VERGİLERDE
PİŞMANLIK
Pişmanlık
ve Islah Nedir?
Pişmanlık ve ıslah, beyana dayanan vergilerde, vergi zıyaı
cezasını gerektiren fiilleri işleyen mükelleflerle bunların işlenişine iştirak
eden diğer kişilerin kanuna aykırı hareketlerini, Vergi İdaresine kendiliğinden
haber vermeleri halinde, belli şartlarla vergi zıyaı cezası kesilmemesini esas
alan bir uygulamadır. Bu düzenleme ile vergi kanunlarına aykırı hareket etmek
suretiyle vergi zıyaına sebebiyet veren mükelleflere yeni bir fırsat tanınarak,
belli şartlarla ceza uygulamasından vazgeçilmektedir. Ayrıca, mükellefler vergi
zıyaına neden olan kanuna aykırı eylemlerini vergi dairesine bildirmeye
özendirilmekte ve vergi kayıp ve kaçaklarının azaltılması amaçlanmaktadır.
Pişmanlık
Hükümlerinden Kimler Yararlanabilir?
Pişmanlık
hükümlerinden, mükellefler ve vergi sorumluları ile vergi zıyaı cezasını
gerektiren fiillerin işlenişine iştirak eden diğer kişiler yararlanabilir.
Pişmanlık ve Islah Kapsamına Giren Vergiler
Hangileridir?
Pişmanlıktan yararlanabilmek için vergi zıyaına neden olunan
fiilin beyana dayanan bir vergiyle ilgili olması gerekir. Bu çerçevede; • Gelir
vergisi • Kurumlar vergisi • Katma değer vergisi • Özel tüketim vergisi • Banka
ve sigorta muameleleri vergisi • Gelir stopaj vergisi • Veraset ve intikal
vergisi gibi beyana dayanan vergilerde pişmanlıktan yararlanılabilir. Bir vergi
beyannamesi verilmese bile beyana dayanan vergi ve harçlar (örneğin tapu harcı)
için de pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilir.
Emlak vergisi ve beyana dayanmayan vergiler için pişmanlık
ve ıslah hükümleri uygulanmaz.
Pişmanlık ve Islah Hükümlerinden Yararlanmanın Şartları
Nelerdir? Pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, vergi zıyaının doğmuş
olması ve ayrıca aşağıdaki şartların gerçekleşmesi gerekmektedir.
A-
Mükellef tarafından, kanuna aykırı davranışını
üçüncü bir şahıs tarafından resmi bir makama ihbar edilmeden önce,
kendiliğinden haber verilmiş olması, (Dilekçe veya tutanağın resmi kayıtlara
geçirilmiş olması şarttır.)
B-
Haber verme dilekçesinin yetkili memurlar
tarafından mükellef nezdinde herhangi bir vergi incelemesine başlandığı veya
olayın takdir komisyonuna intikal ettirildiği günden evvel (Kaçakçılık suçu
teşkil eden fiillerin işlendiğinin tespitinden önce) verilmiş ve resmi
kayıtlara geçirilmiş olması, •
C-
Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin
mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak 15 (on beş)
gün içinde verilmesi,
D-
Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının
mükellefin bu durumu haber verme tarihinden başlayarak 15 (on beş) gün içinde
tamamlanması veya düzeltilmesi,
E-
Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş
bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı
Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı
oranında bir zamla (pişmanlık zammı) birlikte haber verme tarihinden başlayarak
15 (on beş) gün içinde ödenmesi, gerekmektedir.
Yukarıdaki şartlardan birinin gerçekleşmemesi
halinde pişmanlık hükümlerinden yararlanılamaz.
Pişmanlıkla Beyanname Nasıl Verilir?
Elektronik ortamda pişmanlık ve ıslah
hükümlerine göre gönderilen beyannameler sistem tarafından kabul edilir. Kabul
edilen bu beyannameler için tahakkuk fişi düzenlenir. Düzenlenen tahakkuk
fişinde; vergi aslı, ödeme süresi geçmiş vergiler için hesaplanan pişmanlık
zammı ve beyannamenin gönderildiği günden itibaren 15 günlük ödeme müddetinin
son günü vade tarihi olarak yer alır. Elden verilen veya posta yoluyla
gönderilen beyannameler için ise; • Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin
mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak 15 (on beş)
gün içinde verilmesi, • Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin
keyfiyeti haber verme tarihinden başlayarak 15 (on beş) gün içinde tamamlanması
veya düzeltilmesi, gerekir.
Kaçakçılık Suçunu İşleyenler Pişmanlıkla Beyanname Verebilir
mi?
Vergi Usul Kanununun 359 uncu
maddesinde belirtilen kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında pişmanlık
hükümlerinin uygulanması mümkün bulunmaktadır. Kaçakçılık suçlarından birini
işlemek suretiyle neden oldukları vergi zıyaı için pişmanlık talebiyle
beyanname veren ve belirtilen şartları taşıyan mükellefler hakkında bu
suçlarından dolayı suç duyurusunda bulunulmaz ve adlarına vergi zıyaı cezası
kesilmez.
