YILLIK TRANSFER FİYATLANDIRMASI İŞLEMLERİNİN RAPORLANMASI
SERKAN GÜNEŞ
Mali Müşavir
[email protected]
Vergi mevzuatımızın 5520 Sayılı
Kurumlar Vergisi Kanunu 13. Maddesi düzenlemesi gereğince Türkiye’deki tam ve
dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar ilişkili kişilerle gerek yurt içi gerekse
yurt dışı faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan mal veya hizmet alım ya da
satım işlemleri transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı
kapsamına alınmış ve mükellefler
açısından bazı yükümlülükler doğurmuştur.Bu yükümlülük kapsamında vergi idaresine yapılacak
bildirim ve kullanılacak olan yöntemler ile ilgili tebliğler yayınlanmıştır.
Yıllık
denetim planlamaları ve risk analizleri açısından değerlendirildiğinde transfer
fiyatlandırması formu ile yıllık raporlarda beyan edilen bilgiler daha önemli
hale gelmiştir.
Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporunu Kimler Hazırlamalı?
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’na kayıtlı
mükelleflerin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptığı yurt içi ve
yurt dışı işlemleri ile diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin bir hesap dönemi
içinde ilişkili kişilerle yaptığı yurt dışı işlemlere ilişkin olarak “Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu”
olarak kurumlar vergisi beyannamesinin
verilme süresine kadar hazırlamaları zorunludur.
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’na kayıtlı
mükellefler dışındaki diğer kurumlar vergisi mükellefleri bir hesap dönemi
içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi; gelir vergisi mükellefleri de
bir takvim yılı içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi ve yurt dışı
işlemlere ilişkin olarak aşağıda yer alan bilgi ve belgeleri istenmesi
durumunda İdare’ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz
ederler.
İlişkili kişi tanımı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü
Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 1) de detaylı olarak anlatılmış fakat işlem
tutarlarıyla ilgili bir bilgi verilmemiştir.
Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç neleri kapsar?
Kurumlar, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel
veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunursa, kazanç
tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış
sayılır.
Kurumlar Vergisi Kanunu Kapsamında Değerlendirildiğinde;
Kurumlar Vergisi Kanunu açısından bir işlemin Transfer
fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilebilmesi
için aşağıdaki şartları taşıması gerekmektedir.
- Bir
kurum tarafından bir mal veya hizmet alım ya da satımının (alım, satım, imalat
ve inşaat işlemleri, kiralama, kiraya verme işlemleri, ödünç para alınması ve
verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler de bu
kapsamdadır.) yapılmış olması,
- Söz
konusu kurumun bu mal veya hizmet alım ya da satımını ilişkili kişilerle yapmış
olması,
- Bu
mal veya hizmet alım ya da satımında “emsallere uygunluk ilkesi ”ne aykırı
olarak fiyat veya bedel tespiti yapılmış olması gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu Kapsamında Değerlendirildiğinde;
Gelir Vergisi Kanunu
açısından bir işlemin Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı
sayılabilmesi için;
Teşebbüs sahibi tarafından bir mal veya hizmet alım ya da
satımının yapılmış olması,
Teşebbüs sahibinin bu mal veya hizmet alım ya da satımını
ilişkili kişilerle yapmış olması gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun uygulanmasında “teşebbüs sahibi”
ifadesi, ticari ve zirai kazanç yönünden gelir vergisine tabi gerçek kişiler
ile adi ortaklıkların ortakları, kollektif şirketlerin ortakları, adi ve
eshamlı komandit şirketlerin komandite ortaklarını kapsamaktadır.
İstenilen bilgi ve belgeler nelerdir?
Vergi idaresi ilgili kanunun açıklaması olarak yayınlamış
olduğu‘’1 Sıra Nolu Tebliğ’’ ile aşağıda yer alan bilgi ve belgelerin
hazırlanmasını ve gerekli gördüğü takdirde ilave bilgilerde isteyebileceğini
belirtilmiştir.
İstenilen bilgi ve belgeler ;
·
Mükellefin faaliyetlerinin tanımı, organizasyon
yapısı (merkez, şube) ve ortakları, sermaye yapısı, içinde bulunduğu sektör,
ekonomik ve hukuki geçmişi hakkında özet bilgiler, ilişkili kişilerin tanımı
(vergi kimlik numaraları, adresleri, telefon numaraları vb.) ve bu kişiler
arasındaki mülkiyet ilişkilerine ilişkin bilgiler,
·
Üstlenilen işlevleri, sahip olunan riskleri ve
kullanılan varlıkları içeren tüm bilgiler, - İşlem konusu yıla ilişkin ürün
fiyat listeleri,
·
İşlem konusu yıla ilişkin üretim maliyetleri,
·
İşlem konusu yıl içinde ilişkili ve ilişkisiz
kişilerle yapılan işlemlerin miktarı ile fatura, dekont ve benzeri belgeler,
·
İşlem konusu yıl içinde ilişkili kişilerle
yapılan tüm sözleşme örnekleri, - İlişkili kişilere ait özet mali tablolar,
·
İlişkili kişiler arasındaki işlemlere uygulanan
şirket içi fiyatlandırma politikası,
·
İlişkili kişiler tarafından farklı muhasebe
standartları ve yöntemleri kullanılıyor ise bunlara ilişkin bilgi,
·
Gayri maddi varlıkların mülkiyetine ve alınan
veya ödenen gayri maddi hak bedellerine ilişkin bilgi,
·
Kullanılan transfer fiyatlandırması yönteminin
seçilme nedeni ve uygulanmasına ilişkin bilgi ve belgeler (iç ve/veya dış
emsaller, karşılaştırılabilirlik analizi),
·
Emsallere uygun fiyat ya da kâr marjının
saptanmasında kullanılan hesaplamalar ve yapılan varsayımlara ilişkin ayrıntılı
bilgiler,
·
Belli bir emsal fiyat aralığı tespit edilmişse,
bu aralığın tespitinde kullanılan yöntem,
·
Emsal fiyatın tespit edilmesi için gerekli diğer
belgeler.
