İÇİNDEKİLER
2018 YILINDA MALİ VE EKONOMİK ALANDA NELER OLDU?................................. 22
1. KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU VE MÜKELLEFLERİ................................... 30
2. TAM VE DAR MÜKELLEFİYET ............................................................................. 36
3. MUAFLIKLAR......................................................................................................... 38
3.1. Geçici Muaflıklar .......................................................................................................................... 52
3.2. Şarta Bağlı Muafiyetlerin Kaybedilmesi veya Kazanılması ...................................................... 53
3.3. Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA), katılımcı futbol kulüpleri ve organizasyonda
görevli tüzel kişiler.................................................................................................................................... 54
4. İSTİSNALAR........................................................................................................... 54
4.1. İştirak Kazançları İstisnası .......................................................................................................... 54
4.1.1. Kurucu Senetleri İle Diğer İntifa Senetlerinden Elde Ettikleri Kâr Paylarının Durumu ............... 57
4.1.2. İştirak Edilen Kurumun Geçmiş Yıl Kârlarını Dağıtması ............................................................ 57
4.1.3. İştirak Edilen Kurumun İstisna Kazançlarını Dağıtması............................................................. 57
4.1.4. Serbest Bölgede Faaliyette Bulunan Kurumlardan Elde Edilen İştirak Kazançlarının Durumu . 57
4.2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası .......................................................................................... 58
4.2.1. İştirak Edilen Kurumun Anonim veya Limited Şirket Niteliğinde Bir Kurum Olması................... 58
4.2.2. İştirak Edilen Kurumun Kanuni ve İş Merkezinin Türkiye’de Bulunmaması............................... 58
4.2.3. İştirak Payını Elinde Tutan Kurumun Yurt Dışı İştirakin Ödenmiş Sermayesinin En Az %10’una
Sahip Olması .......................................................................................................................................... 59
4.2.4. İştirak Kazancının Elde Edildiği Tarih İtibarıyla, İştirak Payının Kesintisiz Olarak En Az Bir Yıl
Süre ile Elde Tutulması .......................................................................................................................... 59
4.2.5. Yurt Dışı İştirak Kazancının İştirak Edilen Kurumun Faaliyette Bulunduğu Ülke Vergi Kanunları
Uyarınca En Az %15 Oranında Gelir ve Kurumlar Vergisi Benzeri Toplam Vergi Yükü Taşıması......... 59
4.2.6. İştirak Kazancının Elde Edildiği Hesap Dönemine İlişkin Kurumlar Vergisi Beyannamesinin
Verilmesi Gereken Tarihe Kadar Türkiye’ye Transfer Edilmesi.............................................................. 62
3
4.2.7. İstisna Kazancın Tespitinde Kur Farklarının Durumu ................................................................ 62
4.2.8. Yurt Dışındaki İnşaat İşlerinin Yapılabilmesi İçin İlgili Ülke Mevzuatına Göre Ayrı Bir Şirket
Kurulmasının Zorunlu Olduğu Durumlarda İstisna Uygulaması ............................................................. 63
4.3. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisselerini Elden Çıkarmalarına İlişkin
İstisna ....................................................................................................................................................... 63
4.4. Emisyon Primi Kazancı İstisnası ................................................................................................ 64
4.5. Türkiye’de Kurulu Fonlar ile Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına İlişkin İstisna .................. 65
4.6. Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakları
Satış Kazancı İstisnası ............................................................................................................................. 66
4.6.1. İstisnadan Yararlanacak Olanlar ............................................................................................... 68
4.6.2. İstisnanın Uygulanmasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler ....................................................... 68
4.6.2.1. Taşınmazlar.................................................................................................................................. 68
4.6.2.2. İştirak Hisseleri, Kurucu Senetleri ve İntifa Senetleri ............................................................. 70
4.6.2.3. Rüçhan Hakları............................................................................................................................ 70
4.6.3. İstisna Uygulamasına İlişkin Şartlar........................................................................................... 70
4.6.3.1. İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurulma ................................................................................ 70
4.6.3.1.1. Bedelsiz Olarak veya Rüçhan Hakkı Kullanılmak Suretiyle Elde Edilen Hisse
Senetlerinde İktisap Tarihi ............................................................................................................. 71
4.6.3.1.2. Devir ve Bölünme Hallerinde İktisap Tarihi................................................................... 71
4.6.3.1.3. İnşa Halindeki Binalarda 2 Yıllık Sürenin Tespiti.......................................................... 71
4.6.3.1.4. Aynı Kuruma Ait İştirak Hisselerinin İktisabında 2 Yıllık Sürenin Tespiti ...................... 71
4.6.3.1.5. Sat-Kirala-Geri Al İşlemine veya Kira Sertifikası İhracına Konu Edilen Taşınmazların
Üçüncü Kişilere Satışında 2 Yıllık Sürenin Tespiti ......................................................................... 72
4.6.3.2. Satış Kazancının Fon Hesabında Tutulması ve Satış Bedelinin İki Yıl İçerisinde Tahsil
Edilmesi ....................................................................................................................................................... 72
4.6.3.3. Fon Hesabında Tutulan Kazançların İşletmeden Çekilmemesi............................................ 74
4.6.3.4. Menkul Kıymet veya Taşınmaz Ticareti ile Uğraşılmaması .................................................. 76
4.6.3.4.1. Kooperatiflerin Durumu................................................................................................. 77
4.6.3.4.2. Holding Şirketlerin Durumu........................................................................................... 77
4.6.3.5. Satışın Kurumun Mali Yapısının Güçlendirecek Mahiyette Olması ..................................... 78
4.6.3.6. Diğer Hususlar............................................................................................................................. 78
4.6.3.6.1. Taşınmazlar ile İştirak Hisselerinin Para Karşılığı Olmaksızın Devir ve Temliki,