Hazır Beyan Sistemi Üzerinden Pişmanlıkla Beyanname
Verilebilir mi?
Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyanname veren,
gelirleri sadece gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ-kira geliri), ücret, menkul
sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan ibaret olan mükellefler sistem
üzerinden pişmanlıkla beyanname verebilirler.
Pişmanlık Zammı Oranı Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Pişmanlık zammı, ödemenin geciktiği her ay ve
kesri için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette
uygulanacak gecikme zammı oranında hesaplanır. 01/10/2019 tarihli ve 1592
sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla, gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı
uygulanmak üzere % 2 (02.10.2019 tarihinden itibaren) olarak belirlenmiş
olduğundan, pişmanlık zammı % 2 olarak uygulanacaktır. Mükellefin, tahakkuk
fişinde yer alan vade tarihinden önce ödemede bulunması hâlinde fazla tahakkuk
ettirilen pişmanlık zammı düzeltme hükümlerine göre düzeltilir. Vergisi kanuni
süresinde ödenmiş olmakla birlikte beyannamenin ödeme süresi geçtikten sonra
pişmanlıkla verilmesi halinde pişmanlık zammı hesaplanmaz.
Pişmanlık ve Islah Hükümlerine Göre Verilen Beyannamelere
Hangi Cezalar Kesilir?
Pişmanlık hükümlerinden yararlanan
mükelleflere vergi zıyaı cezası kesilmez. Ancak pişmanlıkla beyanname vermek
usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezasının kesilmesini engellemez. Pişmanlıkla
verilen beyannamenin elektronik ortamda gönderilmesinin zorunlu olup olmadığına
göre usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezası kesilir. Pişmanlık hükümlerine göre
gönderilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili olarak 5510 sayılı
Kanun uyarınca idari para cezası kesilmesinin gerekmesi durumunda aynı
fiillerden dolayı ayrıca usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları kesilmez.
Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ek olarak pişmanlık talebi ile verilen
ek beyannameye süresinde verilmediği gerekçesiyle usulsüzlük ve özel usulsüzlük
cezası kesilmez.
Pişmanlık Kapsamında Yapılan Kısmi Ödemeler Kabul Edilir mi?
Vergi ve pişmanlık zammı ile ilgili olarak yapılan kısmi ödemeler kabul edilmez
ve verilen 15 günlük süre içinde vergi aslı ve pişmanlık zammının tamamı
ödenmez ise pişmanlık hükümleri ihlal edilmiş sayılır.
Pişmanlıkla Ödenmesi Gereken Vergi Aslı ve Pişmanlık Zammı
Tecil Edilebilir mi?
Ödenmesi gereken vergi aslı ve
pişmanlık zammı tecil edilemez. Ancak, vergi aslının vadesi daha sonra gelecek
taksitleri varsa bu taksitler için 6183 sayılı Kanuna göre tecil uygulaması
yapılabilir.
Pişmanlık Talebiyle Verilen Beyannamelerde Matrah veya
Ödenecek Vergi Olmaması Durumunda Pişmanlık Talebi Kabul Edilir mi?
Pişmanlık talebiyle verilen
beyannamelerde zarar beyanı veya mahsuplar gibi nedenlerle ödenecek verginin
bulunmaması veya matraha ilişkin bilgilerin olmaması durumunda, pişmanlık
talebi vergi dairesince kabul edilmez. Bununla birlikte, verginin haksız yere
iadesine sebebiyet verilmesi nedeniyle vergi zıyaına neden olunması durumunda
pişmanlıktan yararlanılabilir. Pişmanlık talebinde bulunabilmek için vergi
zıyaının meydana gelmiş olması ve buna bağlı olarak vergi zıyaı cezasının
kesilecek olması gerekir.
Pişmanlık Şartlarının İhlalinin Sonuçları Nelerdir?
Verilen 15
günlük süre içinde vergi aslı ve pişmanlık zammının tamamı ödenmez ise
pişmanlık hükümleri ihlal edilmiş sayılır. Bu durumda bu mükelleflerin verdiği
beyannameler kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak kabul edilir.
Pişmanlık şartlarının ihlali halinde; pişmanlık zammı terkin edilir, bunun
yerine gecikme faizi tahakkuk ettirilir ve tahakkuk fişindeki vade 15 günden 1
aya tamamlanır. Elektronik ortamda pişmanlıkla gönderilen beyannameler kanuni
süresinden sonra verilen beyanname olarak kabul edildiği için zıyaa uğratılan
verginin %50’si oranında vergi zıyaı cezası kesilir. Elden veya posta yoluyla
verilen beyannamelerde ise 1. derece 2 kat usulsüzlük cezası ile vergi ziyaı
cezasının %50’si kıyaslanarak tutar itibariyle ağır olanı kesilir.
MEHMET ALİ MIZIRAK
SMMM-BAĞIMSIZ DENETÇİ
[email protected]