Emsallere Uygun Fiyat ya da Bedelin Tespitinde Kullanılan Yöntemler
İlişkili kişilerle yaptıkları işlemlerde uygulayacağı fiyat
veya bedelleri, işlemin mahiyetine en uygun olan yöntemi kullanarak tespit
ederler.Emsallere uygun fiyata geleneksel işlem yöntemleri olarak adlandırılan
karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, maliyet artı yöntemi ve yeniden satış fiyatı
yönteminden herhangi birisiyle ulaşma olanağı yoksa mükellef, işlemlerin
mahiyetine uygun olarak diğer yöntemleri kullanabilir.
1-Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi
Karşılaştırılabilir
fiyat yöntemi, bir mükellefin uygulayacağı emsallere uygun satış fiyatının,
karşılaştırılabilir mal veya hizmet alım ya da satımında bulunan ve aralarında
herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin birbirleriyle
yaptıkları işlemlerde uygulayacağı piyasa fiyatı ile karşılaştırılarak tespit
edilmesini ifade etmektedir.
2- Maliyet Artı Yöntemi Maliyet artı yöntemi
Emsallere uygun fiyatın, ilgili mal veya hizmet
maliyetlerinin makul bir brüt kâr oranı kadar artırılması suretiyle
hesaplanmasını ifade eder. Buradaki makul brüt kâr oranı, işlemi yapan
mükellefin bu mal veya hizmetlere ilişkin olarak ilişkisiz kişilerle yaptığı
işlemlerde uyguladığı brüt kâr oranı olacaktır.
3-Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi
Emsallere uygun
fiyatın, işlem konusu mal veya hizmetlerin aralarında herhangi bir ilişki
bulunmayan gerçek veya tüzel kişilere yeniden satılması halinde uygulanacak
fiyattan, makul bir brüt satış kârı düşülerek hesaplanmasını ifade etmektedir.
4- Kâr Bölüşüm Yöntemi ;
İlişkili kişilerin
bir veya daha fazla sayıdaki kontrol altındaki işlemlere ilişkin toplam
faaliyet kârı ya da zararının, üstlendikleri işlevler ve yüklendikleri riskler
nispetinde ilişkili kişiler arasında emsallere uygun olarak bölüştürülmesini
esas almaktadır.
Bu yöntem, geleneksel işlem yöntemlerinin
(karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, maliyet artı yöntemi, yeniden satış fiyatı
yöntemi) kullanılamadığı özellikle karşılaştırılabilir işlemlerin olmadığı ve
ilişkili kişiler arasındaki işlemlerin birbirinin ayrılmaz bir parçası olduğu
durumlarda kullanılmalıdır.
5- İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi
Mükellefin kontrol
altındaki bir işlemden; maliyetler, satışlar veya varlıklar gibi ilgili ve
uygun bir temele dayanarak tespit ettiği net kâr marjının incelenmesi esasına
dayanan bir yöntemdir. İşleme dayalı net kâr marjı yönteminin uygulanması
maliyet artı ve yeniden satış fiyatı yönteminin uygulanmasına benzerlik
göstermektedir. İşleme dayalı net kâr marjı yöntemi ile bu yöntemler arasındaki
fark, diğer iki yöntemde brüt kâr marjı hesaplanırken, bu yöntemde net faaliyet
kâr marjının hesaplanmasıdır.
6- Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı
ile Anlaşma Usulü
Kurumlar Vergisi
Kanunu’nun 13 üncü maddesinin (5) numaralı fıkrasında, mükellefin ilişkili
kişilerle yaptığı işlemlere ilişkin olarak belirleyeceği yöntem konusunda
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’na başvurarak anlaşma yapma olanağı
getirilmiş ve yöntem üzerinde anlaşma sağlanması halinde, bu yöntemin üç yılı
aşmamak üzere belirlenen süre ve koşullar altında kesinlik taşıyacağı ve bu
şekilde tespit edilen yöntemin, belirlenen koşullar altında eleştiri konusu
yapılamayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, uygulayacağı yöntem konusunda
tereddütü bulunan mükellefin gerekli bilgi ve belgelerle birlikte İdare’ye
başvurarak belli bir dönem için yöntem tespiti talebinde bulunabilmesi
mümkündür.
Sonuç olarak,
İlgili kanunun
uygulamasını detaylı olarak anlatan Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü
Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 1) de belirtildiği gibi rapor
her yıl yeniden hazırlanmalı,emsallere uygunluk ilkesi doğrultusunda tespit
edilen fiyat veya bedellere ilişkin hesaplamalara ait kayıt, cetvel ve belgeler
saklanmalıve ilgililer talep ettiği takdirde gerekli evraklar raporla birlikte
15 gün içinde sunulmalıdır.