Trampası ve Kamulaştırılması ....................................................................................................... 78
4.6.3.6.2. Satış Vaadi Sözleşmesi ile Satışı Öngörülen Taşınmazların Durumu.......................... 79
4.6.3.6.3. Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse Senetlerinin Satışından Sağlanan Kazançların
Durumu ...................................................................................................................................... 79
4.6.3.6.4. Grup Şirketleri Arasındaki İşlemlerin Durumu .............................................................. 80
4.6.3.6.5. Satılan Taşınmazlar ile İştirak Hisselerinin Yerine Aynı Mahiyette İktisadi Kıymet
Alınması ...................................................................................................................................... 80
4.6.3.6.6. Kazancın Hesaplanması, Kur Farkı ve Vade Farklarının Durumu................................ 80
4.6.4. İstisna Uygulamasında Özellikli Hususlar.................................................................................. 81
4.7. Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine veya TMSF’ye borçlu durumda
olan kurumlar ile bankalara tanınan istisna ........................................................................................... 82
4.7.1. Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine borçları nedeniyle kanuni takibe
alınmış veya TMSF’ye borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerine ve ipotek verenlere tanınan
istisna ................................................................................................................................................... 84
4.7.2. Bankalara, Finansal Kiralama ya da Finansman Şirketlerine Tanınan İstisna Uygulaması ...... 85
4
4.8. Yurt Dışı Şube Kazançları İstisnası ............................................................................................ 87
4.9. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden Sağlanan
Kazançlarda İstisna .................................................................................................................................. 87
4.9.1. Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, İşin Tamamlanmasından Sonra Ödenen Faiz ve
Kur Farklarının Durumu .......................................................................................................................... 90
4.9.2. Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, Merkez ve Şube Arasındaki Cari Hesapların
Değerlemesi ........................................................................................................................................... 90
4.9.3. Geçici Olarak İhraç Edilen Makine ve Teçhizatın Türkiye’ye İthalinde Değerleme ................... 90
4.9.4. Türkiye’deki Merkez Genel Giderlerinden Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşlerine Pay Verilmesi. 91
4.9.5. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazanç
veya Hasılatın Türkiye'ye Döviz Olarak Getirilmesi Halinde Doğacak Kur Farklarının Durumu............. 91
4.9.5.1. Yurt Dışında Tamamlanmış İşlere İlişkin Kazançların Türkiye'ye Getirilmesi Halinde Kur
Farklarının Durumu ........................................................................................................................................ 91
4.9.5.2. Yurt Dışında Devam Etmekte Olan İşlere İlişkin Hasılatın Türkiye'ye Getirilmesi Halinde
Kur Farklarının Durumu................................................................................................................................. 91
4.10. Eğitim Tesisleri, Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Rehabilitasyon Merkezlerinin
İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna.......................................................................... 91
4.10.1. İstisnanın Kapsamı................................................................................................................ 92
4.10.2. Yararlanma Koşulları............................................................................................................. 94
4.10.2.1. Eğitim-Öğretim Kazançlarına İlişkin İstisna ............................................................................. 94
4.10.2.2. Rehabilitasyon Merkezlerine İlişkin İstisna.............................................................................. 94
4.10.2.3. Kreş ve Gündüz Bakımevlerine İlişkin İstisna ......................................................................... 95
4.10.3. İstisnanın Süresi.................................................................................................................... 95
4.10.4. İstisna Süresi İçinde Yeni Okul, Kreş ve Gündüz Bakımevi veya Merkez Yapılması............ 95
4.10.5. İstisnadan Yararlanan İşletmenin Satılması veya Devredilmesi............................................ 96
4.11. Risturn İstisnası ........................................................................................................................... 96
4.11.1. Yönetim Gideri Karşılığı Olarak Ödenen Paralardan Harcanmayarak Ortaklara Dağıtılan
Kısımlar .............................................................................................................................................. 97
4.11.2. Tüketim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası........................................................................... 97
4.11.3. Üretim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası............................................................................. 97
4.11.4. Kredi Kooperatiflerinde Risturn İstisnası ............................................................................... 98
4.11.5. Tarımsal Üretici Birliklerinde Risturn İstinası......................................................................... 98
4.11.6. Diğer Hususlar....................................................................................................................... 98
4.12. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlarda İstisna Uygulaması ............................. 98
4.12.1. İstisnadan Yararlanacak Olanlar ........................................................................................... 99
4.12.2. İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler.......................................................... 99
4.12.2.1. Taşınmazlar.................................................................................................................................. 99
4.12.2.2. Taşınırlar..................................................................................................................................... 100
4.12.3. İstisnadan Yararlanma Şartları............................................................................................ 100
4.12.3.1. Taşınır veya Taşınmazın Kiralayanlara, Geri Kiralama Amacıyla ve Sözleşme Sonunda
