Ülkemizde tatil programları, bu bağlamda yıllık ücretli izin kullanımları, genel olarak okulların tatiline ve yükseköğretim kurumları sınavı (YKS)’na endeksli…
Yaklaşık 18 milyon öğrenci geçtiğimiz Cuma günü Karnelerini alarak tatil sürecine girdi…
Yükseköğretim kurumları sınavı (YKS)’nın da Cumartesi ve Pazar günleri yapılmasıyla, çalışanlar için yıllık ücretli izin kullanım dönemi başladı...
Bir yıl boyunca çalışan insanın bir süre dinlenmesi, beden ve ruh sağlığı için zorunlu bir ihtiyaç. Diğer yandan, yılın belirli bir döneminde işten uzak kalıp dinlenmek, çalışanların verimliliğini ve motivasyonunu olumlu yönde etkileyen önemli bir husus. Bu nedenle de çalışanların yıllık izin hakkı Anayasa ile güvence altına alınmış. Bu bağlamda çalışanların yıllık ücretli izin hakkı, temelini Anayasa’dan alan, şahsın öz varlığına dayalı Anayasal bir hak olup, yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemiyor.
YILLIK İZİN SÜRELERİ
Yıllık ücretli izin süresi, işçinin çalıştığı işyerindeki hizmet süresine göre belirleniyor. Hizmet süresi;
- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlar için ondört iş gününden,
- Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlar için yirmi iş gününden,
- Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlar için yirmialtı iş gününden, az olamıyor.
Yer altı işlerinde çalışanlar için izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanıyor. Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi iş gününden az olamıyor. Bu süreler asgari izin süreleri olup, toplu iş sözleşmeleri veya bireysel hizmet sözleşmeleri ile artırılması mümkün.
İZNE HAK KAZANMA
İşyerinde işe başladığı tarihten itibaren, deneme süresi de dahil olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçi yıllık ücretli izne hak kazanıyor. Bir yıllık sürenin hesabında işçinin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştığı süreler birleştirilerek göz önüne alınıyor. Gelecek izin hakları için bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak bir yıl geçmesi gerekiyor.
YILLIK İZİN UYGULAMASI
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemiyor. Yıllık ücretli iznin, izin süreleri içinde kesintisiz bir şekilde verilmesi zorunlu. Ancak tarafların anlaşmasıyla, bir bölümü on günden az olmamak üzere bölümler halinde kullanılabiliyor.
İzin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmıyor. Bu günlerin, yukarıda belirtilen izin sürelerine eklenmesi gerekiyor.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemiyor.
YOL İZNİ
İşçi yıllık ücretli iznini işyerinin bulunduğu yerden başka yerde geçirecekse, talep etmesi ve bu hususu belgelemesi koşuluyla, gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere, işveren işçiye toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorunda.
İZİN ÜCRETİNİN ÖDENME ZAMANI
İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini, işçinin izne başlamasından önce peşin olarak ödemek ya da avans olarak vermek zorunda.
Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinin ayrıca ödenmesi gerekiyor. Yıllık izin ücreti sigorta primine tabi olup, sigorta primi işçi ve işveren paylarının ödenmesine devam ediliyor.
Sezgin ÖZCAN
Sözcü Gazetesi