşınmazın piyasa değerini gösteren "taşınmaz değerleme raporu" ibraz edilmesi gerekiyor.
Bu zorunluluk "15/02/2019 tarih ve 2019/1 (1795) sayılı genelge" ve "30/05/2019 tarih ve 2019/5 (1799) sayılı genelge" ile getirildikten sonra, 22/10/2020 tarih ve 2020/5 (1905) sayılı genelge ile de "Yabancıların Taraf Olduğu İşlemlerde Düzenlenecek Değerleme Raporlarına İlişkin Usul ve Esaslar" düzenlenmiş ve 02.11.2020 tarihi itibari ile de yürürlüğe konulmuştu.
Uygulama bu şekilde yürütülmekte iken TADEBİS (Taşınmaz Değerleme Bilgi Sistemi)-WEB TAPU Uygulaması kapsamında değerleme raporlarının yetkili kuruluşlarca hazırlanması, onaylanması ve tapu müdürlüğüne gönderilmesi süreçleri elektronik ortama aktarılarak uygulama standardı getirildi ve değerleme raporlarında ortaya çıkması muhtemel maddi hataların ortadan kaldırılması amacıyla düzenlemeler yapıldı. Öncelikle sürecin elektronik ortamda yürütülmesini olumlu bulduğumu ifade etmeliyim.
Düzenlemeleri aşağıda (az sonra) açıklayacağım. Önce yapılan eleştirileri özetlemek isterim. Düzenlemeye yönelik eleştiriler, bu düzenlemeden sonra çok sayıda satış işleminin sırf bu nedenle iptal edildiği noktasında toplanıyor. Yani düzenleme ticari hayatı olumsuz etkiliyor.
Tabii ki vatandaşlık gibi önemli bir sonucu olan bu konuda satış bedellerinin denetlenmesi gerekir. Kurulan sistem, yani yetkili kuruluşlar tarafından rapor ibraz zorunluluğu getirilmesi de özü itibariyle doğru. Sadece son düzenleme ile gelinen nokta bazı açılardan sorunlu.
Şimdi gelelim yapılan düzenlemelere...
Yabancıların taraf olduğu işlemlerde değerleme raporu talepleri https://webtapu.tkgm.gov.tr/ adresinden veya taşınmaz maliki Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ise ALO-181 Çağrı Merkezi üzerinden yapılabiliyor.
Değerleme raporuna ilişkin hizmet bedeli ödendikten sonra sistem değerlemeyi yapacak yetkili kuruluşu belirliyor.
Yetkili kuruluş tarafından değerleme raporu hazırlanıp onaylandıktan sonra değerleme raporu e-imza ile imzalanarak sistem üzerinden TAKBİS'e aktarılıyor.
Basit yazım hatası varsa Web Tapu üzerinden düzeltme talebinde bulunabiliyor. Değerleme raporunun TAKBİS'e gönderilmesi sonrası, ilgilisince en fazla üç kez düzeltme talebinde bulunulabiliyor. İlgililer, değerleme raporunda belirlenen değere ilişkin düzeltme talebinde bulunamıyor, ancak yeni bir değerleme raporu talebinde bulunabiliyorlar.
Burada birkaç sorum/eleştirim var:
Neden alıcılar istediği değerleme kuruluşuna değerleme yaptıramıyor? SPK'nın yetkilendirdiği kuruluşlara güvenilmiyor mu? Bu düzenleme çok sorunlu bir mesaj veriyor! İstanbul'daki işlemler için Ankara'dan değerleme kuruluşu tayin edildiği söyleniyor!
Düzenlenen rapora neden basit hata dışında itiraz edilemiyor? Basit hatayı kim değerlendiriyor, değerlendirme esasları neler?
Değere itiraz etmek isteyen neden yeni başvuru yapmak zorunda kalıyor? Bunun ilgililere ek maliyet yarattığı bilinmiyor mu?