Geri Alınması Şartıyla Satıldığı Hususunun Sözleşmede Yer Alması.................................................. 100
4.12.3.2. Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması ............................................................... 100
4.12.3.3. Fon Hesabında Tutulan Kazancın İşletmeden Çekilmemesi .............................................. 101
4.12.4. İstisna Uygulaması.............................................................................................................. 102
4.12.4.1. Varlıkların Sat-Kirala-Geri Al Süreci Tamamlanmadan Üçüncü Kişi ve Kurumlara
Satılması Durumu......................................................................................................................................... 105
4.12.4.2. İstisna Uygulamasında Başlangıç Tarihi................................................................................ 106
4.12.5. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinde KDV İstisnası ..................................................................... 107
4.12.6. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinde Damga Vergisi İstisnası ..................................................... 108
5
4.12.7. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinde Harç İstisnası ..................................................................... 109
4.13. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan Kazançlarda
İstisna Uygulaması ................................................................................................................................. 109
4.13.1. İstisnadan Yararlanacak Olanlar ......................................................................................... 110
4.13.2. İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler........................................................ 110
4.13.2.1. Varlıklar....................................................................................................................................... 110
4.13.2.2. Haklar.......................................................................................................................................... 110
4.13.3. İstisnadan Yararlanma Şartları............................................................................................ 111
4.13.3.1. Varlık veya Hakkın Varlık Kiralama Şirketine, Kira Sertifikası İhracı Amacıyla ve Sözleşme
Sonunda Geri Alınması Şartıyla Satıldığı Hususunun Sözleşmede Yer Alması................................. 111
4.13.3.2. Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması ............................................................... 111
4.13.3.3. Fon Hesabında Tutulan Kazancın İşletmeden Çekilmemesi .............................................. 112
4.13.4. İstisna Uygulaması.............................................................................................................. 112
4.13.4.1. Varlık ve Hakların Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından Üçüncü Kişi ve Kurumlara
Satılması Durumu......................................................................................................................................... 116
4.14. Yabancı Fon Kazançlarının ve Bu Fonların Portföy Yöneticiliğini Yapan Şirketlerin Vergisel
Durumu .................................................................................................................................................... 117
4.14.1. Yabancı Fonların Kazançlarına İlişkin Düzenlemeler ve Uygulama.................................... 119
4.14.1.1. Uygulamanın Şartları ................................................................................................................ 119
4.14.1.1.1. Fon Adına Tesis Edilen İşlemlerin Portföy Yöneticisi Şirketin Mutat Faaliyetleri
Arasında Yer Alması .................................................................................................................... 120
4.14.1.1.2. Yabancı Fon ile Portföy Yöneticisi Şirket Arasındaki İlişkinin Bağımsız Olarak Faaliyet
Gösteren Kişilerdeki Gibi Olması ................................................................................................. 120
4.14.1.1.3. Portföy Yöneticiliği Hizmeti Karşılığı Alınacak Bedelin Emsale Uygun Olması ve
Transfer Fiyatlandırması Raporu Verilmesi ................................................................................. 120
4.14.1.1.4. Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fon Üzerindeki Hak Sahipliği Oranının %20'yi
Aşmaması .................................................................................................................................. 120
4.14.1.2. Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fondan Elde Ettiği Kazançlar..................................... 120
4.14.1.3. Fonun Katılımcı ve Kurucuları Arasında Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bulunan Tam
Mükellef Gerçek Kişi veya Kurumlara İlişkin Bildirim .............................................................................. 121
4.15. Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna ............................................................................................. 121
4.15.1. Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Kazanç ve İratların Kapsamı ................................ 121
4.15.2. İstisnadan Yararlanacak Olanlar ......................................................................................... 122
4.15.3. İstisnadan Yararlanma Şartları............................................................................................ 123
4.15.3.1. Buluşlara İlişkin Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri ile Yazılım Faaliyetlerinin
Türkiye'de Gerçekleştirilmesi...................................................................................................................... 123
4.15.3.2. İncelemeli Sistemle Patent veya Olumlu Araştırma Raporu Sonucunda Faydalı Model
Belgesi Alınması........................................................................................................................................... 123
4.15.3.3. İstisna Uygulamasından Yararlanacak Kişilerden Olunması.............................................. 123
4.15.3.3.1. İstisnadan Yararlanacak Kişilerin 551 Sayılı KHK'da Belirtilen Nitelikleri Taşıması . 124
4.15.3.3.2. Patent veya Faydalı Model Belgesi Üzerinde Tekel Niteliğinde Özel Bir Ruhsata Sahip
Olunması .................................................................................................................................. 124
4.15.3.4. Değerleme Raporu Düzenlenmesi.......................................................................................... 125
4.15.3.5. Patent veya Faydalı Model Belgesi İçin Sağlanan Koruma Süresinin Aşılmamış
Olması ..................................................................................................................................................... 125
4.15.4. İstisna Uygulaması.............................................................................................................. 125
