Gayrimenkullerin ve
hakların kiralama işlemlerinde KDV durumu.
Kiralama
İşlemlerinde KDV: Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesinde, Türkiye’de
ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan
teslim ve hizmetlerin; 1/3-f maddesinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70 inci
maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’nin konusuna
girdiği hüküm altına alınmıştır. Buna göre aynı Kanunun 17/4-d maddesinde ise
iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri
KDV’den müstesnadır.
Bu itibarla;
İktisadi işletmelerin her türlü kiralama işlemleri KDV Kanununun 1/1 inci
maddesine göre KDV’ye tabidir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 70 inci maddesinde
sayılan mal ve hakların kiralanması işlemleri KDV Kanununun 1/3-f maddesine
göre KDV’ye tabi olmakla birlikte iktisadi işletmelere dahil olmayan
gayrimenkullerin kiralanması işlemleri KDV’den müstesnadır.
Bu çerçevede, gelir
vergisi açısından gayrimenkul sermaye iradı olarak tanımlansa dahi bir işletme
veya müessesenin belirli bir bedel ve süre dahilinde bir başkasının kullanımına
tahsis edilmesi şeklindeki işletme hakkının kiralanması işlemleri Kanunun 1/3-f
maddesine göre KDV’ye tabi tutulacaktır.
Buna göre örneklerle
açıklarsak ;
Belediye veya bir
devlet üniversitesine ait arsanın kiraya verilmesi KDV Kanununun 17/4-d
maddesine göre KDV’den müstesnadır. Ancak arsanın, bu kurumların iktisadi
işletmesine dahil olması veya bu kiralama işlemi nedeniyle bir iktisadi işletme
oluşması halinde, söz konusu kiralama işlemi Kanunun 1/1 inci maddesine göre
KDV’ye tabi olacaktır.
Belediye veya devlet
üniversitesinin iktisadi işletmesine dahil olmayan gayrimenkulü, bankalara ATM
cihazı konulmak ya da banka şubesi olarak kullanılmak üzere kiraya vermesi
Kanunun 17/4-d maddesine göre KDV’den müstesnadır. Ancak, söz konusu
gayrimenkul belediye veya üniversitenin iktisadi işletmesine dahil ise bu
kiralama işlemi Kanunun 1 inci maddesine göre KDV’ye tabi olacaktır.
Şehir içi özel toplu
taşıma hattının kiralanması, işletme hakkının kiralanması niteliğinde
olduğundan Kanunun 1/3-f maddesi kapsamında KDV’ye tabidir.
Bir kişinin sahibi
olduğu otomobili il özel idaresine kiraya vermesi işlemi Kanunun 1/3-f
maddesine göre KDV’ye tabi olacaktır.
Bir vakfın, iktisadi
işletmesine dahil olmayan gayrimenkulünü kiraya vermesi, Kanunun 17/4-d
maddesine göre KDV’den müstesnadır.
Belediye
binalarındaki kantinlerin işletme hakkının kiraya verilmesi, gayrimenkul
kiralaması değil, bunların işletme hakkının kiralanması olduğundan KDV’ye
tâbidir.
Hazine veya Belediye
ait arsanın kiraya verilmesi KDV Kanunu’nun 17/4-d maddesine göre KDV’ye tabi
değildir.
Ancak arsanın
belediyenin iktisadi işletmesine dahil olması veya bu kiralama işlemi nedeniyle
bir iktisadi işletme oluşması halinde, söz konusu kiralama işlemi KDV’ye
tabidir.
Örneğin Ankara
Büyükşehir Belediyesinin iktisadi işletmesi olan ASKİ ye ait arsanın kiralama
işlemi KDV ye tabidir.
Belediye ait
otopark, çay bahçesi ve restoran kiralaması, işletme hakkının devri olduğundan
KDV’ye tâbidir.
Hazine’nin
mülkiyetinde bulunan tarım arazisinin belediyeye kiralanması, KDV’ye tâbi
değildir.
Meraların kullanım
hakkının kiraya verilmesi, hak kiralaması olarak KDV’ye tâbidir.
Devletin hüküm ve
tasarrufu altında bulunan çay ocağı, kantin, spor tesisi, otopark, iskele, büfe
vb. gibi yerlerin işletme haklarının kiraya verilmesi işlemlerinin KDV’ye
tâbidir.
Mülkiyeti Hazine
adına kayıtlı misafirhanenin, otel olarak kullanılmak üzere kiralanması
işleminde, üretim ve işletme hakkının kiralama yolu ile devri söz konusu
olduğundan yapılan bu kiralama işlemi genel oranda KDV’ye tâbidir.
Mülkiyeti Özel İdare
Müdürlüğü’ne ait kaplıca tesisinin kiraya verilmesi, KDV’ye tâbidir.
Belediyeye ait futbol sahasının kiralanması işlemi, KDV’ye tâbi değildir.
Bir vakfın, iktisadi
işletmesine dahil olmayan gayrimenkulünü kiraya vermesi, Kanunun 17/4-d
maddesine göre KDV’den müstesnadır.
KDV mükellefiyeti
olmayan iş hanı yönetimine ait otoparkın kiraya verilmesi, Kanunun 1/3-f
maddesi gereğince KDV’ye tabidir.
KDV Kanununun 17/4-p
maddesinde, Hazinece yapılan taşınmaz teslimi ve kiralamaları, irtifak hakkı
tesisi, kullanma izni ve ön izin verilmesi işlemlerinin KDV’den istisna olduğu
hükmüne yer verilmiştir.
Hazine kavramı
içerisine 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli 1 sayılı
cetvelde sayılan “Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri” girmektedir. Buna
göre, taşınmazların genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri tarafından kiraya
verilmesi işlemleri KDV’den müstesnadır.
S.M.M.M.Cengiz TÜRK