İşletme hisse başına kazanç bilgilerini bireysel finansal tablolarında
kapsamlı gelir tablosunda sunar ve dipnotlarında açıklar. Bu soruda işletmenin
sadece adi hisse senedi olması halinde hisse başına kazancın nasıl
hesaplanacağı açıklanmıştır.
SORU; AAA AŞ
nin, 1 Ocak 2001’de dolaşımda 20.000 adet adi hisse senedi bulunmaktadır. 1
Mayısta işletme 16.000 adet yeni hisse senedi çıkarmış, 1 Kasımda ise 8.000
adet daha hisse senedi çıkarmıştır. Her iki durumda da hisse senetleri
piyasadaki fiyatlar üzerinden satılmıştır. İşletmenin muhasebe dönemi 31
Aralık’ta sona ermektedir. Dönem sonunda gerçekleşen vergi sonrası kar 100.000
TL’dir. İşletmenin
hisse başına karını hesaplayınız.
CEVAP; Adi hisse başına kazanç hesaplayabilmek için 33 Numaralı “Hisse Başına
Kazanç Standartı”nın 10, 19,
20.paragraflarındaki açıklamalara bakalım, ardından sorunun çözümüne geçelim.
Adi hisse
başına kazanç, ana ortaklığın adi hisse senedi
sahiplerinin payına düşen kazanç veyazararının (pay), dönemin adi hisse senedi
sayısının ağırlıklı ortalamasına (payda) bölünmesiylehesaplanır.Adi hisse başına kazanç
tutarının hesaplanmasında; adi hisse
senedi sayısı, dönem boyunca mevcut adi hisse senedi sayısının ağırlıklı ortalamasını ifade eder.
Dönem boyunca mevcut adi hisse senedi sayısının
ağırlıklı ortalamasının kullanılması; dönem içi herhangi bir zamanda daha az veya
daha çok hisse senedinin mevcut olması sonucunda, sermaye tutarının dönem
içerisinde değişebilme olasılığını yansıtır. Dönem içinde mevcut adi hisse
senedi sayısının ağırlıklı ortalaması, dönem boyunca ihraç edilen veya geri
alınan ve zaman ağırlık faktörüyle çarpılan adi hisse senedi sayısı ile
düzeltilmiş dönem başı adi hisse senedi sayısını ifade eder. Zaman ağırlıklı
faktör, hisselerin mevcut olduğu gün
sayısının dönemin toplam gün sayısına bölünmesi sonucu elde edilir; çoğunlukla,
makul bir ağırlıklı ortalama tahmini yeterlidir.
Dönem
boyunca mevcut olan adi hisselerin ağırlıklı ortalama sayısı (AOHSS)=
Dönem başındaki
hisse sayısı
+Dönem boyunca
ihraç edilen hisse sayısı x T
-Dönem boyunca
geri satın alınan hisse sayısı x (1-T)
T=
Hisselerin mevcut olduğu gün sayısı / dönemdeki gün sayısı
Buna göre
sorunun çözümü aşağıdaki tabloda yapılmıştır, önemli olan ağırlıklı ortalama
hisse senedi sayısının bulunmasıdır.
-
1 Ocak'ta 20.000
adet hisse senedi bulunmaktadır.
T=365/365=1,00 20.000×1=20.000 (Bulunduğu dönemdeki AOHSS)
-
1 Mayıs'ta 16.000 adet hisse senedi çıkarılmıştır. T=244/365=0,66
16.000×0,66=10.560 (Bulunduğu dönemdeki AOHSS)
-
1 Kasım'da 8.000 adet hisse senedi çıkarılmıştır. T=61/365=0,17
8.000×0,17=1.360 (Bulunduğu dönemdeki AOHSS)
-
Toplamda 20.000+10.560+1.360=31.920 Adet (Dönem Boyunca Mevcut
Olan Adi Hisselerin Ağırlıklı Ortalama Sayısı (AOHSS))
-
Hisse Başına Kar=100.000/31.920=3.133 TL olarak hesaplanır.