4.15.4.1. 09/08/2016 Tarihinden Önce Değerleme Raporu Düzenlenmesi Amacıyla Başvuranların
Durumu ..................................................................................................................................................... 125
4.15.4.2. İstisna Kazancın Tespiti ........................................................................................................... 126
4.15.4.2.1. Buluşun Üretim Sürecinde Kullanılması Halinde Kazancın Tespiti........................... 127
6
4.15.4.3. Kesinti Uygulaması ................................................................................................................... 128
4.15.5. Diğer Hususlar..................................................................................................................... 129
4.15.5.1. 01/01/2015 Tarihinden Önce Tescil Edilmiş Patentli veya Faydalı Model Belgeli Buluşların
Durumu ..................................................................................................................................................... 129
4.15.5.2. Sınai Mülkiyet Hakkının Devredilmesi, Satılması veya Kiralanması İşlemlerinin Tescili 130
4.15.5.3. Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri ile Yazılım Faaliyetlerinin Bir Kısmının veya
Tamamının Yurt Dışında Gerçekleştirilmesi............................................................................................. 130
4.15.5.4. Patent veya Faydalı Model Belgesinin Geriye Dönük Olarak Hükümsüz Sayılması....... 130
4.15.5.5. İstisna Uygulamalarında Tercih............................................................................................... 131
4.15.5.6. Katma Değer Vergisi İstisnası ................................................................................................. 131
4.16. Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar....................................................................................... 131
4.16.1. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden Elde Edilecek
Kazançlara İlişkin İstisna ...................................................................................................................... 132
4.16.1.1. Yasal Düzenleme ve İstisnanın Kapsamı .............................................................................. 132
4.16.1.2. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti.............................................................................................. 133
4.16.1.3. Müşterek Genel Giderlerin Dağıtımı....................................................................................... 134
4.16.1.4. İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması..................................................................... 134
4.16.1.5. İhtiyaç Fazlası Malzemenin Satılması Halinde İstisna Uygulaması................................... 134
4.16.1.6. Time-Charter İşletmeciliği ........................................................................................................ 134
4.16.2. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda Yer Alan İstisna ............................................... 135
4.16.2.1. Yazılım, Tasarım ve AR-GE Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlarda Kurumlar Vergisi
İstisnasının Kapsamı.................................................................................................................................... 136
4.16.2.1.1. İstisna Kapsamına Giren Faaliyetler......................................................................... 137
4.16.2.1.2. Bölgede Faaliyete Geçilmeden Önce Başlatılmış Projelerden Sağlanan Kazançların
İstisna Kapsamında Değerlendirilip Değerlendirilmeyeceği......................................................... 138
4.16.2.2. Yönetici Şirketlerin Yararlanabilecekleri İstisnanın Kapsamı.............................................. 138
4.16.2.3. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti.............................................................................................. 139
4.16.2.4. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı....................................................... 139
4.16.2.5. İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması..................................................................... 140
4.16.2.6. İstisna Uygulamasında Süre.................................................................................................... 140
4.16.2.7. Bölgedeki İşyeri Kiralamalarında Gelir Vergisi Kesintisi...................................................... 140
4.16.2.8. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği Hükümlerine Göre Bildirim ve
Beyanın Yapılması Gereken Yer................................................................................................................ 140
4.16.2.9. İstisna uygulamasına ilişkin Cumhurbaşkanına verilen yetki.............................................. 141
4.16.2.9.1. Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki kazançlar...................................................... 141
4.16.2.9.2. Patent veya eşdeğer belge alma şartı...................................................................... 141
4.16.2.9.3. Kazancın istisnadan yararlanacak kısmının tespiti................................................... 143
4.16.2.10. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki..................................................................................................... 145
4.16.2.11. Ücret Desteği ............................................................................................................................. 146
4.16.2.12. KDV İstisnası.............................................................................................................................. 147
4.16.3. Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası.................................................. 147
4.16.3.1. Yasal Düzenleme ...................................................................................................................... 147
4.16.3.2. Geçiş Döneminde Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı.................................................. 150
4.16.3.3. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti.............................................................................................. 150
4.16.3.4. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı....................................................... 151
4.16.3.5. Vergi Kesenlerin Sorumluluğu................................................................................................. 151
4.16.3.5.1. Kâr Paylarının Dağıtılması Halinde Vergi Kesintisi................................................... 152
4.16.3.5.2. Mevduat Faizi ve Repo Gelirinde Vergi Kesintisi...................................................... 152
4.16.3.5.3. Muhtasar Beyanname Verilmesi............................................................................... 152
