Çalışanların Ramazan Haklarında Bilinmesi Gerekenler
Ramazan ayı başladı. Bu dönemde çalışma hayatında normal düzenin dışında bazı değişiklikler olabilir. İşte 10 soruda Ramazan ayında çalışanın hakları ile ilgili bilinmesi gereken her şey...
Bu akşam ilk teravih ve bu gece ilk sahur ile Ramazan ayı başlayacak. Ramazan ayında işyerindeki çalışma, yemek ve dinlenme süreleri ile yemek kartları açısından farklı uygulamaların hayata geçmesi söz konusu olabiliyor. Diğer yandan Ramazan kolisi, işyeri iftarı gibi konular da bu ayda gündeme geliyor. Ramazan ayındaki işyeri uygulamaları ile ilgili bilinmesi gereken tüm ayrıntılar.
ERKEN PAYDOS YOK
Oruç tutan erken paydos yapabilir mi?: İş Kanunu ile belirlenmiş ara dinlenmeleri çalışma süresine göre değişiyor. Buna göre günlük çalışma süresi 4 saat veya daha kısa olan işçilere 15 dakika, 4 saatten fazla 7.5 saatten düşük olan işçilere 30 dakika, 7.5 saatten fazla olan işçilere ise 60 dakika ara dinlenmesi (çay içilmesi, yemek yenmesi vb.) verilmek durumunda. Ramazan ayında ara dinlenmesinde çay, sigara içemeyecek ve yemek de yiyemeyecek işçilerin akıllarına işe ara dinlenmesi kadar geç gelmek veya işten ara dinlenmesi kadar erken çıkmak gelebilir. Yani sabah 09:00'da başlanıp akşam 19:00'da bitirilen bir vardiyada çalışan işçinin 1 saat olan toplam ara dinlenmesi süresini işten 18:00'de ayrılarak iftara evine yetişmesi ve zaten sigara içemeyeceği, yemek yiyemeyeceği ara dinlenmesini daha etkin kullanması gibi bir düşünce oluşabilir. Ancak ara dinlenmesinin bu şekilde kullanılması Yargıtay'a göre kanuna aykırı. İşveren, 'ara dinlenmesi yok, erken çık' diyemez.
Mesai erken bitirilebilir mi?: İşveren isterse Ramazan'da oruçlu ya da bütün çalışanlarınının mesailerini 1 saat erken bitirip, Ramazan sonrası telafi çalışması yaptırma yoluna gidebilir. Ancak bu durumda günlük çalışma süresinin 11 saati aşmıyor olması şartı söz konusu. Yani Ramazan sonrası 1 saat fazla çalışma ile günlük çalışma süresi 11 saati geçecekse bu durumda böyle bir uygulamaya gidilemez.
YILLIK İZİN YAPILIR
Yıllık izin zorunlu mu?: İşçilerin yıllık izinlerinin planlaması işverenin yönetim hakkı kapsamında değerlendiriliyor. Bu doğrultuda işveren, aynı departmanda benzer işleri yapan iki kişiye aynı anda yıllık izin vermeyebilir. Diğer yandan işçiler yıllık izin kullanacakları tarihi makul bir süre önceden işverene bildirmek durumunda.
İşyeri kapatılıp yıllık izin uygulanabilir mi?: İşveren; Ramazan ayının nisan ayına denk gelen süresi boyunca işyerini kapatarak bütün işçilere yıllık izin verebilir. Nisan ayı başı ile ekim ayı sonuna kadar işverenin işçilerinin tümüne veya bir kısmına bu şekilde izin kullandırması mümkün.
Yemek kartı kesilebilir mi?: İşyerinde işçiye yemek ya da ticket veriliyorsa işçi oruç tutsun tutmasın Ramazan ayında da ticket verilmeye devam edilmesi gerekir. Oruç tutan işçi 'öğlen yemek yemiyor' diye ticket ya da kart verilmemesi mümkün değil.
İşçiye oruç tutup tutmadığı sorulabilir mi?: Normalde işveren işçisine oruç tutup tutmadığını soramaz. İşveren sorsa bile işçi bu soruya cevap vermek zorunda değil. Fakat işyerinde yemek hizmetinin dışarıdan satın alındığı veya işyerinde yemek pişirildiği durumlarda işveren kaç kişi için iftar yemeği hazırlatacağını tespit etmek için bu soruyu sorabilir ve cevabının da verilmesi gerekir.
YARDIM ÇEKİ BORDROYA EKLENİR
Oruçlu çalışana yemek parası verilebilir mi?: Ramazan ayı boyunca oruç tutacağını beyan eden işçiye öğlen yemeği verilmeyeceği için oruç tutacak işçiye yemeğin parası verilebilir. Ancak işyerinde yemek verilmesi ile ilgili bir hüküm yoksa bu durumda oruç tutan işçiye yemediği yemeğin parası verilemez.
İşverenin iftar yemeğine katılım zorunlu mu?: İşveren nasıl öğle yemeği için vergiden belirli bir tutara kadar muafsa, işçisine vereceği iftar yemeği için de aynı tutarı aşmadıkça muaftır. Bu tutar KDV dahil 187 TL. Yani işveren 187 TL'yi aşmayan iftar yemeği için Gelir Vergisi'nden muaftır. Diğer yandan vardiyalı çalışmalar dışında işverenin iftar yemeği vermesi halinde işçinin bu yemeğe katılması zorunlu tutulamaz.
Ramazan kolisi sigorta priminin hesabına dahil edilir mi?: İşveren Ramazan ayında işçilere ayni yardım verebiliyor. Ramazan kolisi ya da hediye çeki şeklinde verilen bu yardımlar işçinin bordrosunda yer almalı ve Gelir ile Damga Vergisi kesintisine tabi tutulmalı. Yardım nakdi olarak yapılırsa bu durumda sigorta primine esas kazanca da dahil edilmesi gerekiyor. Edilmezse işveren ceza öder.
Ramazan kolisi ve yardımı kıdem tazminatına dahil edilir mi?: İşyerinde her Ramazan koli dağıtan veya Ramazan yardımı yapan işveren, işçilerine kıdem tazminatı öderken bu tutarları da hesaba katmalı.