4.16.3.6. İstisna Uygulamasında Süre.................................................................................................... 152
4.16.3.7. İmalat Faaliyetlerine Uygulanacak İstisna ............................................................................. 153
4.16.3.7.1. Genel Olarak............................................................................................................. 153
7
4.16.3.7.2. İstisna Kapsamındaki Fason İmalat.......................................................................... 154
4.16.3.8. Bakım, Onarım, Montaj, Demontaj, Elleçleme, Ayrıştırma, Ambalajlama, Etiketleme, Test
Etme, Depolama Hizmetlerinden Elde Edilecek Kazançlarda İstisna Uygulaması............................. 155
4.16.3.9. Diğer Hususlar........................................................................................................................... 156
4.16.3.9.1. Defter ve Belge Düzeni............................................................................................. 156
4.16.3.9.2. Serbest Bölgelerde Gerçekleşen Birleşme ve Devir Hallerinde İstisna Uygulaması 156
4.16.3.9.3. Faaliyet Ruhsatlarında Belirtilen Sürenin Uzatılması................................................ 156
4.16.3.9.4. Gelir Vergisi, Damga Vergisi ve Harç İstisnası......................................................... 157
4.16.4. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen Ürün Senetlerinin
Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar............................................................................................. 157
4.16.5. Elektrik Piyasası Kanunu Kapsamında İstisna.................................................................... 158
4.16.6. Araştırma Altyapılarının Kurumlar Vergisi İstisnası............................................................. 158
4.17. Yatırım İndirimi........................................................................................................................... 158
4.17.1. 31/12/2005 Tarihi İtibarıyla Mevcut Olup Devreden Yatırım İndirimi İstisnası Tutarları ...... 159
4.17.2. 24/04/2003 Tarihinden Önce Yapılan Müracaatlara İstinaden Düzenlenen Teşvik Belgeleri
Kapsamında Yapılan Yatırımlar............................................................................................................ 160
4.17.3. GVK’nın Mülga 19’uncu Maddesi Kapsamında Yapılan Yatırımlar..................................... 160
4.17.4. 01/01/2006 – 08/04/2006 Tarihleri Arasında Yeni Başlamış Yatırımlar .............................. 160
4.17.5. Endeksleme......................................................................................................................... 161
4.17.6. Yatırım İndirimi İstisnasında Uygulama............................................................................... 161
4.18. Avrupa Birliği Organlarıyla Akdedilen ve Usulüne Göre Yürürlüğe Konulan Anlaşmalar
Çerçevesinde Proje Karşılığı Sağlanan Hibeler................................................................................... 162
4.19. İstisnalarla İlgili Önemli Hususlar ............................................................................................ 162
5. SAFİ KURUM KAZANCI....................................................................................... 163
5.1. Safi Kurum Kazancının Tespiti ................................................................................................. 163
5.2. İndirilecek Giderler .................................................................................................................... 164
5.2.1. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre İndirilecek Giderler................................................................... 164
5.2.1.1. Ticari Kazancın Elde Edilmesi ve İdame Ettirilmesi İçin Yapılan Genel Giderler............. 164
5.2.1.1.1. Götürü Gider Uygulaması........................................................................................... 165
5.2.1.2. Hizmetli ve İşçilerin İş Yerinde veya İş Yerinin Müştemilatında İaşe (Yemek) ve İbate
(Barınma) Giderleri, Tedavi ve İlaç Giderleri, Sigorta Primleri, Emekli Aidatı ve Demirbaş Olarak
Verilen Giyim Eşyası.................................................................................................................................... 166
5.2.1.2.1. Yemek Giderleri.......................................................................................................... 166
5.2.1.2.2. Barınma Giderleri ....................................................................................................... 168
5.2.1.2.3. Tedavi İlaç Giderleri.................................................................................................... 168
5.2.1.2.4. Emekli Aidatı ve Sigorta Primleri ................................................................................ 168
5.2.1.3. İşle İlgili Olmak Şartıyla, Mukavelenameye veya İlama veya Kanun Emrine İstinaden
Ödenen Zarar, Ziyan ve Tazminatlar......................................................................................................... 169
5.2.1.4. İşle İlgili ve Yapılan İşin Önemi ve Genişliği İle Orantılı Seyahat ve İkamet Giderleri
(Seyahat Maksadının Gerektirdiği Süreyle Sınırlı Olmak Şartıyla) ....................................................... 170
5.2.1.5. Kiralama Yoluyla Edinilen veya İşletmeye Dahil Olan ve İşte Kullanılan Taşıtların
Giderleri ..................................................................................................................................................... 170
5.2.1.6. İşletme ile İlgili Olmak Şartıyla; Bina, Arazi, Gider, İstihlak, Damga, Belediye Vergileri,
Harçlar ve Kaydiyeler Gibi Ayni Vergi, Resim ve Harçlar....................................................................... 171
5.2.1.7. Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Göre Ayrılan Amortismanlar........................................... 172
5.2.1.8. İşverenlerce Sendikalar Kanunu Hükümlerine Göre Sendikalara Ödenen Aidatlar........ 173
8
5.2.1.9. İşverenler Tarafından Ücretliler Adına Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı
Payları ..................................................................................................................................................... 173
5.2.1.10. Fakirlere Yardım Amacıyla Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara
Bağışlanan Gıda, Temizlik, Giyecek ve Yakacak Maddelerinin Maliyet Bedeli .................................. 174
5.2.1.11. Türkiye İş Kurumu Tarafından Düzenlenen İşbaşı Eğitim Programlarından
Faydalananlara, Programı Yürüten İşverenlerce Fiilen Ödenen Tutarlar ............................................ 174
5.2.1.12. Banka Kredi Borçları Nedeniyle Tahakkuk Etmiş, Ancak Henüz Ödenmemiş Faizlerin
Gider Yazılması ............................................................................................................................................ 175
5.2.2. Menkul Kıymet İhraç Giderleri ................................................................................................. 175
5.2.3. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri ............................................................................................. 175
5.2.4. Genel Kurul Toplantıları İçin Yapılan Giderler ile Birleşme, Devir, Bölünme, Fesih ve Tasfiye
Giderleri ................................................................................................................................................ 175
5.2.5. Sigorta ve Reasürans Şirketlerinde Bilanço Gününde Hükmü Devam Eden Sigorta
Sözleşmelerine Ait Karşılıklar............................................................................................................... 176
5.2.6. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Komandite Ortağın Kâr Payı ................. 176
5.2.7. Katılım Bankalarınca Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kâr Payları ................................. 177
5.2.8. Kurum Çalışanlarına Ödenen Temettü İkramiyesi................................................................... 177
5.3. İndirilemeyecek Giderler ........................................................................................................... 177
5.3.1. Öz Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faizler..................................................... 179
5.3.2. Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faiz, Kur Farkları ve Benzeri Giderler179
5.3.3. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Olarak Dağıtılan Kazançlar...................................... 180
5.3.4. Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler .............................................. 180
5.3.5. Menkul Kıymetlerin İtibari Değerinin Altında İhracından Doğan Zararlar ................................ 180
5.3.6. Hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları ile vergi cezaları ve gecikme zamları 181
5.3.7. Esas Faaliyet Konusu ile İlgili Olmayan Deniz ve Hava Taşıtlarının Giderleri......................... 181
5.3.8. Suçtan Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Giderleri ..................................................... 181
5.3.9. Basın Yoluyla İşlenen Fiillerden Dolayı Ödenen Tazminatlar.................................................. 181
5.3.10. Her Türlü Alkol ve Alkollü İçkiler ile Tütün ve Tütün Mamullerine Ait İlan ve Reklam
Giderleri ............................................................................................................................................ 181
5.3.11. İşletmede Kullanılan Yabancı Kaynaklara İlişkin Faiz, Komisyon, Vade Farkı, Kâr Payı, Kur
Farkı ve Benzeri Adlar Altında Yapılan Gider ve Maliyet Unsurları Toplamının %10’unu Aşmamak
Üzere Cumhurbaşkanınca Kararlaştırılan Kısmı .................................................................................. 182
5.3.12. Kanunen Yasaklanmış Fiiller Nedeniyle Katlanılan Giderler............................................... 182
5.3.13. Dar Mükellef Kurumların Ana Merkeze veya Türkiye Dışındaki Şubelerine Yaptıkları Bazı
Ödemeler ............................................................................................................................................ 182
5.3.14. Kurumların Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Verilen Temettü İkramiyeleri ................. 183
5.4. Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden İnşaat ve Onarma İşlerinde Kurum Kazancının
Tespiti ..................................................................................................................................................... 183
6. VERGİ GÜVENLİK MÜESSESELERİ .................................................................. 185
6.1. Örtülü Sermaye .......................................................................................................................... 185
6.1.1. Örtülü Sermaye Kavramı ve Borç/Öz Sermaye Oranı............................................................. 185
6.1.2. Örtülü Sermaye Tutarı ............................................................................................................. 186
6.1.3. Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar.......................................................................... 186
6.1.4. Örtülü Sermaye Uygulamasında Kur Farkı Gelirlerinin Durumu.............................................. 187
6.1.5. Örtülü Sermaye Üzerinden Yapılan Ödemeler veya Hesaplanan Tutarların Kâr Payı Sayılması
ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri .......................................................................................................... 187
6.1.5.1. Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olması ........................................................................... 187
6.1.5.2. Borç Verenin Dar Mükellef Kurum, Gerçek Kişi, Vergiye Tabi Olmayan veya Vergiden
Muaf Herhangi Bir Kişi Olması ................................................................................................................... 188
9
6.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı..................................................... 189
6.2.1. Kapsam.................................................................................................................................... 189
6.2.2. İlişkili Kişi Kavramı................................................................................................................... 190
6.2.3. Emsallere Uygunluk İlkesi........................................................................................................ 190
6.2.4. Emsallere Uygun Fiyat ya da Bedelin Tespitinde Kullanılan Yöntemler.................................. 191
6.2.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları............................................................................................. 193
6.2.6. Mükelleflerden İstenecek Belgeler........................................................................................... 194
6.2.7. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Düzeltme İşlemleri.................. 196
6.2.8. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Hazine Zararı.......................... 197
6.2.9. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Vergi Ziyaı .............................. 197
6.2.10. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında KDV İndirimi ....................... 198
6.3. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı .................................................................................. 198
6.4. Vergi Cennetlerine Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi........................................................ 200
7. BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILACAK İNDİRİMLER........................................ 200
7.1. Zarar Mahsubu ........................................................................................................................... 200
7.1.1. Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu............................................................................................ 200
7.1.2. Yurt Dışı Faaliyetlerden Doğan Zararlar.................................................................................. 202
7.2. Diğer İndirimler .......................................................................................................................... 203
7.2.1. AR-GE ve Tasarım İndirimi...................................................................................................... 203
7.2.1.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Uygulanacak Ar-Ge İndirimi......................................... 204
7.2.1.1.1. AR-GE Faaliyetinin Tanımı ve Kapsamı..................................................................... 205
7.2.1.1.2. AR-GE Faaliyetinin Sınırı ........................................................................................... 206
7.2.1.1.3. AR-GE Harcamaları.................................................................................................... 206
7.2.1.1.4. AR-GE Harcamalarının Kayıtlarda İzlenmesi ............................................................. 207
7.2.1.1.5. AR-GE İndiriminin Uygulanması................................................................................. 207
7.2.1.1.6. Aktifleştirilen Kıymetlerin Devri................................................................................... 208
7.2.1.1.7. Diğer Hususlar............................................................................................................ 208
7.2.1.2. 5746 Sayılı Kanunun 3 üncü Maddesine Göre Uygulanacak Ar-Ge ve Tasarım İndirimi212
7.2.1.2.1. Tanımlar ..................................................................................................................... 213
7.2.1.2.2. Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetleri .................................................................................... 214
7.2.1.2.3. Ar-Ge ve Tasarım Harcamalarının Kapsamı.............................................................. 216
7.2.1.2.4. Ar-Ge ve Tasarım İndirimi Uygulaması ...................................................................... 218
7.2.1.2.5. 5746 Sayılı Kanuna Göre Uygulanacak Ek Ar-Ge ve Tasarım İndirimi...................... 218
7.2.1.2.6. Destekler .................................................................................................................... 219
7.2.1.2.7. Siparişe Dayalı Ar-Ge, Yenilik Ve Tasarım Faaliyetlerinde İndirim Uygulaması ........ 220
7.2.1.3. 5746 Sayılı Kanunun 3/A Maddesine Göre Uygulanacak Ar-Ge ve Tasarım İndirimi..... 221
7.2.1.4. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki..................................................................................................... 222
7.2.1.5. Sigorta Primi Desteği ................................................................................................................ 223
7.2.1.6. Damga Vergisi ve Harç İstisnası............................................................................................. 223
7.2.2. Sponsorluk Harcamaları .......................................................................................................... 223
7.2.3. Bağış ve Yardımlar.................................................................................................................. 226
7.2.3.1. Kurum Kazancının %5’i ile Sınırlı Bağış ve Yardımlar......................................................... 227
7.2.3.2. Eğitim ve Sağlık Tesislerine İlişkin Bağış ve Yardımlar....................................................... 227
7.2.3.2.1. Kapsam ...................................................................................................................... 228
7.2.3.2.2. Kapsama dahil olan bağış ve yardımlar ..................................................................... 228
7.2.3.2.3. Kapsam Dışında Kalan Bağış ve Yardımlar ............................................................... 229
7.2.3.2.4. Bağış ve Yardımın Belgelendirilmesi.......................................................................... 229
7.2.3.3. Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar ........................................................................ 230
10
7.2.3.4. Doğal Afetlere İlişkin Bağış ve Yardımlar .............................................................................. 231
7.2.3.5. Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine Yapılan Bağış veya
Yardımlar ..................................................................................................................................................... 231
7.2.3.6. Diğer Kanunlarda Yer Alan Bağış ve Yardımlar ................................................................... 232
7.2.3.6.1. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonuna veya Bu Fona İlişkin Vakıflara
Yapılan Bağış ve Yardımlar ......................................................................................................... 232
7.2.3.6.2. Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara
Dair 7269 Sayılı Kanuna Göre Afet Felaketzedelerine Yapılacak Bağış ve Yardımlar................ 232
7.2.3.6.3. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Hakkındaki 2828 Sayılı Kanuna Göre Bu
Kuruma ve Kuruluşlara Yapılan Bağış ve Yardımlar.................................................................... 233
7.2.3.6.4. Üniversitelere ve Yüksek Teknoloji Enstitülerine Yapılan Bağışlar ............................ 233
7.2.3.6.5. 222 Sayılı İlköğretim Kanununa Göre İlköğretim Kurumlarına Yapılan Bağış ve
Yardımlar .................................................................................................................................... 233
7.2.3.6.6. Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumuna (TÜBİTAK) Yapılan Bağışlar .......................... 234
7.2.3.6.7. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Kanununa Göre Yapılan Bağışlar ....................... 234
7.2.3.6.8. 4122 Sayılı Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu Çerçevesinde
Yapılan Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Harcamaları............................................................ 234
7.2.3.6.9. 2955 Sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanunu Uyarınca Yapılan Bağışlar........ 234
7.2.3.6.10. 4954 Sayılı Türkiye Adalet Akademisi Kanunu Uyarınca Yapılan Bağışlar.............. 235
7.2.3.6.11. 3388 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanunu Uyarınca Yapılan
Bağışlar .................................................................................................................................. 235
7.2.3.6.12. EXPO 2016 Antalya Ajansına Yapılan Her Türlü Nakdi ve Ayni Bağış ve Yardımlar ile
Sponsorluk Harcamaları .............................................................................................................. 235
7.2.3.7. Ayın Olarak Yapılan Bağış ve Yardımların Katma Değer Vergisi Kanunu Karşısındaki
Durumu ..................................................................................................................................................... 235
7.2.4. Girişim Sermayesi Fonu İndirimi.............................................................................................. 237
7.2.4.1. İndirim şartları ............................................................................................................................ 238
7.2.4.2. İndirim Tutarının Hesaplanması.............................................................................................. 238
7.2.4.3. Fon Tutarının Vergilendirilmesi ............................................................................................... 239
7.2.5. Türkiye'den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmet Kazançlarına İlişkin İndirim... 240
7.2.5.1. İndirim Kapsamındaki Hizmetler ............................................................................................. 240
7.2.5.2. İndirimden Faydalanabilecek Şirketlerin Ana Sözleşmelerinde Yazılı Esas Faaliyet
Konusu ..................................................................................................................................................... 241
7.2.5.3. Hizmetin, Türkiye'den Münhasıran Yurt Dışı Mukimi Kişi ve/veya Kurum İçin Yapılmış
Olması ..................................................................................................................................................... 241
7.2.5.4. Faturanın Yurt Dışı Mukimi Kişi ve/veya Kurum Adına Düzenlenmesi.............................. 242
7.2.5.5. Türkiye’den Verilen, Mimarlık, Mühendislik, Tasarım, Yazılım, Tıbbi Raporlama,
Muhasebe Kaydı Tutma, Çağrı Merkezi, Ürün Testi, Sertifikasyon, Veri Saklama, Veri İşleme ve Veri
Analizi Hizmetlerinden Yurt Dışında Yararlanılması ............................................................................... 242
7.2.5.6. İlgili Bakanlığın İzin ve Denetimine Tabi Olarak Türkiye'de Yerleşmiş Olmayan Kişilere
Verilen Eğitim Ve Sağlık Hizmetleri ile Mesleki Eğitim Hizmetlerinin Yararlanıcısının Yurt Dışında
Olması ..................................................................................................................................................... 242
7.2.5.7. İndirim Tutarının Tespiti............................................................................................................ 242
7.2.5.8. Kazançların Kayıtlarda İzlenmesi............................................................................................ 242
7.2.5.9. İlgili Bakanlığın İzni ve Denetimine Tabi Olarak Türkiye'de Yerleşmiş Olmayan Kişilere
Verilen Eğitim ve Sağlık Hizmetlerine İlişkin Bildirim ve Belgeler ......................................................... 243
7.2.5.10. Esas Faaliyet Konusu Dışındaki Gelirler................................................................................ 243
7.2.6. Korumalı İşyeri İndirimi ............................................................................................................ 244
7.2.7. Sermaye Artırımında İndirim.................................................................................................... 244
7.2.7.1. İndirimin Kapsamı...................................................................................................................... 245
7.2.7.2. İndirimden Yararlanacak Olanlar ............................................................................................ 246
7.2.7.3. İndirim Uygulaması ................................................................................................................... 246
7.2.7.4. Sermaye Artırımının Tescili ve Artırılan Tutarın Şirketin Banka Hesabına Yatırılması... 247
11
7.2.7.4.1. Sermaye Avanslarının Durumu .................................................................................. 249
7.2.7.5. Her Bir Hesap Dönemi İçin Ayrı Ayrı Yararlanma................................................................. 250
7.2.7.6. Kazanç Yetersizliği Nedeniyle İndirim Konusu Edilemeyen Tutarın Sonraki Dönemlere
Devri ..................................................................................................................................................... 250
7.2.7.7. Sermaye Azaltımı...................................................................................................................... 251
7.2.7.8. İndirim Uygulamasına ilişkin Cumhurbaşkanına Verilen Yetki ve İndirim Oranları.......... 252
7.2.7.9. İndirim Uygulamasına İlişkin Sınırlamalar.............................................................................. 254
7.2.7.10. Sermaye Artırımında İndirim Uygulamasında Dikkate Alınacak Faiz Oranı..................... 256
7.2.7.11. Diğer Hususlar........................................................................................................................... 256
7.2.8. Teknogirişim Sermayesi Desteği ............................................................................................. 257
7.2.9. Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Faaliyette Bulunanlara Sağlanan Sermaye Destekleri......... 258
7.3. Yurtdışında Hizmet Veren İşletmelerde İndirim ...................................................................... 258
7.3.1. Yurt Dışına Hizmet Veren İşletmelerin İstihdam Ettikleri Hizmet Erbabının Ücretlerine İlişkin
İndirim Uygulaması............................................................................................................................... 259
7.3.2. İndirimden Faydalanma Şartları............................................................................................... 260
7.3.3. İndirim Tutarı............................................................................................................................ 261
7.3.4. Bildirim ve Beyan..................................................................................................................... 262
8. BEYAN ESASI...................................................................................................... 264
8.1. Beyannamenin verilmesi........................................................................................................... 264
8.2. Beyannamenin verilme zamanı................................................................................................. 265
8.3. Beyannamenin verileceği yer ................................................................................................... 266
8.4. Beyannamenin şekil, içerik ve ekleri........................................................................................ 267
8.5. Kooperatif gelirlerinin sadece taşınmaz kira gelirlerinden ve mevduat faizlerinden oluşması
halinde beyan.......................................................................................................................................... 267
9. TAM MÜKELLEF KURUMLARA YAPILAN ÖDEMELERDE VERGİ KESİNTİSİ 26
TÜRMOB